ابرپروژه سد رنسانس اتیوپی و چالش‌های راهبردی
به گزارش مشرق،کانال تلگرامی اندیشکده تهران در مطلبی با عنوان ابرپروژه سد رنسانس اتیوپی و چالش‌های راهبردی نوشت:
در سال‌های اخیر سد رنسانس اتیوپی که با نام النهضه نیز شناخته می‌شود باعث ایجاد تنش بین این کشور با همسایگان حوزه نیل مانند مصر و سودان شده است.
نگرانی اصلی کشورهای پایین‌دست از این ابرپروژه ۴.۲ میلیارد دلاری، مربوط به اختلال در تأمین آب می‌شود؛ بطوریکه این نگرانی‌ها در سال ۲۰۲۰ و هنگامی که اتیوپی تصمیم به آغاز آبگیری مخزن عظیم سد نیل آبی گرفت، افزایش یافت.
انرژی برق‌آبی ستون فقرات تأمین برق آفریقا است و ۴۰ درصد از برق کشورهای جنوب صحرای آفریقا را تأمین می‌کند.
در این میان، اتیوپی مانند بسیاری از کشورهای آفریقایی با کمبود شدید برق مواجه است و سد رنسانس می‌تواند علاوه بر تامین برق این کشور، بستر صادرات به کشورهای همسایه را فراهم کند که این موضوع از سوی اتیوپی به عنوان فرصت بزرگ احداث سد برای منطقه قلمداد می‌شود.
ظرفیت بالای سد رنسانس می‌تواند تولید برق این کشور را دو برابر و برق مورد نیاز میلیون‌ها خانه و کسب و کار را پوشش دهد.
هدف اتیوپی از ساخت این سد تولید برق کافی برای تأمین برق حدود ۷۰ درصد از ۱۱۰ میلیون شهروند این کشور است.
حتی با وجود افزایش ۳۰ درصدی تقاضای برق در سال، ۶۵۰۰ مگاوات برق این سد فراتر از نیازهای اتیوپی خواهد بود.
بنابراین، برق مازاد را می‌توان به کشورهای همسایه فروخت.
این پروژه به نوعی در راستای بلندپروازی اتیوپی برای تبدیل شدن به هاب برق منطقه است.
در حال حاضر و بر اساس توافق‌نامه‌های مشترک، اتیوپی برق سودان، کنیا و جیبوتی را تأمین می‌کند.
همچنین، بزودی اتیوپی پس از تکمیل آزمایش‌های نهایی شبکه، صادرات برق به تانزانیا را آغاز خواهد کرد.
دو توافق‌نامه دیگر برای صادرات برق اتیوپی به سودان جنوبی و سومالی‌لند در شرف امضا است که می‌تواند واکنش سومالی را درپی داشته باشد.
تانزانیا می‌تواند به سهولت به شبکه برق اتیوپی-کنیا متصل شود که از طریق آن اتیوپی تقریباً ۱۰درصد از شبکه برق کنیا را تأمین می‌کند.
صادرات برق علاوه بر تامین برق منطقه، مزایای دیگری برای خود اتیوپی دارد.
صادرات برق به کاهش بار تعرفه‌های برق پرداختی توسط شهروندان کمک کرده و درآمدهای ارزی را به همراه دارد.
داده‌های دولتی نشان می‌دهد که صادرات برق در سه ماه نخست سال جاری، ۳۱.۵ میلیون دلار درآمد ایجاد کرده است.
البته، مزایای این پروژه محدود به برق نمی‌شود و سودان و مصر به عنوان مخالفان اصلی این پروژه نیز می‌توانند از مزایای آن بهره‌منده شود که در گروه مشارکت کشورهای حوزه نیل است.
برای نمونه سودان نیز تمایل به واردات برق از این کشور دارد و نیز این سد می‌تواند مانع از سیل‌های ویرانگر شود.
همچنین، برای مصر، این سد می‌تواند در دوران خشکسالی کمک کننده باشد.
در این صورت سد رنسانس از پروژه محل اختلاف به موقعیت برد-برد تبدیل می‌شود.
چالش‌های راهبردی
با این وجود، مصر استدلال می‌کند که این پروژه آسیب جدی به بخش کشاورزی وارد می‌کند، زیرا تقریباً تمام جمعیت مصر در امتداد نیل زندگی می‌کنند و بیش از ۹۰ درصد آب شیرین آن از این رودخانه تأمین می‌شود.
هرگونه تغییر در بالادست، پیامدهای فوری برای دسترسی به آب، کشاورزی و زیرساخت‌ها دارد.
هرچند این سد می‌تواند در دوره خشکسالی به مصر کمک کند اما این پرسش وجود دارد که آیا اتیوپی حاضر به این اقدام خواهد کرد یا خیر؟
همچنین، این سد علاوه بر مزایای ژئواکونومیکی، پیامدهای ژئوپلیتیکی نیز دارد و می‌تواند رقابت منطقه‌ای را به نفع اتیوپی تغییر دهد.
بطوریکه، اتیوپی به لطف پروژه سد بزرگ رنسانس اتیوپی، همچنان در صدر ظرفیت برق آبی آفریقا قرار دارد.
در حالیکه ظرفیت برق آبی مصر ۲.۸۷۶ گیگاوات است که آن را در رتبه ششم قرار می‌دهد.
بنابراین، این امر و وابستگی منطقه به برق اتیوپی زمینه بر قدرت‌یابی این کشور را فراهم می‌کند.
در این چارچوب می‌توان اتحاد مصر با دو مخالف سنتی و تاریخی اتیوپی یعنی اریتره و سومالی را توضیح داد.
سودان نیز در ابتدا با ساخت سد رنسانس مخالف بود، اما بعدا با استناد به پتانسیل آن برای بهبود چشم‌انداز توسعه داخلی، از آن استقبال کرده است.
با این وجود، خارطوم همچنان نگران است که بهره‌برداری از سد رنسانس می‌تواند ایمنی سدهای خود سودان را تهدید و مدیریت پروژه‌های توسعه‌ای خود را برای دولت بسیار دشوارتر کند.
یکی از چالش‌های اساسی این سد، دخالت قدرت‌های خارجی به نفع طرفین است که بر پیچیدگی موضوع می‌افزاید.
باید توجه داشت که شاخ آفریقا به دلیل موقعیت جغرافیایی از دیرباز در اولویت قدرت‌های بزرگ مانند ایالات متحده، چین و روسیه بوده و اکنون این سد می‌تواند این رقابت را تشدید کند.
*بازنشر مطالب شبکه‌های اجتماعی به منزله تأیید محتوای آن نیست و صرفا جهت آگاهی مخاطبان از فضای این شبکه‌ها منتشر می‌شود.