از شفاعت در بهشت تا روایت حدبث؛ جایگاه والای حضرت معصومه در تاریخ

به گزارش خبرنگار مهر، حضرت فاطمه معصومه (س) خواهر کوچکتر امام رضا (ع) و دختر حضرت موسی کاظم (ع) به نقلی از تاریخ در سال ۱۷۳ هجری در مدینه به دنیا آمد.
مادرش بانویی پاکیزه به نام «نجمه» بود که وقتی حضرت رضا(ع) را به دنیا آورد امام کاظم(علیه السّلام) او را «طاهره» نامید، مهمترین لقب فاطمه دختر امام کاظم(ع) «معصومه» است.
حضرت فاطمه معصومه از جمله زنان برجسته تاریخ اسلام است که به واسطه جایگاه معرفتی، علمی و معنوی به عنوان الگویی برای زنان محسوب می‌شوند.
ایشان مورد توجه خاص حضرت رضا (ع) هستند و روایتی منتسب به حضرت رضا (ع) هست که فرمودند هرکس حضرت معصومه (س) را در قم زیارت کند گویی که مرا زیارت کرده است.
همین روایت نشان از مقام بالای آن حضرت دارد.
مقام علمی و معرفتی آن حضرت همچون دیگر دختران اهل بیت (ع) است که نشانی از پدر و برادران خود دارد.
ایشان بانوی بزرگوار بودند که مقام شفاعت دارند چنانچه در زیارت نامه ای که از حضرت رضا (ع) نقل است آمده: «یا فاطِمَهُ اشْفَعی لی فی الْجَنَّهِ، فَانَّ لَکِ عِنْدَ اللَّهِ شَاْناً مِنَ الشَّاْنِ» یعنی ای فاطمه مرا در بهشت شفاعت کن چرا که در پیشگاه خدادارای جایگاه با عظمت هستی.
امام صادق(ع) فرمودند: «...اَلَا اِنَّ لِلْجَنَّهِ ثَمَانِیَهَ اَبْوَابٍ ثَلَاثَهٌ مِنْهَا اِلَی قُمَّ تُقْبَضُ فِیهَا امْرَاَهٌ مِنْ وُلْدِی اسْمُهَا فَاطِمَهُ بِنْتُ مُوسَی وَ تُدْخَلُ بِشَفَاعَتِهَا شِیعَتِی الْجَنَّهَ بِاَجْمَعِهِمْ»؛ (آگاه باشید بهشتهشت در دارد که سه در آن به سوی قم است.
بانویی از فرزندان من در آنجا وفات می کند که نامش فاطمه دختر موسی است.
همه شیعیان ما به شفاعتاو وارد بهشتمی شوند).
روایت دیگری نیز امام صادق(ع) وجود دارد که فرمودند: «اِنَّ لِلّهِ حَرَما وَ هُوَ مَکَّةُ، وَ لِرَسُولِهِ حَرَما وَ هُوَ الْمَدینَةُ، وَ لاَِمیرِ الْمُؤمِنینَ حَرَما وَ هُوَ الکُوفَةُ، وَ لَنا حَرَما وَ هُوَ قُم، وَ سَتُدْفَنُ فیها امْرَأةٌ مِنْ وُلْدی تُسَّمی فاطِمةُ، مَنْ زارَها وَ جَبَتْ لَهُ الجَنَّةُ».
«خدا دارای حرمی است که آن مکّه است، و پیامبرش هم حرمی دارد که مدینه است، و امیرالمؤمنین هم حرمی دارد که کوفه است، و ما هم دارای حرمی هستیم که قم است، و بزودی بانویی از فرزند من آنجا دفن می‌شود که نامش فاطمه است، هرکسی او را زیارت کند بهشت بر او واجب می‌شود.»
یکی از القاب حضرت فاطمه معصومه (س) محدثه است که همین نشان دهنده تبحر حضرت در علم حدیث است هرچند که در طول تاریخ احادیث کمی از ایشان به ما رسیده است.
پر واضح است دختر امام موسی کاظم (ع)و خواهر بزرگوار امام رضا (ع) خود نیز از جایگاه بالای در علم و معنویت برخوردار بودند تا جایی که وقتی عده ای از شیعیان نزد پدرشان در مدینه رفته تا از ایشان سوالات خود را بپرسند، در غیاب حضرت موسی کاظم، دخترشان حضرت معصومه با سوالات پاسخ داده است.
وقتی شیعیان پس از خروج از مدینه با امام کاظم رو به رو میشوند و ایشان پاسخ های حضرت معصومه را مشاهده می کنند با رضایت از این پاسخ ها جمله فداها ابوها را بر زبان می آورند.
ایشان همچنین از نظر علمی و حدیثی مورد وصول شیعیان بودند.
اشراف و احاطه به احادیث و روایت ها همراه با استدلال های استوار و قدرت تبیین، وی را در مقام یک عالم به حدیث معرفی می‌کند.
روایاتی که از آن حضرت نقل شده غالباً درباره امامت و ولایت علی(ع) است که با اثبات ولایت او ولایت سایر امـامـان معصوم نیز ثابت می شود.
برای نمونه حضرت معصومه با چند واسطه از حضرت زهرا نقل می کنند که فرمود: پیامبر در شب معراج به بهشت رفت و بر روی پرده ای در قصر بهشت دید که چنین نوشته شده: «لَا اِلَهَ اِلَّا اللَّهُ مُحَمَّدٌ رَسُولُ اللَّهِ عَلِیٌ وَلِیُ الْقَوْمِ»؛ (معبودی جز خدای یکتا و بی همتا نیست محمد رسول خداو علی ولی و رهبر مردم است).
..
و بر روی پرده درگاه قصر دیگری نوشته شده است: «شِیعَهُ عَلِیٍّ هُمُ الْفَائِزُون»؛ (شیعیان علی رستگارند)
وجود مبارک حضرت معصومه در قم به شکل گیری پایگاه بزرگی از شیعیان انجامید و این شهر را مرکز پرورش علما و بزرگان دین کرد.
در دهه های اخیر به واسطه قرار گرفتم حرم مطهر آن حضرت این شهر به محل درس و تفسیر و تبیین علوم و معارف اسلامی تبدیل شده است، اتفاقی که بی شک به ثمره فضای معنوی حاصل از وجود مبارک آن حضرت است.
شاید این خود از بزرگترین معجزات آن حضرت باشد که بانویی از اهل بیت عصمت و طهارت در چنان جایگاه رفیع و مقامی بلند قرار میگیرد که علمای بزرگ اسلام زیر سایه وی پرورش میابند.
حضرت پس از هجرت امام رضا (ع) به طوس که با دستور مامون صورت گرفت به قصد دیدار برادر در سال ۲۰۱ هجری با سوی خراسان حرکت کرد.
در تاریخ نقل های متفاوتی از دلایل عزیمت ایشان گفته شده، مثل اینکه حضرت معصومه به دلیل علاقه قلبی به امام رضا(ع) بعد از سفر حضرت به ایران طاقت دوری برادر را تاب نیاورد و به همراه گروهی از همراهان و نزدیکان به ایران آمد.
آنچه واضح است مدیریت این کاروان را حضرت معصومه برعهده داشته و تصمیمات از سمت اتخاذ می شده چنانچه در انتخاب قم به عنوان محل سکونت نیز حضرت معصومه (س) امر به حرکت به سمت قم را داشته است.
همین موع نشان از قابلیت های فراوان ایشان به عنوان بانویی اهل علم و درایت و بینش اجتماعی دارد.
گفته می شود حضرت معصومه در نزدیکی ساوه بیمار شد و علت وفات ایشان بیماری در میانه مسیر است اما نقل های دیگری از درگیری برخی از دشمنان حضرت در ساوه با کاروان حضرت معصومه حکایت از درگیری سخت بین کاروان و دشمنان حضرت دارد که در این میان ۲۳ تن از نزدیکان حضرت معصومه در جنگ به شهادت رسیدند.
دیدن های پیکرها و شهادت نزدیکان، حضرت معصومه را سخت بیمار کرد.
حضرت معصومه (س) به غلام خود دستور دادند تا ایشان را به قم که آن زمان پایگاه کوچکی از شیعیان بود ببرند.
در تاریخ آمده است که حضرت پس از ۱۷ تا ۱۸ روز از دنیا رحلت کردند.
هرچند بنا به برخی نقل های تاریخی ایشان در اثر مسمومیت به شهادت رسیدند.