قصه زنده نگه داشتن موسیقی در یک شهر کوچک؛ «مقام دولا» مستند شد

بهجت داودی کارگردان مستند کوتاه «مقام دولا» که در چهل و دومین جشنواره بین‌المللی فیلم کوتاه تهران حضور دارد، در گفتگو با خبرنگار مهر درباره پرداختن به یک استاد موسیقی در این مستند بیان کرد: استاد ذوالفقار بتانه اولین بار توجه من را در سال‌های ۹۷ یا ۹۸ جلب کرد، زمانی که دست وی در اثر استفاده از اره آسیب دیده بود اما به‌دلیل شرایط کرونا، آن زمان امکان مراجعه به این هنرمند برایم فراهم نشد.
وی افزود: حدوداً دو سال پیش، دوباره تصمیم گرفتم سراغ او بروم و فیلمی درباره‌شان بسازم.
آن زمان متوجه شدم که با وجود ثبت این استاد به عنوان «گنجینه زنده بشری» در میراث فرهنگی، متاسفانه هیچ مستندی درباره‌شان ساخته نشده است.
این مستندساز درباره رویکرد این مستند توضیح داد: در مرحله اول تحقیقات، هنگامی که با استاد آشنا شدم، نکته‌ای که برایم جلب توجه کرد این بود که دغدغه عمده اودرباره «مقام دولا» بود.
استاد بتانه ۱۰ مقام موسیقی منطقه فردوس را زنده نگه داشته بود، اما به نظر می‌رسید علاقه و عشق خاصی به «مقام دولا» داشت.
هدف من این بود که نشان دهم چگونه یک استاد موسیقی در شهر کوچک، چنین دغدغه عمیقی برای حفظ موسیقی و هنر دارد.
وی افزود: متأسفانه پس از تصادف و فوت استاد، ما حتی موفق به آغاز فیلمبرداری اصلی نشده بودیم و آنچه در فیلم موجود است، تصاویر آرشیوی است که در مرحله تحقیقات جمع‌آوری کرده بودیم و ناگزیر شدیم از همان‌ها استفاده کنیم.
پس از این اتفاق، رویکرد ما تغییر کرد و تصمیم گرفتیم این مستند هم به «مقام دولا» بپردازد و هم به صورت پرتره‌ای از استاد باشد؛ به گونه‌ای که هر 2 جنبه در فیلم مشهود باشد.
این مستندساز درباره فرم روایی مستند توضیح داد: در این مستند مصاحبه هم داریم، اما فرم کار به این صورت است که پسر استاد، هاشم بتانه که خودش نیز نوازنده و سازنده ساز است، راوی فیلم شده است.
یعنی پسرشان، داستان را از زبان پدر روایت می‌کند.
در واقع همه فرزندان استاد اعم از پسر و دختر نوازندگی می‌کنند و ساز می‌سازند.
وی تاکید کرد: من خودم ساکن مشهد هستم، اما اهل گنابادم و با آن منطقه آشنایی دارم.
مستند قبلی من نیز درباره دوتار و موسیقی سنتی بود.
این کارگردان درباره حضور در جشنواره فیلم کوتاه تهران تصریح کرد: من علاوه بر فیلمسازی، در زمینه پخش فیلم در جشنواره‌ها نیز فعالیت دارم.
به نظر من، جشنواره فیلم کوتاه یکی از معتبرترین جشنواره‌های ایران و حتی در سطح جهانی است.
این جشنواره برای دیده شدن فیلمسازان جایگاه بسیار خوبی است.
البته دستیابی به این جایگاه بسیار دشوار است؛ من حتی فیلم‌هایی داشته ام که خودم ارسال کرده‌ام و پذیرفته نشده‌اند.
داودی در پایان درباره فضای جشنواره گفت: چه جشنواره فیلم کوتاه تهران و چه سایر جشنواره‌ها محیطی هستند که در آن فیلمسازان با یکدیگر آشنا می‌شوند و ایده‌ها و نظرات هم را می‌بینند و می‌شنوند.
به نظر من این فضا باید بیش از این تقویت شود، به‌ویژه برای فیلمسازان شهرستانی که من از نزدیک با آنها در ارتباط هستم.
این عزیزان در جشنواره فیلم کوتاه تهران کمتر دیده می‌شوند، در حالی که امکانات ساخت فیلم برای این افراد در مقایسه با فیلمسازان تهرانی بسیار محدودتر است.
مستند کوتاه «مقام دولا» که از تولیدات انجمن سینمای جوانان گناباد است، روایتی است از زندگی و میراث هنری زنده یاد ذوالفقار بیتانه؛ هنرمندی که با عشق و پایداری، مقام‌های موسیقی منطقه فردوس را زنده نگه داشت و آن را به نسل‌های آینده سپرد.
عوامل این مستند عبارتند از بهجت داودی: نویسنده و کارگردان، محمدصادق دهقان پور: تهیه‌کننده و تدوینگر، علی محمد خانیکی: فیلمبردار، حسین بختیاری: دستیار تصویر، عفت عجم: دستیار کارگردان، رحیم قارونی: اصلاح رنگ، مصطفی ابردار: صداگذاری، طیب نجفیان: صدابردار، مصطفی نصیزی: گفتار متن، تارخ اردشیری و طلا بهادری: گویندگان.