رسانه حلقه مفقوده اجرای قانون جوانی جمعیت

به گزارش خبرگزاری تسنیم از قم، فاطمه حیدری، در همایش "رسانه، گفتمان جمعیت و آینده روشن" که امروز در مرکز پژوهش‌های صدا و سیمای استان قم برگزار شد، با اشاره به روند فعالیت‌های ستاد جوانی جمعیت اظهار کرد: از روزی که موضوع ستاد جوانی جمعیت را آغاز کردیم و تلاش کردیم تکالیف مختلفی که قانون در حوزه جوانی جمعیت و حمایت از خانواده مصوب و ابلاغ کرده است پیگیری شود، با چند چالش مهم مواجه شدیم.
نخستین موضوع این بود که جلسات معمولاً در بدنه دولت به صورت درهای بسته و در داخل استانداری برگزار می‌شد و پیگیری رسانه‌ای که مکمل این قانون است، صورت نمی‌گرفت.
وی با اشاره به نقش رسانه در پیگیری امور جمعیتی گفت: در زمان حضور بهنام‌جو، ادامه پیگیری‌ها نه در قالب جلسات رسمی، بلکه در قالب مطالبه تکالیف ادارات انجام می‌شد.
با لطف مدیرکل صدا و سیمای قم، مقرر شد این موضوع به شکل کاملاً رسانه‌ای پیگیری شود؛ به این معنا که با حضور دوربین صدا و سیما به ادارات مراجعه می‌کنیم و تکالیف آن‌ها را مطالبه می‌کنیم.
این تکالیف در حضور رسانه به‌صورت شفاف پاسخ داده می‌شود و پاسخ‌ها موارد متعددی را روشن می‌کند که نقشه رسانه را برای ما حرفه‌ای‌تر و دقیق‌تر مشخص می‌سازد.
دبیرکل ستاد جمعیت استان قم ادامه داد: یکی از مشکلات اصلی این است که ادارات و بخش‌های مختلف می‌گویند کسی از ما نخواسته بود سامانه‌ای را آماده کنیم یا کسی به ما نگفته بود که باید کاری انجام دهیم.
وقتی این سوال مطرح می‌شود که آیا قانون ابلاغ نشده و آیا ضمانت اجرایی ندارد، پاسخ می‌دهند که بله، اما انتظار داشته‌اند اداره دیگری این سامانه را از آن‌ها درخواست کند.
این امر موجب می‌شود فضایی که می‌تواند مدیریت امور را بر عهده گیرد و نقش مطالبه‌گری رسانه را به بار بیاورد، مغفول بماند.
بنابراین رسانه می‌تواند این هویت را به جامعه منتقل کند که مردم خودشان در مسائل جمعیتی نقش مطالبه‌گر جدی داشته باشند.
حیدری بر نیاز به همکاری رسانه‌ها تأکید کرد و متذکر شد: اکنون بیش از پیش به نقش رسانه نیاز داریم و دست یاری به سوی همه اصحاب رسانه در این حوزه دراز می‌کنم.
مسئله مهم دیگر، روایت‌سازی درست در لایه فرهنگی و ذهنی است.
در حال حاضر با جملاتی مواجه هستیم که میان خانواده‌ها رد و بدل می‌شود و هیچ نهاد متولی برای اصلاح این ذهنیت وجود ندارد؛ مانند این باور که فرزند چهارم اضافه است یا داشتن فرزند بیشتر مشکلات زیادی ایجاد می‌کند.
این پیام‌ها در میان اقشار مختلف شنیده می‌شود، اما کسی پاسخگوی آن نیست و باید روایت‌های درست به خانواده‌ها ارائه شود.
وی تصریح کرد: نکته مهم‌تر این است که با روایت‌های فعلی، چه ذهنیتی در کودکان 3 تا 4 ساله و دانش‌آموزان دوره ابتدایی و دبیرستان نسبت به فرزندآوری در آینده شکل می‌گیرد.
این موضوع بسیار اهمیت دارد.
برای مثال، شاهدیم یک دختر دبیرستانی برنامه‌ای تلویزیونی را مشاهده می‌کند که مجری با شدت و حدت به دنبال پاسخ به این سوال است که چرا زمین‌های اختصاص‌یافته به مادران دارای فرزند سوم پرداخت نشده است.
این دقیقاً نکته قانونی است، اما در فضای قانون‌گذاری و سیاست‌گذاری که در دولت اتفاق افتاده، رسانه چه نقشی ایفا کرده است تا قانون جوانی جمعیت به یک موضوع صرفاً سهم‌خواهی برای مادر شدن تبدیل نشود؟
مدیرکل امور بانوان و خانواده استانداری قم درخصوص وضعیت گفتمان جمعیتی و نقش رسانه اظهار داشت: فضایی که در برنامه‌ها ایجاد می‌کنیم، شاهد آن یک دختر نوجوان است.
این فرزند، تنها فرزند یک خانواده نیست؛ بلکه بخشی از دولت است و انتظار داریم زمین، وام و سایر تسهیلات لازم برای فرزندآوری فراهم شود تا فرد بتواند مسئولیت مادری را به‌درستی انجام دهد.
در گذشته، این امکانات و تسهیلات برای حمایت از مادران فراهم نمی‌شد و ایجاد گفتمان صحیحی درباره فرزندی که به دنیا می‌آید، مغفول مانده بود؛ اینکه این فرزند متعلق به خانواده است یا بخشی از جامعه و دولت، موضوعی است که باید در لایه‌های رسانه‌ای مورد بحث قرار گیرد.
حیدری افزود: شهر قم با توجه به جایگاه مذهبی و فرهنگی خود، شهری است که در لایه‌های عمیق تدین و مباحث دینی قرار دارد و روایت زیبای حضرت رسول درباره اینکه من به فراوانی امتم افتخار می‌کنم؛ ظرفیت بسیار بالایی برای تولید گفتمان جدید در این حوزه ایجاد می‌کند که فرزند شما فرزند امت است.
رسانه‌ها باید در این فضا نقش‌آفرینی کنند و بحث فرزندآوری و هویت فرزندان در جامعه را به صورت شفاف مطرح نمایند.
وی با اشاره به عملکرد رسانه‌ها در موضوع جمعیت ادامه داد: در یک برنامه تلویزیونی به عنوان کارشناس دعوت شدم و به تهیه‌کننده تأکید کردم اگر انتظار دارند که از ابتدا تا انتهای برنامه صرفاً توصیه به فرزندآوری داشته باشم، این اشتباه است.
برنامه باید زمان مشخصی را به مباحث جمعیتی اختصاص دهد و به درک واقعی مخاطب توجه کند.
برای مثال، پسری که اکنون ازدواج کرده و دو فرزند دارد، پس از تولد فرزند دوم با مشکلات معیشتی مواجه می‌شود و در رسانه هیچ راه‌حلی برای او ارائه نمی‌شود؛ در حالی که صرفاً گفته می‌شود فرزندآوری باید اتفاق بیفتد.
رسانه می‌تواند با مقایسه سیاست‌ها و تجربه کشورهای دیگر، باورپذیری فرزندآوری را در جامعه ارتقا دهد.
دبیرکل ستاد جمعیت استان قم بیان کرد: دختران دهه 60 و 70، باورپذیری خود برای داشتن سه یا چهار فرزند را از دست داده‌اند.
ما باید به نوجوانان و دانش‌آموزانی که در 10 سال آینده به سن ازدواج می‌رسند، ذهنیت مثبت و واقعی درباره فرزندآوری منتقل کنیم.
رسانه وظیفه دارد باورها و ذهنیت‌های ایجاد شده در جامعه را با مختصات دقیق تغییر داده و در این مسیر حرکت کند.
حیدری با اشاره به اهمیت استفاده از بیانات رهبر انقلاب در سیاست‌گذاری جمعیتی خاطرنشان کرد: در جلسات ما معمولاً بیانات مقام معظم رهبری شنیده می‌شود، اما سوال این است که آیا این بیانات در فضای رسانه و گفتمان نخبگان دانشی و اجرایی وارد سیاست‌گذاری شده است؟
ما باید مناظرات و گفت‌وگوهایی شکل دهیم که خروجی آن، در کنار جملات راهبردی رهبر معظم انقلاب ارائه شود.
نقل قول‌ها به مسئولان منتقل می‌شود، اما فعالان علمی و گروه‌های تخصصی در این عرصه هنوز دیده نشده‌اند.
به گفته وی، نقاط کلیدی و راهبردی که در بیانات مسئولان و رهبران مطرح می‌شود، باید مورد تحلیل و استخراج قرار گیرد تا بدنه فعال در این حوزه بتواند حرکت راهبردی و مؤثری انجام دهد.
هنوز در بسیاری از لایه‌ها، سیاست‌زدایی از جمعیت باعث شده که صرفاً نقل قول‌ها به چند مسئول منتقل شود و نقش فعالان علمی مغفول بماند.
مدیرکل امور بانوان و خانواده استانداری قم درباره نقش رسانه در تقویت مطالبه‌گری عمومی گفت: اگر مطالبه عمومی در رسانه تقویت شود، می‌توانیم مسائل را سریع‌تر در لایه‌های پایین‌تر مشاهده و پیگیری کنیم.
مشکل اصلی این است که فضای مطالبه‌گری از سیاست‌گذاران و نهادهای حاکمیتی هنوز به گونه‌ای نیست که مردم بدانند چه چیزی باید بخواهند و چگونه آن را در سطح عمومی مطالبه کنند.
حیدری تصریح کرد: در موضوعاتی مانند سقط جنین مکرر، گاهی از من خواسته می‌شود درباره فضای غربالگری و سلامت جنین صحبت کنم.
این مسئله به درستی در رسانه قابل پیگیری است، زیرا مشکل اصلی ما در این حوزه، غربالگری نیست، بلکه دسترسی آسان به داروهایی است که سقط جنین را به راحتی در فضای خانه رقم می‌زنند.
این موضوع به شدت نیازمند مطالبه‌گری رسانه‌ای است، چرا که حتی دختران نوجوان نیز شاهد چنین دسترسی‌های سهل‌الوصول هستند و خود می‌توانند این فضا را توضیح دهند.
وی درباره اهمیت سوژه‌های رسانه‌ای گفت: بسیاری از سوژه‌ها و تجربیات موفق توسط موسسه‌های مختلف جمع‌آوری شده‌اند و قابلیت تبدیل شدن به پادکست، فیلم کوتاه یا گزارش خبری را دارند.
اگر این سوژه‌ها به درستی پمپاژ رسانه‌ای شوند، می‌توانند اثرگذاری قابل توجهی در حوزه جمعیت داشته باشند.
دبیرکل ستاد جمعیت استان قم به اهمیت شناخت مخاطب اشاره کرد و ادامه داد: گاهی زمین بازی را درست تعریف نمی‌کنیم.
به عنوان مثال، زوج‌هایی که در قم بیش از 3 تا 5 سال از ازدواجشان گذشته و هنوز فرزندی ندارند، مخاطبان هدف ما هستند.
باید علت عدم فرزندآوری آن‌ها به صورت شفاف بررسی شود؛ آیا مشکل ناباروری دارند، مشکل مالی است یا نگرشی؟
سپس اقدامات رسانه‌ای و فعالان کنشگر جمعیت می‌تواند به درستی به این مخاطبان اختصاص یابد.
حیدری در پایان تأکید کرد: همراهی رسانه و فعالان جمعیت می‌تواند ضریب پیگیری ما را افزایش دهد و اقدامات مؤثری در این زمینه رقم بزند.
ما نیازمند مطالبه‌گری پرجان، حرفه‌ای و گسترده هستیم تا قانون جوانی جمعیت صرفاً روی کاغذ باقی نماند و شاهد تحقق واقعی آن در جامعه باشیم.
این مراسم با تقدیر از برگزیدگان «رویداد رسانه‌ای جمعیت» به‌کار خود پایان داد.
انتهای پیام/