اتصال ریلی شلمچه-بصره؛ گامی بزرگ در روابط اقتصادی ایران و عراق
یک کارشناس حوزه حمل و نقل ریلی درباره هدف اصلی از اتصال ریلی ایران و عراق از طریق پروژه راه آهن شلمچه - بصره گفت: هدف اصلی از احداث این طرح رفاه مسافران است اما امکان استفاده از ظرفیت مازاد خطوط ریلی برای حمل و نقل نیز وجود دارد.
به گزارش گروه بین‌الملل خبرگزاری تسنیم، یک کارشناس حوزه حملونقل ریلی درباره فرصت‌های اقتصادی ایجادشده اتصال ریلی بین ایران و عراق گفت: اتصال ریلی ایران و عراق به ویژه از مسیر شلمچه-بصره از ابعاد مسافری و تجاری مزایای قابل‌توجهی به همراه دارد.
حملونقل ریلی نه‌تنها هزینه جابه‌جایی مسافر و کالا را کاهش می‌دهد، بلکه جایگاه ایران و عراق را در راه‌گذر (کریدور) های ریلی منطقه‌ای و بین‌المللی تقویت می‌کند و توسعه زنجیره‌های اقتصادی و تولیدی را آسان‌تر می‌کند.
یکی از مهمترین پروژههای ریلی سالیان اخیر ایران، خط ریلی شلمچه-بصره است که احداث آن تحول بزرگی در گردشگری و تجارت بین ایران و عراق ایجاد می‌کند.
18 شهریور 1404 و در سالروز میلاد پیامبر اکرم و هفته وحدت، نشستی مشترک با موضوع «نقش زیرساختهای ارتباطی در ایجاد وحدت بین کشورهای اسلامی» با حضور کارشناسان ترانزیت و حمل و نقل ریلی از ایران و عراق با محوریت بررسی تاثیر خط ریلی شلمچه-بصره برگزار شد.
در این نشست به بررسی تاثیر خط ریلی شلمچه-بصره بر ارتقای روابط اقتصادی، سیاسی و فرهنگی بین ایران و عراق پرداخته شد.
مهندس مرتضی ناصریان، کارشناس باسابقه حوزه حمل و نقل ریلی درباره قدمت آغاز پروژه خط ریلی شلمچه-بصره گفت: «توافق اولیه ایران و عراق برای احداث این طرح از خرمشهر در ایران تا بصره در عراق، حدود دو دهه پیش صورت گرفت و مطالعات فنی و مالی آن نیز همان زمان انجام شد که بنده هم کنترل مطالعات را برعهده داشتم.اقدامات مرتبط با این پروژه در داخل ایران حدود 15 سال قبل پایان یافته و احداث خط ریلی شلمچه-بصره در مذاکرات مقامات دو کشور پیگیری شده، اما از آن زمان تاکنون این پروژه به دلایل مختلف به بهره‌برداری نرسیده است.»
مهندس ناصریان در مورد اهمیت خط ریلی شلمچه-بصره نیز اظهار کرد: «بدون تردید، توسعه حملونقل ریلی نقش تعیین‌کننده‌ای در رشد اقتصادی دارد.
در این میان برای ایران و عراق که پیوندهای اقتصادی، اجتماعی و مردمی عمیقی دارند این مسئله از اهمیت دو چندانی برخوردار است.
به عنوان نمونه، حجم صادرات و واردات ایران با اروپا کمتر از 10 درصد مبادلات ایران با عراق است.
همچنین سالانه بین 5 تا 7 میلیون مسافر میان دو کشور تردد می‌کنند و این حجم جابه‌جایی از مسیرهای غیر ریلی، برای مردم دشوار است و هزینه‌های سنگینی را به کشور تحمیل می‌کند.
تصویر شماره 2- جابه جایی زائران با قطار به سمت کربلا
وی با اشاره به فرصت‌های اقتصادی ایجاد شده پس از تکمیل خط ریلی شلمچه-بصره افزود: «اتصال راه‌آهن‌های دو کشور از ابعاد مسافری و تجاری مزایای قابل‌توجهی به همراه دارد.
حملونقل ریلی نه‌تنها هزینه جابه‌جایی مسافر و کالا را کاهش می‌دهد، بلکه جایگاه ایران و عراق را در راه‌گذر (کریدور) های ریلی منطقه‌ای و بین‌المللی تقویت می‌کند و توسعه زنجیره‌های اقتصادی و تولیدی را آسان‌تر می‌کند.
توسعه این شبکه فرصت‌های ارزشمندی همچون ایجاد شهرها و مراکز تجاری جدید در مسیر خطوط ریلی را نیز فراهم می‌کند».
تصویر 3-جایگاه ایران و عراق در کریدورهای بین‌المللی
وی همچنین در مورد آمادگی و ظرفیت ایران برای کمک به صنعت ریلی عراق گفت: «ایران آمادگی دارد در توسعه ریلی عراق نقش مؤثری ایفا کند.
طی سه دهه اخیر در ایران بیش از 10 هزار کیلومتر خطوط ریلی و 200 کیلومتر خطوط مترو احداث شده که تمام طراحی و اجرای آنها توسط مهندسان ایرانی انجام گرفته است.
افزون بر این، دو دانشکده تخصصی مهندسی راه‌آهن در کشور فعال هستند که می‌توانند ظرفیت علمی قابل‌توجهی را در اختیار طرف عراقی قرار دهند.
همچنین صدها شرکت خصوصی ایرانی در حوزه ساخت و توسعه ریلی فعالیت می‌کنند و کشور ما امروز در زمینه تولید مصالح ریلی، تجهیزات علائم الکتریکی، واگن باری و مسافری به خودکفایی رسیده و در تولید لوکوموتیو هم تجاربی دارد.
با وجود این ظرفیت‌ها، امید فراوانی برای همکاری دوجانبه وجود دارد.»
تصویر 4- نقشه جامع ریلی کشور
ناصریان با اشاره به برخی ادعاها در مورد تاثیر منفی پروژه خط ریلی شلمچه-بصره بر بندر فاو گفت: «در دوره‌هایی که ظرفیت بنادر عراق محدود بود، ایده استفاده عراق از بنادر ایران مطرح شد.
در حال حاضر، ظرفیت ریلی و بندری عراق به‌طور قابل توجهی افزایش یافته و برنامه‌های توسعه نیز در دستور کار این کشور قرار دارد؛ لذا عراق برای صادرات و واردات خود با کشورهای ثالث نیازی به استفاده از بنادر ایران ندارد و می‌تواند از ظرفیت‌های مرزی و بندری خود بهره‌برداری کند.
به نظرم مسیر ریلی شلمچه-بصره به‌عنوان مسیر صادرات کالاهای سایر کشورها به عراق مورد استفاده قرار نخواهد گرفت، چرا که طبیعتاً صاحب بار همواره مسیر راحت‌تر و اقتصادی‌تر را ترجیح می‌دهد.»
تصویر 5- بندر فاو
وی همچنین افزود: «حتی در صورت انتقال کالا میان ایران و عراق، این تبادل کالا، ارتباطی با بنادر عراق ندارد و از آنها عبور نمی‌کند.
بنابراین، گزاره‌ای که مدعی تهدید پروژه شلمچه-بصره برای بندر فاو است، غیرواقعی و زاییده ذهن است.
در مطالعات ما نیز هیچ سناریویی مبنی بر جایگزینی این مسیر با بنادر عراق مدنظر نبوده است.
همچنین، حجم بالای مسافران بین ایران و عراق که سالانه به چند میلیون نفر می‌رسد، نشان می‌دهد که این مسیر اساساً برای جایگزینی بنادر عراق مناسب نیست و تمرکز آن بیشتر بر جابه‌جایی مسافر است.»
ناصریان در پایان، با اشاره به اهمیت این خط ریلی در تسهیل حمل و نقل مسافر گفت: «هدف اصلی از احداث این خط ریلی، رفاه مسافران است اما امکان استفاده از ظرفیت مازاد خطوط ریلی برای حمل بار نیز وجود دارد.
شایان ذکر است که بهره‌برداری از خطوط ریلی برای حمل بار بیش از آنکه یک مسئله فنی باشد، یک تصمیم سیاسی است و تابع اراده مسئولان و سیاست‌های دولتهای عراق و ایران خواهد بود.
با توجه به ویژگی‌های جغرافیایی، در صورت تمرکز بر حمل بار، مسیر ریلی شلمچه-بصره حوزه نفوذ محدودی دارد و عمدتاً برای انتقال کالا در مناطق جنوبی ایران و عراق مناسب است.
برای مثال، انتقال بار از تهران به بغداد از طریق این مسیر اقتصادی و به صرفه نبوده و در چنین مواردی مسیر جاده‌ای ارجحیت خواهد داشت.»
تصویر 5- سفر نخست وزیر عراق به تهران
باوجود گذشت دو دهه از آغاز پروژه خط ریلی شلمچه-بصره، تکمیل این پروژه به دلیل وجود موانع فنی و سیاسی نظیر ادعای تعارض خط ریلی شلمچه-بصره با توسعه بندر فاو، هنوز به سرانجام نرسیده است.
طبق توافقات انجام شده طرفین که همراه با کلنگ زنی پروژه که در تاریخ 11 شهریور 1402 همراه بود، قرار شد این پروژه طی 18 ماه به بهره‌برداری برسد و امیدواریم هر چه سریع‌تر مردم هر دو کشور از این پروژه بهره‌مند شوند.
انتهای پیام/
