بلایی که بازگشت تحریم‌ها بر سر گردشگری ایران خواهد آورد
معاون گردشگري تاييد كرد كه با بازگشت تحريم‌ها، آينده دلپذيري در انتظار صنعت گردشگري ايران نخواهد بود مگر اينكه دولت، تدابير نجات‌بخش براي اين صنعت فرهنگي را اجرا كند.
کد خبر: 737694 | ۱۴۰۴/۰۷/۰۱ ۱۰:۵۹:۲۵
وقتی یک هفته پیش از بازگشت احتمالی تحریم‌ها، 7 خبرنگار حاضر در نشست خبری معاون گردشگری وزارت میراث فرهنگی، درباره تاثیرات فعال شدن قطعنامه‌های 6گانه سازمان ملل بر گردشگری ایران می‌پرسند، به این معناست که بازگشت تحریم‌ها، مخرب‌ترین ضربه را به پیکره فرهنگی ایران وارد خواهد کرد.
به گزارش اعتماد، بعد از ظهر یکشنبه، خبرنگاران اعتماد، پیام ما، رکنا، مهر، صدای میراث، جمهوری اسلامی وکجارو از انوشیروان محسنی‌بندپی که معاون گردشگری وزارت میراث فرهنگی است، درباره آینده گردشگری ایران بعد از بامداد یکشنبه 6 مهر؛ اولین روز اجرای احتمالی قطعنامه‌های 6گانه سازمان ملل پرسیدند و البته معاون گردشگری، در جواب این 7 خبرنگار، نه به صورت مستقیم بلکه با پاسخ‌های دو سویه تایید کرد که با بازگشت تحریم‌ها، آینده دلپذیری در انتظار صنعت گردشگری ایران نخواهد بود مگر اینکه دولت، تدابیر نجات‌بخش برای این صنعت فرهنگی را اجرا کند.
توقف ورود تورهای خارجی از اتحادیه اروپا و قاره امریکا، تداوم هشدار کشورهایی از قاره‌های آسیا و اروپا و امریکا درباره مخاطرات سفر توریستی و غیر ضروری به ایران، سختگیریهای جدید دستگاه‌های امنیتی و انتظامی و اطلاعاتی ایران برای ورود گردشگران انفرادی، کاهش رغبت گردشگرانی از کشورهای دوست و برادر ایران برای سفر به کشوری که به تایید مسوولانش، در شرایط جنگی قرار گرفته، افزایش تورم و گرانی هزینه‌های زندگی که به حذف تقریبی سفر از سبد مخارج خانوار ایرانی منجر شده، مجموع شرایطی است که پیش روی درآمدساز‌ترین صنعت غیر نفتی ایران قرار دارد.
اگرچه که محسنی‌بندپی در نشست خبری خود تاکید داشت که سرمایه‌گذاری و بهره‌برداری از بیش از 2000 پروژه زیرساختی و هتل‌سازی، به معنای حیات این صنعت است و اعداد ثبت شده از تعداد مسافران ورودی به کشور هم نشان می‌دهد که «ایران‌گردی» همچنان خواهان دارد اما این خوش‌بینی‌ها باید در گزارش‌های سالانه سازمان جهانی گردشگری نمودی داشته باشد که ندارد و حداقل در سه سال اخیر و به خصوص از خرداد امسال تاکنون، ایران مقصد محبوب گردشگران جهان نیست.
پرسش و پاسخی ناامید‌کننده در نشست خبری معاون گردشگری کشور
خبرنگار اعتماد در این نشست از معاون گردشگری پرسید که گردشگر خارجی و اروپایی که مهم‌ترین گردشگر برای تمام کشورهاست چون جوان و پول خرج‌کن است، به ایران نمی‌آید و مصداق این وضع این است که در زمان برگزاری جام جهانی 2022 قطر، 20 هزار اتاق در هتل‌های تهران و شیراز و کیش آماده شد با این امیدواری که تماشاگران فوتبال، به ایران بیایند ولی این تماشاگران از ترس اینکه برچسب سیاسی بخورد اصلا پا به ایران نگذاشتند و 20 هزار اتاق خالی ماند و تورهای ورودی، برنامه‌شان را کنسل کردند و تور لیدرها شغل‌شان را عوض کرده‌اند چون در ایران برای گردشگر جوان خارجی تفریح نداریم و فقط تعدادی آثار باستانی داریم که آنها هم به مدد فرونشست، در حال از بین رفتن است و بنابراین، گردشگران ورودی به ایران، سالمندانی هستند که هیچ کاری برای انجام دادن ندارند و پول خرج کن هم نیستند چون کشورهای خارجی، برای جوانان‌شان، ایران را مثل کامبوج جلوه می‌دهند و می‌گویند اگر به ایران رفتید، مسوولیت عواقب سفر با خودتان است و ما هیچ خدمتی به شما نمی‌دهیم.
«اعتماد» در ادامه همین سوال، به معاون گردشگری گفت که از بومگردی‌ها بپرسد که در زمان اجرای توافق برجام وضعیت پر شدن اتاق‌هایشان چگونه بود و امروز، هتل‌های ما با چند درصد پرشدگی فعال هستند آن هم در حالی که هتل‌ها به دلیل نبود مسافر، تغییر کاربری می‌دهند و تعطیل می‌شوند و وزیر میراث فرهنگی، می‌گوید انتظار داشتیم فروردین امسال افزایش سفر داخلی داشته باشیم ولی 58 درصد مردم اصلا سفر نرفتند.
«اعتماد» همچنین در ادامه سوال خود، از معاون گردشگری پرسید که چون هنوز حساب اقماری نداریم، 48.5 درصد افزایش گردشگر ورودی در فروردین امسال چطور محاسبه شده و آیا تبعه عراق که برای خرید هفتگی به ایران می‌آید، گردشگر محسوب می‌شود و آیا برای ما ارزآوری دارد؟
بندپی در جواب سوالات «اعتماد» گفت: «ورود گردشگر، شاخص دارد و این شاخص هم توسط سازمان جهانی گردشگری مشخص شده است.
مهری که فراجا در مبادی ورودی هوایی و زمینی و دریایی بر ویزای ورودی می‌زند، نشان می‌دهد که افرادی وارد کشور شده‌اند که بیش از 24 ساعت هم در کشور اقامت دارند و این مهر، میزان و معیار شاخص تعداد گردشگران ورودی کشور است.
البته بحث شما درست هم هست.
کلیدی‌ترین، محوری‌ترین و اساسی‌ترین مولفه رونق گردشگری، امنیت است و این مولفه باید احصا شود تا برای ظرفیت گردشگری مشتری پیدا کنیم چون مشتری هم وجود دارد ولی واقعیت این است که با این مولفه فاصله داریم اما این فاصله‌ها باید کمتر شود و فعالیت دیپلماسی بین‌المللی بیشتر شود که حالا هم این فعالیت افزایش یافته چنانکه همین حالا و با وجود تحریم‌ها در تمام رویدادهای جهانی حضور داریم و هزینه غرفه‌های حضور در رویدادها را هم می‌پردازیم تا بخش خصوصی، ایران کوچک را در این غرفه‌ها و رویدادها به تصویر بکشد.»
معاون گردشگری در پاسخ به بخش دیگری از سوال «اعتماد» درباره ظرفیت پرشدگی هتل‌ها هم گفت که در مشهد با بیش از 90 درصد، در کیش بیش از 85 درصد و در اصفهان و شیراز با 60 درصد پرشدگی هتل‌ها مواجهیم و هنوز احداث هتل مشتری دارد، چنانکه همین حالا، 2747 پروژه و زیرساخت گردشگری با 830 هزار میلیارد تومان سرمایه‌گذاری در حال افتتاح است.
یکی از سوالات نشست خبری روز یکشنبه، درباره تاثیر بلندمدت آیین‌نامه جدید ابلاغ شده به آژانس‌های مسافرتی و ممنوعیت ورود گردشگران خارجی پیش از ثبتنام در سامانه‌های تحت کنترل نهادهای انتظامی و اطلاعاتی و تناقض اعمال این محدودیت‌ها و ممنوعیت‌ها و کوچک شدن بازار گردشگری ایران با هدف‌گذاری معاونت گردشگری برای توسعه و رونق صنعت گردشگری ایران بود که بندپی در پاسخ به این سوال گفت: «ما ممنوعیتی ایجاد نکردیم.
در سال 1402 تعداد 6 میلیون و 200 هزار گردشگر به ایران آمدند که در سال 1403 این عدد به 7 میلیون و 399 هزار نفر رسید و آمار گردشگر ورودی به ایران در فروردین 1404 نسبت به فرورین 1403، رشد 48.5درصدی داشت.
اردیبهشت امسال هم با افزایش گردشگر ورودی مواجه بودیم اما با آغاز جنگ 12 روزه، ورود گردشگر به ایران منفی شد.
سه مولفه رونق گردشگری، زیرساخت، جذابیت و امنیت است.
ما با وجود 1400 هتل در کشور، در زمان برگزاری اکسپوی 2025 در تهران، به اندازه تمام مهمانان خارجی جای اقامت نداشتیم و مجبور شدیم اعلام کنیم که هزار نفر از مهمانان به ایران نیایند.
تهران حدود 6 هتل 5 ستاره دارد درحالی که شهر استانبول حدود 500 هتل و دوبی حدود 700 هتل 5 ستاره دارد.
بنابراین، ما در زیرساخت ضعیفیم.
حتی با اجرای قانون برنامه هفتم توسعه و در صورتی که در هر سال و تا پایان برنامه هفتم توسعه، سالانه 100 هتل در کشور بسازیم هم، با کمبود هتل مواجه خواهیم بود.
در زیرساخت‌های اختصاصی حوزه گردشگری و حمل و نقل ریلی و زمینی و هوایی و دریایی هم با کمبود مواجهیم.
طبق اعلام ستاد هماهنگی خدمات سفر، در فروردین 1404 نسبت به فروردین 1403 با کمبود 800 دستگاه اتوبوس مواجه بودیم.
هدف و تعهد و تکلیف ما این است که باتوجه به تمام تمهیدات اتخاذ شده و ازجمله، برخورداری از وام صندوق توسعه ملی و اوراق قرضه بانک مرکزی و تبصره‌ها و اعتبارات استانی تا پایان برنامه هفتم توسعه، تاسیسات و زیرساخت‌های حوزه گردشگری را رونق بدهیم.»
بندپی در ادامه پاسخ خود و در جواب ممنوعیت‌ها برای ورود گردشگران خارجی گفت: «ورود گردشگر به کشور صفر نشده بلکه فقط ورود گردشگران کشورهای اروپایی به ایران صفر شده است.
قوانین ما برای ورود گردشگر مشکلی ندارد، بلکه کشورهای اروپایی و ازجمله آلمان و فرانسه و انگلیس به شهروندان‌شان اعلام کردند که به ایران سفر نکنند.
3.5 میلیون گردشگر از عراق به ایران می‌آیند و از کشورهای عمان و تاجیکستان و گرجستان و ارمنستان هم گردشگر داریم.
سال 1398 یک میلیون و 800 هزار گردشگر از کشور آذربایجان به ایران آمدند و هدف‌گذاری ما این است که تعداد گردشگران دو کشور ایران و عراق به بیش از 5 میلیون نفر افزایش یابد.»
به دنبال این توضیحات معاون گردشگری، خبرنگاران حاضر در نشست گفتند که گردشگرانی از کشورهای چین و روسیه هم حاضر به سفر به ایران نیستند چون فضای ایران را برای سفر ناامن می‌دانند.
خبرنگار دیگری از معاون گردشگری پرسید که باتوجه به تحولاتی که در عرصه دیپلماسی و سیاسی ما رخ داده و با فعال شدن مکانیسم ماشه، موضوع ایران‌هراسی و به ویژه مباحث روانی بازدارندگی و مسافرت گردشگران و توریست‌ها به ویژه از اتحادیه اروپا و اعلام وضع امنیتی و قرمز درباره سفر به ایران، باعث از دست رفتن گردشگر شده علاوه بر اینکه به دنبال وقوع اتفاقاتی در کشور جمهوری آذربایجان، حضور گردشگر از این کشور همسایه هم متوقف شده و حتی عراق هم از تکانه‌های تحولات سیاسی بی‌نصیب نمانده و بنابراین، حالا فقط پتانسیل گردشگر ورودی از دو کشور چین و روسیه برای ایران باقی مانده که پیمان‌های استراتژیک بلندمدت و 20 ساله با این دو کشور می‌تواند ضامن ورود گردشگر از این مبادی به ایران باشد اما برنامه و مشوق‌های معاونت گردشگری برای جذب و پذیرش گردشگر از همین دو کشور چیست که بندپی در جواب این سوال هم گفت: «رشد گردشگری ایران در خرداد امسال منفی بود و این رشد منفی، در تیر ماه از خرداد هم سبقت گرفت اما در مرداد نسبت به تیر کمتر شد و پیش‌بینی‌مان این است که در شهریور ماه این رشد منفی به دو درصد برسد و سپس به وضع پیش از خرداد برگردیم.
برای بازگشت به رونق گردشگری هم در تمام ابعاد سیاسی و هم اجتماعی و هم فرهنگی در حال تلاش هستیم.
البته می‌پذیرم که مهم‌ترین و کلیدی‌ترین مولفه ضامن تمام فعالیت‌های اقتصادی و ازجمله، صنعت گردشگری، امنیت و حس امنیت است و باید برای این مولفه، کار بیشتری انجام دهیم.
بعد از جنگ 12 روزه راهبردهایی در خود وزارتخانه و در معاونت گردشگری ترسیم کردیم و مدیریت تحولی و خلاقانه و مسوولانه این است که منتظر نمانیم.
برقراری ارتباط با کشورهای حوزه تمدنی نوروز و همسایه‌ها و کشورهای علاقه‌مند به میراث و تمدن و فرهنگ ایران و حوزه خلیج‌فارس و کشورهایی مثل چین و روسیه که با آنها پیمان استراتژیک داریم را آغاز کردیم.
به هر حال با وجود قرمز بودن شرایط ایران در منظر بین‌المللی، فروردین امسال با رشد 48.5درصدی ورود گردشگر مواجه بودیم و این رشد نشان می‌دهد که جایگاه گردشگری در نظام حکمرانی توانسته خودش را نشان بدهد.
رییس‌جمهور در تمام سفرها، بحث گردشگری را با رییس‌جمهور و نخست‌وزیر آن کشور به میان می‌آورد و صنعت گردشگری در کنار سایر صنایع کشور قرار گرفته و باتوجه به اشتغال یک میلیون و 600 هزار نفر در حوزه گردشگری و 500 هزار نفر در حوزه صنایع دستی، از نظر اشتغالزایی رتبه سوم کشور را دارد.
میزان تسهیلات تخصیص یافته به صنعت گردشگری هم نشان می‌دهد که نگاه حکمرانی برای تقویتی جایگاه گردشگری جا افتاده است.
عامل بازدارنده در گردشگری ما، جای خالی پرواز مستقیم به ایران است، چون نبود پرواز مستقیم به ایران باعث می‌شود که گردشگر در قطر و دوبی و استانبول متوقف شود و به ایران نیاید.
در این زمینه هم مشغول کار هستیم و وزیر میراث علاوه بر پیگیری تبلیغات در خطوط هوایی بین‌المللی، می‌خواهد مشوق‌هایی برای موسسان ایرلاین درنظر بگیرد تا مشکل پرواز مستقیم به ایران هم مرتفع شود.»
یکی دیگر از خبرنگاران حاضر در این نشست خبری از معاون گردشگری پرسید که برنامه این معاونت برای افزایش آمار گردشگر خارجی در ایران و همچنین گردشگری داخلی بعد از فعال شدن مکانیسم ماشه و رکود و تورم متعاقب تحریم‌ها چیست که بندپی در جواب این خبرنگار گفت: «با 33 کشور لغو روادید داریم و با دیپلماسی‌مان در حال تداوم لغو روادید با کشورهای دوست و هم‌پیمان هستیم، علاوه بر اینکه برقراری خطوط پروازی مستقیم هم در برنامه‌های ماست و در حال حاضر، پرواز مستقیم از تاجیکستان و عمان هم داریم.
راهبرد ما بعد از جنگ 12 روزه شامل 14 محور است و علاوه بر مشوق و تسهیلات برای فعالان گردشگری، مهم‌ترین برنامه این بوده که انرژی رونق گردشگری بر کشورهای اروپایی معطوف نشود، بلکه با تمام کشورهای علاقه‌مند به بازدید از توانمندی ایران، ارتباط برقرار کرده و حتی لغو روادید یک‌جانبه داشته باشیم.
گردشگر سلامت هم بعد از یک سال کار کارشناسی و در قالب توافق با تمام ذی‌نفعان نقش‌آفرین در این زمینه، فعال شده و علاوه بر حذف شبکه دلالی و واسطه‌ها، حالا برای اعتماد‌سازی فعال شده‌ایم و به دنبال رونمایی سامانه ثبت گردشگر ورودی، هر گردشگری که برای دریافت خدمات سلامت وارد کشور می‌شود، با ثبتنام در این سامانه می‌داند کجا و چه خدمتی و با چه قیمت و کیفیتی دریافت خواهد کرد.
از مجموع 1470 هتل در سراسر کشور، حدود 227 هتل 4 ستاره و 5 ستاره و بقیه سه و دو و یک ستاره است و البته 50 درصد هتل‌های ما در مشهد است که لازم است تعداد این هتل‌ها اضافه شود اما در مجموع، با کمبود هتل 5 ستاره و 4 ستاره مواجهیم که اولویت اعتباربخشی ما هم برای ساخت هتل‌های 4 و 5 ستاره است.
هتل توسط بخش خصوصی اداره می‌شود و بخش خصوصی هم انگیزه و علاقه برای هتل‌سازی و اداره هتل دارد و اگر منفعت نداشت به دنبال هتل‌سازی نمی‌رفت.»
یکی دیگر از خبرنگاران، درباره آمادگی برای روزهای سخت‌تر گفت و مصداق این سوال خود را خبر احتمال مسدود شدن حساب‌های ایران در کشورهای امارات و قطر و عمان با بازگشت اجرای قطعنامه‌های 6گانه سازمان ملل دانست و گفت که عمده ارز بخش‌های گردشگری از این سه مبدا وارد ایران می‌شده و در خبر دیگری هم گفت که وزیر گردشگری اسراییل در سفر اخیر به تاجیکستان، در حال تعاملات عمده با کشوری است که از هدف‌گذاری‌های عمده صنعت گردشگری ایران بوده و حالا در حوزه کشورهای همسایه هم با مشکلاتی مواجه خواهیم بود چون شواهد حاکی از آن است که تمام تلاش‌ها بر مسدود شدن تمام گلوگاه‌های اقتصادی ایران معطوف شده است.
این خبرنگار در ادامه سوال خود گفت که بازگشت مکانیسم ماشه، صنعت گردشگری ایران را در خطر قرار خواهد داد با اینکه ایران در سال‌های گذشته و در دوران تحریم، عمده درآمدزایی‌اش را بر گردشگری هدف‌گذاری می‌کرد و صنعت گردشگری از معدود بخش‌های توانمند و ارزآور به کشور بود ولی با این اتفاقات جدید، صنعت گردشگری ایران هم خیلی متضرر خواهد شد چون ورود گردشگر خارجی با توجه به هشدارهای مداوم و پی در پی کشورها تقریبا متوقف خواهد شد و بنابراین آنچه می‌ماند، درآمد حاصل از سفرهای داخلی است و حالا، برنامه معاونت گردشگری در این بحران جدید بر کدام بخش‌های سفر متمرکز است و آیا گردشگری سلامت، به عنوان ارزآورترین بخش گردشگری کشور، فعال خواهد بود تا در صورت عملیاتی شدن مکانیسم ماشه و بازگشت تحریم‌های سازمان ملل و اجرای سیاست نفت در برابر غذا، بتواند ناجی بخشی از اقتصاد کشور باشد که بندپی در جواب این خبرنگار گفت: «تا امروز شرایطی بدتر از جنگ 12 روزه نداریم.
برای بعد از جنگ
12 روزه هم یک نقشه راه طراحی کردیم و برای حفظ تاسیسات گردشگری موجود، تقاضای توسعه گردشگری داخلی داشتیم و پیشنهاد تعطیلی یک هفته‌ای برای سفر دادیم که گفتند چون این تعطیلی به دلیل ناترازی‌های آب و انرژی است، شاید برای دولت وجهه خوبی نداشته باشد ولی ما آمادگی تعطیلی یک هفته برای سفر را داشتیم و حالا شاید این پیشنهاد را برای تعطیلات زمستانی به اجرا برسانیم.
گردشگری سلامت و زیارت در هیچ زمانی متوقف نمی‌شود.
خرداد و تیر و مرداد امسال هم گردشگری زیارت و سلامت تعطیل نبود و عراقی‌ها و عمانی‌ها به ایران آمدند و عربستانی‌ها هم آبان به ایران می‌آیند و گردشگران مصر و ارمنستان هم اشتیاق زیادی برای سفر به ایران دارند.
ایران جاذبه و ظرفیت فراوانی در حوزه گردشگری دارد.
بابت میراث تاریخی در ردیف 10 کشور جهان و بابت جاذبه‌های طبیعت در ردیف 9 کشور جهان و بابت خدمات سلامت و به خصوص در زمینه ایمپلنت‌های پزشکی و درمان ناباروری و پیوند عضو، در ردیف 5 یا 6 کشور اول جهان هستیم.
پس خیلی ناامید نیستیم و دیپلماسی فرهنگی برای تقویت گردشگری و خنثی کردن ایران‌هراسی در تلاش است.»
اعمال محدودیت‌های جدید برای گردشگران ورودی و ممنوعیت ورود گردشگران فاقد راهنما و انفرادی و نامعلوم بودن تکلیف این گردشگران برای ورود به ایران و سختگیریهای فراوان برای تورهای اروپایی و برنامه معاون گردشگری برای پذیرش گردشگران ورودی، سوال خبرنگار دیگری بود که معاون گردشگری در جواب این خبرنگار گفت: «گردشگران بیمار، همان گردشگران انفرادی هستند که برای ورود به ایران، باید در سامانه‌ای ثبتنام کنند و خدمات گردشگری این مسافران شامل تور و رفت و آمد به عهده معاونت گردشگری است و خدمات سلامت را هم وزارت بهداشت ارائه خواهد داد.
بلامانع بودن ورود سایر گردشگران انفرادی از طریق ثبتنام در این سامانه، هنوز مورد اختلاف‌نظر است و باید در این زمینه به جمع‌بندی برسیم و در صورت قطعی شدن، تمام گردشگران انفرادی هم می‌توانند بعد از ثبتنام و ارزیابی در این سامانه وارد کشور شوند.»
خبرنگار دیگری به معاون گردشگری گفت که پیش از این وزارت امور خارجه حساسیتی نسبت به چند ملیت خاص داشت و برای ورود گردشگرانی از این ملیت‌ها سختگیری می‌کرد ولی حالا این حساسیت تعمیم جدی پیدا کرده و روزی نیست که آژانس‌های مسافرتی از مشکلات دریافت ویزا شاکی نباشند و معلوم نیست که مسوولیت صدور ویزا بر عهده کدام نهاد است در حالی که قرار گرفتن کشور در شرایط جنگی و حساسیت وضعیت کنونی باید به بخش خصوصی اعلام شود که بندپی در جواب این خبرنگار هم گفت: « وزارت میراث فرهنگی و گردشگری و صنایع دستی، شرح وظایفی دارد و مسوولیت بحث‌های سیاسی، برعهده سایر نهادهاست ولی وظیفه ما، شناساندن ظرفیت‌ها و توانمندی‌ها و قابلیت‌های گردشگری کشوری با یک میلیون و 648 هزار کیلومتر مربع و دارای 29 اثر تاریخی ثبت شده و 26 اثر طبیعی ثبت شده در یونسکو و ژئوتوریسم و بومگردی و ظرفیت‌های گردشگری سلامت و زیارتی به جهان است .
اگر در نهاد دیگری مثل وزارت امورخارجه تصمیم دیگری اتخاذ کردند باید از خودشان بپرسید.
»