مرز میان "سازش ذلیلانه" و "پذیرش صلح از موضع قدرت"

فاطمه سلیمانی، استاد دانشگاه و کارشناس علوم قرآنی، در گفت‌وگو با خبرنگار فرهنگی خبرگزاری تسنیم، با بیان اینکه روز جهانی صلح فرصتی است برای بازخوانی نگاه قرآن و سیره اسلامی به مقوله صلح و عدالت، گفت: صلح در قرآن کریم همواره با حق، عدالت و مرزهای الهی معنا پیدا می‌کند؛ بنابراین نمی‌توان هر توافق و آرامشی را صلح نامید.
صلحی که بر پایه ظلم، اشغال سرزمین‌ها و تجاوز به حریم انسان‌ها بنا شود، در حقیقت ادامه جنگی است که تنها لباس جدیدی به تن کرده است.
او با اشاره به اینکه برخی جریان‌های رسانه‌ای غربی تلاش می‌کنند مفهوم قرآنی صلح را با تسلیم شدن در برابر ظلم و عقب‌نشینی از حق خلط کنند، تصریح کرد: آیه 35 سوره محمد (ص) یکی از شفاف‌ترین آیات قرآن در نهی مؤمنان از درخواست صلح در برابر دشمنان حربی است.
در این آیه آمده است: «فَلَا تَهِنُوا وَتَدْعُوا إِلَى السَّلْمِ وَأَنْتُمُ الْأَعْلَوْنَ وَاللَّهُ مَعَكُمْ وَلَنْ يَتِرَكُمْ أَعْمَالَكُمْ؛ پس سست نشوید و به صلح نخوانید، در حالی که شما برترید و خداوند با شماست و اعمالتان را ضایع نمی‌گذارد».
کارشناس دینی با تأکید بر اینکه در این آیه، اهل ایمان از درخواست صلح بازداشته شده‌اند، افزود: نکته اساسی در این‌جاست که قرآن کریم به مؤمنان یادآوری می‌کند در لحظه‌ای که در موضع برتری قرار دارند و خداوند یاور آنهاست، نباید با دعوت به صلح، مسیر تحقق حق را متزلزل کنند.
او تصریح کرد: سیاق سوره محمد (ص) نشان می‌دهد که این سوره بر محور جدال حق و باطل بنا شده است.
در چنین تقابلی، صلح به معنای تعطیل کردن جهاد و مجاهدت، معنایی جز تضعیف حق ندارد.
سلیمانی در ادامه توضیح داد: برخی افراد بدون دقت کافی در ساختار ادبی آیه، آن را نشانه‌ای بر صلح‌طلبی قرآن دانسته‌اند.
اما با توجه به فعل «تدعوا» که به «لا»ی نهی عطف شده است، روشن می‌شود که آیه دقیقاً در مقام بازداشتن مؤمنان از صلح‌خواهی است.
اگر این عطف نبود، فعل به صورت «تدعون» می‌آمد.
این دقت‌های زبانی و ادبی نشان می‌دهد که قرآن در این آیه، جهاد را تنها مسیر تحقق عدالت معرفی می‌کند و نه عقب‌نشینی و سازش.
این کارشناس مسائل دینی با بیان اینکه این دستور قرآنی هرگز به معنای نفی اصل صلح نیست، خاطرنشان کرد: تفاوت بنیادین میان این آیه و آیه 61 سوره انفال (وَإِن جَنَحُوا لِلسَّلْمِ فَاجْنَحْ لَهَا) دقیقاً در همین‌جاست.
در سوره محمد (ص)، مؤمنان از دعوت به صلح در شرایط برتری و جهاد بازداشته می‌شوند، اما در سوره انفال اگر دشمن پیشنهاد صلح دهد، پذیرش آن مجاز شمرده شده است.
این تفاوت، مرز روشنی میان «سازش ذلیلانه» و «پذیرش صلح از موضع قدرت» را مشخص می‌کند.
او با اشاره به رخدادهای اخیر در منطقه و حملات ناجوانمردانه رژیم صهیونیستی با حمایت آمریکا، گفت: این نمونه بارز همان وضعیتی است که قرآن از آن سخن گفته است.
وقتی دشمن نه تنها به مرزهای جغرافیایی، بلکه به مرزهای اخلاقی و انسانی تجاوز می‌کند و زنان و کودکان را هدف می‌گیرد، سخن گفتن از صلحی یک‌طرفه، معنایی جز مشروعیت بخشیدن به باطل ندارد.
سلیمانی در ادامه تأکید کرد: قرآن کریم در این زمینه، صلح حقیقی را تنها در سایه استقرار عدالت و نابودی ظلم معنا می‌کند.
همان‌گونه که در تاریخ اسلام هم می‌بینیم، پیامبر اکرم (ص) در جنگ‌های بدر و احد و خندق، هیچ‌گاه از موضع ضعف به صلح فرا نخواند، بلکه تنها در شرایطی که دشمن خود به صلح تمایل نشان داد، آن را پذیرفت.
در واقع صلح در منطق اسلامی، نتیجه پیروزی حق و عقب‌نشینی باطل است، نه معامله‌ای بر سر ارزش‌ها.
او با بیان اینکه صلح بدون درک این مبانی قرآنی و تاریخی، به شعاری توخالی تبدیل می‌شود، گفت: صلحی که سازمان‌های بین‌المللی از آن دم می‌زنند، اغلب به معنای سکوت در برابر تجاوزگران است.
در حالی که قرآن، صلح را هم‌معنا با قیام برای عدالت و ایستادگی در برابر ظلم معرفی کرده است.
انتهای پیام/