همکاری راهبردی عربستان و پاکستان؛ آغاز فاز تازه رقابت‌های منطقه‌ای و هسته‌ای
یک کارشناس مسائل غرب آسیا درباره توافق نظامی اخیر عربستان و پاکستان به «اعتماد آنلاین» گفت: توافق دفاعی اخیر میان عربستان سعودی و پاکستان، در ظاهر گامی در جهت تقویت روابط دوجانبه است. با این حال، تحلیل‌های ژئوپلیتیکی نشان می‌دهند که این نزدیکی ناگهانی، ریشه در تحولات پیچیده‌تری دارد که فراتر از یک همکاری ساده نظامی است.
یک کارشناس مسائل غرب آسیا درباره توافق نظامی اخیر عربستان و پاکستان به «اعتماد آنلاین» گفت: توافق دفاعی اخیر میان عربستان سعودی و پاکستان، در ظاهر گامی در جهت تقویت روابط دوجانبه است.
با این حال، تحلیل‌های ژئوپلیتیکی نشان می‌دهند که این نزدیکی ناگهانی، ریشه در تحولات پیچیده‌تری دارد که فراتر از یک همکاری ساده نظامی است.
کد خبر: 737606 | ۱۴۰۴/۰۶/۳۱ ۱۵:۳۰:۰۰
لیلا پایدار- مصطفی زندیه، کارشناس مسائل غرب آسیا، در گفت‌وگو با خبرنگار اعتماد آنلاین درباره پشت‌پرده و انگیزه‌های اصلی نزدیکی ناگهانی عربستان سعودی و پاکستان اظهار کرد: توافق دفاعی اخیر میان عربستان سعودی و پاکستان، در ظاهر گامی در جهت تقویت روابط دوجانبه است.
با این حال، تحلیل‌های ژئوپلیتیکی نشان می‌دهند که این نزدیکی ناگهانی، ریشه در تحولات پیچیده‌تری دارد که فراتر از یک همکاری ساده نظامی است.
او همچنین در ادامه افزود: بررسی انگیزه‌های اصلی این تحولات به نظر می رسد در چارچوب مولفه های زیر قرار بگیرد :
1.
تلاش عربستان برای تقویت جایگاه خود در برابر قدرت‌های جهانی؛ این توافق نشان می‌دهد که حمله اسرائیل به قطر نگرانی کشورهای عربی حوزۀ خلیج فارس را از اتکای سنتی به ایالات متحده به‌عنوان ضامن امنیتی دیرینه‌شان افزایش داده است.
در واقع در جریان حمله رژیم صهیونی به قطر، باوجود فعالیت پایگاه العدید آمریکا در این کشور که بزرگترین پایگاه نظامی آمریکا در منطقه به شمار می رود، هیچگونه اقدامی در راستای حمایت از قطر انجام نشد.
به نظر می رسد عربستان سعودی در تلاش است تا در برابر قدرت‌های جهانی، به ویژه ایالات متحده، جایگاه خود را تقویت نماید.همچنین نظر به سیاست‌های اخیر آمریکا در قبال خاورمیانه، ریاض ممکن است به دنبال تقویت روابط خود با کشورهای منطقه‌ای نظیر پاکستان باشد تا از حمایت‌های امنیتی و اقتصادی بیشتری بهره‌مند شود.
2.
رقابت با نفوذ ایران در منطقه؛ یکی از عوامل اصلی این نزدیکی، تلاش عربستان برای مقابله با نفوذ ادعایی فزاینده ایران در منطقه است.
پاکستان، با موقعیت استراتژیک خود در جنوب آسیا، می‌تواند به عنوان یک متحد کلیدی برای عربستان در برابر ایران عمل کند.
این همکاری نظامی می‌تواند به ریاض کمک کند تا در برابر تهدیدات منطقه‌ای، به ویژه از سوی ایران، موقعیت دفاعی خود را تقویت کند.
این موضوع با توجه به روند تحولات منطقه ای که در قالب تنش های بین کشورمان و رژیم صهیونی، سیر فزاینده ای به خود گرفته است قابل توجه می باشد.
در واقع مقابله با حملات تقابلی احتمالی از سوی کشورمان و یا یمن با منافع آمریکایی ها در منطقه، می تواند از انگیزه های اصلی این توافق باشد.
زندیه ادامه داد: در مجموع پیمان راهبردی دفاعی پاکستان و عربستان سعودی نشان‌دهندۀ یک تغییر مهم و راهبردی در معادلات منطقه‌ای است.
نزدیکی ناگهانی عربستان سعودی و پاکستان، ترکیبی از عوامل امنیتی، اقتصادی، سیاسی و ژئوپلیتیکی است.
این تحولات نشان‌دهنده تغییرات در معادلات قدرت در منطقه است که می‌تواند تأثیرات گسترده‌ای بر روابط میان کشورهای خاورمیانه و جنوب آسیا داشته باشد.
با توجه به توافق دفاعی اخیر میان عربستان سعودی و پاکستان که طبق آن هرگونه تجاوز نظامی به یکی از طرفین به‌عنوان تجاوز به هر دو کشور تلقی می‌شود، این توافق چه تاثیری می‌تواند بر موازنه قدرت منطقه و تنش‌های هسته‌ای در خاورمیانه داشته باشد؟
همان گونه که گفته شد این پیمان نه تنها ابعاد نظامی دارد، بلکه پیامدهای سیاسی، دیپلماتیک و هسته‌ای عمیقی را به همراه خواهد داشت که منطقه و بازیگران جهانی را به بازنگری جدی در سیاست‌های خود وادار می‌کند.
بخشی از این پیامدها به نظر می رسد به قرار ذیل خواهد بود:
تقویت اتحاد استراتژیک در سایه تنش‌ها
در وهله اول، این توافق به منزله تقویت همبستگی و اتحاد دو کشور با سابقه روابط نزدیک سیاسی و نظامی است.
عربستان و پاکستان با اعلام این پیمان، پیام روشنی به دیگر کشورهای منطقه ارسال کرده‌اند که در برابر هرگونه تهدید، به صورت مشترک و قاطع واکنش نشان خواهند داد.
این اتحاد استراتژیک می‌تواند به‌عنوان یک عامل بازدارنده جدی در مقابل تهدیدهای خارجی، به ویژه در شرایط افزایش تنش‌های منطقه‌ای عمل کند.
بازتعریف موازنه قدرت در خاورمیانه
از دیدگاه موازنه قوا، این توافق به احتمال زیاد معادلات نظامی و امنیتی منطقه را دگرگون خواهد کرد.
حضور پاکستان به عنوان کشوری با توانمندی‌های هسته‌ای و نظامی قابل توجه، در کنار عربستان که خود در مسیر تقویت توان دفاعی است، می‌تواند تعادل قوا را به نفع این ائتلاف تغییر دهد.
بازیگران رقیب نظیر ایران و اسرائیل و دیگر قدرت های منطقه بی‌شک این تحولات را با دقت رصد کرده و احتمالاً به بازنگری در استراتژی‌های دفاعی خود خواهند پرداخت.
تشدید یا مهار تنش‌های هسته‌ای؟
یکی از مهم‌ترین نگرانی‌ها در پی این توافق، اثرات آن بر مسئله حساس هسته‌ای در منطقه است.
پیوند نظامی و استراتژیک عربستان با پاکستان – کشوری دارای توان هسته‌ای – احتمالاً می‌تواند رقابت‌های هسته‌ای را وارد فاز جدیدی کند.
این امر می تواند نگرانی‌ها در میان بازیگران منطقه‌ای را افزایش داده و حتی ممکن است به تسریع برنامه‌های هسته‌ای برخی کشورها منجر شود.
بنابراین، مدیریت این تنش‌ها نیازمند دیپلماسی فعال و سازوکارهای امنیتی منطقه‌ای است.
ابعاد سیاسی و دیپلماتیک پیچیده
از منظر دیپلماتیک، این توافق می‌تواند معادلات سیاسی منطقه و حتی فرامنطقه‌ای را تحت تأثیر قرار دهد.
بازیگران اصلی مانند ایران، اسرائیل و قدرت‌های جهانی، ناگزیر به بازنگری سیاست‌های خود در قبال خاورمیانه خواهند بود.
این موضوع می‌تواند دو مسیر متفاوت پیش روی منطقه قرار دهد: یا تشدید رقابت‌ها و بحران‌ها و یا تلاش برای ایجاد گفتگو و سازوکارهای دیپلماتیک به منظور کاهش تنش‌ها.
زندیه در پایان گفت: در مجموع توافق دفاعی عربستان و پاکستان، پدیده‌ای پیچیده و مهم در عرصه امنیت منطقه‌ای است که می‌تواند توازن قدرت را تغییر دهد و پیامدهای گسترده‌ای در حوزه‌های نظامی، هسته‌ای و سیاسی به همراه داشته باشد.
این پیمان نشان‌دهنده گرایش فزاینده به اتحادهای استراتژیک در خاورمیانه است که هم فرصت‌ها و هم چالش‌های بزرگی را برای ثبات و امنیت منطقه‌ای ایجاد می‌کند.
آینده این منطقه در گرو مدیریت دقیق این تحولات و تلاش برای دیپلماسی فعال خواهد بود.