نسخه یک اقتصاددان برای مقابله با اثرات مکانیزم ماشه
یک اقتصاددان با بالا گرفتن نگرانی‌ها از بازگشت مکانیزم ماشه، راه نجات اقتصاد را در تقویت تاب‌آوری داخلی، اصلاح سیاست‌های اقتصادی، رفع موانع ساختاری در تولید و دیپلماسی فعال اقتصادی دانست.
به گزارش خبرنگار مهر، مهدی منصوری بیدکانی، اقتصاددان و استاد دانشگاه در گفت‌وگو با ما ضمن تحلیل آثار احتمالی بازگشت خودکار تحریم‌ها (مکانیزم ماشه یا همان snap back) بر ضرورت تدوین و اجرای مجموعه‌ای از راهبردهای عملی برای کاهش اثرات منفی اقتصادی آن تأکید کرد و معتقد است دولت ایران «هم ظرفیت و هم ابزار لازم» برای مدیریت این شرایط را دارد.
تقویت تاب‌آوری اقتصادی؛ از شعار تا عمل
این استاد اقتصاد دانشگاه با اشاره به اینکه «سال سرمایه‌گذاری برای تولید» باید از یک شعار به یک برنامه عملیاتی بدل شود، گفت: دولت ایران برای عبور از فشارهای بیرونی باید بر توانمندسازی ظرفیت‌های تولید، ایجاد اشتغال، کاهش وابستگی به بازارهای خارجی و استفاده حداکثری از منابع داخلی تمرکز کند.
منصوری بیدکانی تاکید کرد: این مسیر، سنگ‌بنای واقعی مقاومت اقتصادی و تقویت تاب‌آوری داخلی است.
اصلاح سیاست‌های اقتصادی و رفع موانع ساختاری
وی افزود اجرای این سیاست‌ها نیازمند اصلاح ساختارهای اقتصادی و حذف مقررات ناکارآمد است که سال‌ها مانع رشد تولید بوده است.
این استاد دانشگاه با انتقاد از پیچیدگی‌های اداری و فرآیندهای صدور مجوز، اصلاح نظام مالی و بانکی را برای تسهیل تجارت و سرمایه‌گذاری ضروری دانست و ضمن تاکید بر لزوم اصلاح سیاست ارزی گفت: ساده‌سازی و کاهش مجوزهای زائد در حوزه تولید و تجارت باید در دستور کار دولت باشد.
او همچنین تاکید کرد: اصلاح نظام قیمت‌گذاری، به‌ویژه در بخش انرژی مانند برق، ضروری است تا سیاست‌های نادرست باعث کاهش انگیزه سرمایه‌گذار و تداوم ناترازی‌ها نشود.
منصوری بیدکانی حذف معافیت‌ها و مشوق‌های مالیاتی ناکارآمد را گامی مهم در جهت توزیع عادلانه‌تر منابع و افزایش شفافیت دانست و گفت: مجموعه این اصلاحات سیاستی، بهبود فضای کسب و کار، افزایش بهره‌وری و ارتقای کارایی اقتصادی را به همراه خواهد داشت.
انعطاف دیپلماتیک و حکمرانی هوشمندانه بر بازارها و منابع
این استاد دانشگاه، در ادامه گفت‌وگوی خود با تأکید بر لزوم «انعطاف دیپلماتیک» و «مقاومت مدیریتی» برای کاهش اثرات تحریم و مکانیزم ماشه (snap back) گفت: استفاده از استراتژی و دیپلماسی قدم‌به‌قدم برای کاهش تنش‌ها، همراه با آماده‌سازی جهت مقابله با فشار اقتصادی از طریق مدیریت و حکمرانی هوشمندانه بر بازارها و منابع، باید جزو محورهای اصلی سیاست‌گذاری دولت باشد.
دیپلماسی اقتصادی فعال و همکاری با شرکای منطقه‌ای
وی بخش مهم دیگری از راهبرد دولت برای کاهش اثر تحریم‌ها را گسترش همکاری اقتصادی با کشورهای همسو و سازمان‌های منطقه‌ای همچون «سازمان همکاری شانگهای»، «بریکس» و «اتحادیه اقتصادی اوراسیا» دانست و افزود: این سازمان‌ها بسترهایی برای دور زدن تحریم‌ها، استفاده از پول ملی در مبادلات و ایجاد کانال‌های مالی غیرآمریکامحور فراهم می‌کنند.
این فرصت برای ایران تحت تحریم، بسیار حیاتی است و باید آن را به حداکثر رساند.
به گفته منصوری بیدکانی، این همکاری‌ها ضمن باز کردن بازارهای محدود شده، واردات کالاهای مصرفی و تداوم صادرات نفت، گاز و سایر محصولات را ممکن می‌کند و پیام سیاسی روشنی در خصوص اراده کشورهای عضو برای تعامل پایدار با ایران و توسعه‌ی تعاملات و مراودات استوار می‌فرستد که خود نقش مهمی در کاهش اثرگذاری تحریم‌ها دارد.
این اقتصاددان تأکید کرد: با وجود ماهیت تحریمی شرایط، ایران قادر است با استفاده از مکانیزم‌های مالی جایگزین و دیپلماسی فعال اقتصادی، اثرگذاری مکانیزم ماشه (snap back) را کاهش داده و مسیر توسعه خود را ادامه دهد.
دیپلماسی فعال اقتصادی با محوریت قراردادهای بلندمدت با سایر کشورها
به گفته منصوری بیدکانی، دیپلماسی فعال اقتصادی زمانی معنا پیدا می‌کند که ایران بتواند با کشورهای همسو قراردادهای بلندمدت در حوزه‌های راهبردی مانند نفت، گاز و بطور کلی انرژی منعقد کند و همزمان سیاست‌های قراردادی خود را با هدف تضمین منابع درآمدی پایدار بازنگری نماید.
وی افزود: امضای قراردادهای سواپ انرژی، مانند قرارداد ۳ جانبه سواپ گاز میان ایران، ترکمنستان و آذربایجان، علاوه بر تأمین پایدار سوخت، همکاری‌های منطقه‌ای را تقویت می‌کند.
بهره‌گیری از قراردادهای بیع متقابل و مشارکتی در توسعه‌ی میادین نفتی
این اقتصاددان استفاده از قراردادهای بیع متقابل و مشارکتی را یکی از راهکارهای جذب سرمایه خارجی و بهره‌برداری بهینه از میادین نفتی دانست و توضیح داد: در این قراردادها شرکت‌های خارجی ضمن اکتشاف و استخراج، بخشی از سود فروش نفت را دریافت می‌کنند و این موضوع هم در توسعه ظرفیت‌های تولیدی و هم در انتقال فناوری مؤثر است.
او با بیان اینکه همکاری منطقه‌ای، فشارهای خارجی را کاهش می‌دهد، تأکید کرد: بازنگری در قراردادهای نفتی قدیمی و انعقاد قراردادهای چندجانبه منطقه‌ای که ریسک تحریم‌ها را میان کشورها تقسیم می‌کنند، باید بخشی از حکمرانی حوزه انرژی ایران باشد تا ثبات اقتصادی در شرایط تحریم حفظ و منابع درآمدی پایدار و پیشرفت اقتصادی ایران در زمان تحریم تضمین شود.
مدیریت افکار عمومی و رسانه؛ حلقه مغفول سیاست‌گذاری
منصوری بیدکانی در پایان با تاکید بر اینکه همه این اقدامات قابل اجرا هستند ضمن اشاره به نقش جنگ روانی و انتظارات تورمی در اقتصاد، مدیریت افکار عمومی و شفاف‌سازی درباره ذخایر ارزی و کالاهای اساسی را برای آرام‌سازی فضای اقتصادی ضروری دانست و گفت: اگر انتظارات تورمی کنترل شود، بخش مهمی از فشار بر بازارها کاهش می‌یابد، اما با اقدامات مؤثرتر رسانه‌ای و اطلاع‌رسانی می‌توان این روند را به شکل پایدار مدیریت کرد.