«نسل سکوت» در سادگی؛ تئاتر شبیه سیرکی شده که هرچندوقت دلقکش عوض می‌شود
محمدهادی عطایی با اشاره به اینکه نمایش «نسل سکوت» بر مبنای سادگی شکل گرفته و تأثیر جنگ بر روابط اجتماعی و عاشقانه را به نمایش می‌گذارد، از وضعیت نامساعد تئاترهای روی صحنه گلایه کرد.
محمدهادی عطایی کارگردان نمایش «نسل سکوت» که قرار است به زودی در تالار مولوی روی صحنه برود درباره ویژگی‌های روایی این اثر به خبرنگار مهر گفت: نمایش ساختار اپیزودیک دارد و تلاش کرده‌ایم سه مدل عشق را در بستر تأثیرات جنگ بر روابط انسانی روایت کنیم.
در واقع جنگ، فاصله‌ای میان عشق‌ها ایجاد می‌کند و آدم‌ها ناچار می‌شوند به‌خاطر عشق از بسیاری چیزها بگذرند.
یکی از محورهای اصلی نمایش نیز همین تأثیر جنگ بر روابط اجتماعی و عاشقانه است که کوشیدیم آن را به تصویر بکشیم.
وی درباره نگاه خود در کارگردانی این نمایش بیان کرد: من دنیای امروز را دنیای سادگی می‌دانم.
هرچه ساده‌تر و صمیمی‌تر با تماشاگر حرف بزنیم، راحت‌تر پذیرفته می‌شویم.
در اجرای این اثر هم سعی کردیم همین اصل را رعایت کنیم تا همه‌چیز خودمانی و بی‌پیرایه باشد.
برای من محتوا و بازی بازیگران بسیار مهم‌تر از طراحی‌های پیچیده یا اتفاقات نمایشی خاص است.
وقتی بازی و محتوا روی تماشاگر اثر بگذارد، یعنی اجرا به نتیجه رسیده است.
«نسل سکوت»؛ ششمین تجربه کارگردانی
عطایی که از بازیگران شناخته‌شده نسل جوان تئاتر نیز است، درباره ورود جدی‌ترش به عرصه کارگردانی توضیح داد: این نخستین تجربه کارگردانی‌ام نیست.
اولین بار در سال ۱۳۸۸ در سالن محراب نمایشی را اجرا کردم و بعد از آن نمایشی را در سالن مهر حوزه هنری و سه نمایش دیگر را در مجموعه تئاترشهر روی صحنه بردم.
بنابراین «نسل سکوت» ششمین تجربه من در کارگردانی است.
البته طبیعتاً وقتی جایگاه آدم از بازیگری به کارگردانی تغییر می‌کند، دغدغه‌ها متفاوت می‌شود و مسئولیت‌ها سنگین‌تر.
این کارگردان و بازیگر درباره روند تمرین و اجرای نمایش توضیح داد: ما تقریباً یک ماه تا یک ماه و نیم تمرین کردیم و به امید خدا از ۳۱ شهریور در سالن اصلی تالار مولوی اجرا خواهیم داشت.
اما یک نکته هست که باید بگویم و گلایه‌ام را مطرح کنم؛ در دوره مدیریت قبلی مجموعه تئاترشهر شاهد وضعی بودیم که گروه‌هایی برای اجرا می‌رفتند اما حتی آدرس سالن‌های تئاترشهر را بلد نبودند.
بالاخره هر کسی از یک جایی شروع می‌کند و ایرادی هم ندارد اما اینکه متولیان سابق هیچ‌گاه شفاف نگفتند چه کسانی متون را خوانده‌اند و بازبین‌ها چه کسانی بودند، قابل قبول نیست.
مخاطب تئاتر گلریز با تئاتر حرفه‌ای دیگر فرقی ندارد!
وی در ادامه به یکی از جدی‌ترین مشکلات تئاتر امروز اشاره و عنوان کرد: متأسفانه بزرگ‌ترین دغدغه برای هر کارگردان و گروه اجرایی جذب مخاطب است.
ما طی این سال‌ها نه تنها تماشاگر حرفه‌ای تئاتر تربیت نکردیم، بلکه با بسیاری از آثاری که روی صحنه رفتند، بخشی از تماشاگران‌مان را هم از دست دادیم.
در گذشته، تماشاگران تئاتر گلریزمان با تئاتر حرفه‌ای فرق می‌کردند.
آن زمان دانشجویان و اقشار متوسط جامعه، تئاتر دغدغه‌مند می‌دیدند تئاتری که قرار بود آگاهی بدهد یا حداقل تلنگری بزند.
اما امروز شرایط تغییر کرده است.
عطایی با انتقاد از وضعیت فعلی، یادآور شد: به نظرم این روزها ما کمتر تئاتر داریم، بیشتر شبیه یک سیرک است که هر چند وقت یک‌بار دلقکش عوض می‌شود؛ یک روز سلبریتی می‌آوریم، روز دیگر رپر یا ورزشکار یا چهره‌های سینمایی.
در چنین فضایی، حرمت و فرصت تئاتر و خانواده تئاتر حفظ نمی‌شود.
کارگردانی هم کار سختی نیست، کافی است پول اجاره سالن را داشته باشید.
در نتیجه کیفیت آثار پایین آمده و حتی بعضی از اجراهای تئاتر گلریز، شرافتمندانه‌تر از اجراهای به‌اصطلاح حرفه‌ای روی صحنه هستند.
تماشاگری که برای سلفی آمده است!
این کارگردان تأکید کرد: یکی از دغدغه‌های مهم من این است که تماشاگر امروز بیشتر دنبال گرفتن عکس سلفی با عوامل و بعد شام خوردن در یک رستوران و انتشارش در اینستاگرام است.
تئاتر در این میان قربانی شده است.
وقتی برای تولید یک اثر هنری باید هزینه سالن، دکور، لباس و … را پرداخت کنید و در نهایت تنها ملاک موفقیت، فروش و پر شدن سالن باشد، دیگر جایی برای خود تئاتر باقی نمی‌ماند.
متأسفانه حتی در کمدی‌ها هم کیفیت به شدت افت کرده و هدف فقط خنداندن به هر قیمتی است.
عطایی با اشاره به سابقه چندین ساله‌اش در عرصه تئاتر افزود: بعد از ۲۵ سال فعالیت در تئاتر، اولین اجرای حرفه‌ای‌ام در تئاترشهر را به عنوان دستیار کارگردان در سال ۸۰ داشتم و از آن زمان به بعد در مقام‌های مختلف کار کرده‌ام.
اما هیچ‌گاه به ما نگفتند که چه کسانی آثار را بازخوانی کرده‌اند یا چرا بعضی آثار رد شده‌اند.
امروز می‌بینم به کسانی اجرا می‌دهند که اصلاً نمی‌دانند کجا دارند اجرا می‌روند؛ بعضا باید با جی‌پی‌اس سالن را پیدا کنند.
از بی‌توجهی دولت تا کمک‌هزینه‌ای خنده‌دار
عطایی در ادامه به بحث کمک‌های مالی دولتی و وضعیت معیشت هنرمندان اشاره و مطرح کرد: ما تئاتری ها نیز فرزندان این سرزمین هستیم؛ با یارانه‌های همین مملکت درس خواندیم، دیپلم گرفتیم، دانشگاه رفتیم، خیلی از ما دانشگاهی و مدرس دانشگاه هستیم.
سؤال من این است که چگونه پول برای همه چیز هست جز تئاتر؟
سقف کمک‌هزینه به یک گروه حرفه‌ای در سالن‌های دولتی شاید ۲۰ میلیون باشد!
با ۲۰ میلیون در این جامعه چه می‌توان کرد؟
حتی هزینه‌های ساده‌ای مثل نان و پنیر و خیار برای جلسات تمرین را حساب کنید؛ کمک‌هزینه‌ای که می‌دهند واقعاً ناتراز و خنده‌دار است.
وی در پایان وضعیت بازار و درآمدهای پیرامون تئاتر را تلخ توصیف کرد و گفت: ببینید سود و منفعت از سالن‌های خصوصی غالباً به جیب کسانی می‌رود که ساز و کار تجاری دارند؛ پارچه‌فروش، چوب‌فروش، آهن‌فروش و ...
نه به جیب کارگردان، بازیگر، دستیار، نورپرداز یا آهنگساز.
ما داریم چه بلایی سر تئاتر می‌آوریم؟
خیلی از کسانی که امروز تئاتر را به عنوان تفریح دنبال می‌کنند، از طبقه مرفه هستند و این کار برایشان شغل نیست اما برای عده‌ای اجرای تئاتر نان‌آورِ زندگی است.
نمایش «نسل سکوت» از ۳۱ شهریور در سالن اصلی مرکز تئاتر مولوی روی صحنه می‌رود.
محسن سالاری، محمد هادی عطایی، مهرآسا مداحی و پیمان محسنی گروه بازیگران این نمایش را تشکیل می‌دهند.