الگوی روسی مشارکت جوانان و پیشنهادهایی برای سیاستگذاری جوانان در ایران
به گزارش مشرق، کانال تلگرامی ایران و اوراسیا نوشت:
شهر نیژنی نووگوراد در فدراسیون روسیه، از ۱۷ تا ۲۱ سپتامبر ۲۰۲۵، میزبان یکی از رویدادهای جوانان خواهد بود: جشنواره جهانی جوانان.
این شهر که یکی از مراکز تاریخی و فرهنگی روسیه است، این بار تبدیل به مکانی برای گردهمایی هزاران جوان نخبه از سراسر جهان می‌شود.
برای نخستین بار در تاریخ مدرن این جشنواره، نه فقط جوانان علاقه‌مند به فعالیت‌های فرهنگی و اجتماعی، بلکه نمایندگان برجسته حوزه‌های رسانه، صنایع خلاق، ورزش، آموزش و علوم، مدیریت عمومی، کارآفرینی و فناوری اطلاعات نیز در کنار یکدیگر حضور خواهند داشت تا به تبادل تجربه، ایده‌پردازی و همکاری بپردازند.
بر اساس برنامه‌ریزی‌های انجام‌شده، هزار رهبر جوان از روسیه و همین تعداد از سایر کشورها، همراه با دویست نوجوان ۱۴ تا ۱۷ ساله روس و خارجی، در رویدادی چندبعدی مشارکت خواهند کرد که هدف آن فراتر از یک جشنواره ساده است: ایجاد زمینه‌ای برای شکل‌دهی به گفت‌وگو و همکاری بین‌المللی جوانان با هدف ساخت آینده‌ای مشترک.
شرکت‌کنندگان در طول این رویداد، در مسابقات مهارتی و ورزشی حضور خواهند یافت، کارگاه‌های آموزشی تخصصی را تجربه خواهند کرد، استارتاپ‌های نوآورانه خود را معرفی کرده و فرصت جذب سرمایه‌گذار را خواهند داشت.
همچنین برنامه‌هایی برای تولید محتوا، نمایش آثار خلاقانه و مشارکت در گفت‌وگوهای آزاد در زمینه‌های سیاسی، فرهنگی و اجتماعی پیش‌بینی شده است.
به این ترتیب، جشنواره نه فقط یک فضای سرگرمی و تفریح، بلکه یک پلتفرم جدی برای شکل‌دهی به نسل آینده رهبران، کارآفرینان، دانشمندان و فعالان اجتماعی جهان محسوب می‌شود.
چنین رویدادهایی در روسیه امروز پدیده‌ای نادر و استثنایی به حساب نمی‌آیند.
این کشور در سال‌های اخیر به یکی از فعال‌ترین میزبانان گردهمایی‌های جوانان تبدیل شده است.
برنامه‌های سالانه کوچک و بزرگ متعددی در سراسر روسیه برگزار می‌شود که نه فقط جوانان این کشور بلکه جوانان خارجی را نیز دربر می‌گیرد.
نویسنده این متن، طی چند سال اقامت و تحصیل در روسیه، به‌طور مستقیم شاهد این فرهنگ مشارکت بوده و توجهش به نقش پررنگ جوانان در عرصه‌های گوناگون اجتماعی و علمی جلب شده است.
بسیاری از دانشجویان روسی، حتی پیش از رسیدن به سن ۲۰ سالگی، در همایش‌های مهم دانشگاهی، نشست‌های رسمی دولتی و حتی مجامع بین‌المللی حضوری فعال دارند.
این امر تصادفی نیست، بلکه حاصل نظامی است که مهارت‌آموزی، مسئولیت‌پذیری و توانمندسازی جوانان را از همان سال‌های نخست دانشگاه جدی می‌گیرد.
مهارت‌های زبانی، تجربه کار تیمی، توانایی برنامه‌ریزی و شبکه‌سازی و تحصیل در رشته‌های میان‌رشته‌ای، ویژگی‌هایی هستند که این جوانان را به نیروهایی آماده برای حضور در سطوح مختلف تصمیم‌گیری تبدیل می‌کند.
در دانشگاه‌های روسیه، جوانان نه فقط به‌عنوان دانشجو، بلکه به‌عنوان مدیر واحدهای دانشجویی، دستیار استادان و رابط گروه‌های آموزشی و دانشجویی نقش‌آفرینی می‌کنند.
ساختار سازمانی انجمن‌های علمی و دانشجویی که در راهروهای دانشگاه‌ها به نمایش گذاشته شده است، نشان می‌دهد که مشارکت جوانان در امور علمی و اداری تا چه اندازه نظام‌مند و جدی است.
این سطح از سازماندهی ممکن است در بسیاری از کشورها به ندرت مشاهده شود.
فرصت‌های مطالعاتی، بورسیه‌های کوتاه‌مدت و بلندمدت، همکاری‌های بین‌المللی بین دانشگاهی و مدارس تابستانی و زمستانی رایگان در دانشگاه‌هایی مانند موسسه دولتی روابط بین‌الملل (مگیمو)، دانشگاه دولتی مسکو (لامانوسوف)، مدرسه عالی اقتصاد (اچ‌اس‌ای) و دانشگاه سن‌پترزبورگ و ده های دانشگاه دیگر، فقط بخشی از امکاناتی است که نظام آموزشی روسیه در اختیار جوانان قرار می‌دهد.
این فرصت‌ها نه فقط برای دانشجویان روس، بلکه برای دانشجویان خارجی نیز قابل استفاده است و همین امر باعث شده روسیه به مقصدی جذاب برای علاقه‌مندان به تحصیل و تحقیق علمی تبدیل شود.
برگزاری همایش‌های علمی متعدد امکان حضور، ارائه مقاله و تعامل علمی را برای محققان جوان فراهم می‌کند.
بسیاری از این همایش‌ها صرفا به گروه سنی ۱۸ تا ۳۵ سال اختصاص دارند و فضایی رقابتی اما حمایتی برای رشد نسل جوان پژوهشگران ایجاد می‌کنند.
مشوق‌های دانشگاهی نیز به نحوی طراحی شده‌اند که مشارکت در فعالیت‌های فوق‌برنامه تأثیر مستقیم بر موفقیت تحصیلی، دریافت بورسیه‌ها و حتی کاهش شهریه داشته باشد.
این امر باعث می‌شود که جوانان با انگیزه بیشتری در برنامه‌های فرهنگی، علمی و اجتماعی شرکت کنند و از همان دوران دانشجویی به شبکه‌سازی حرفه‌ای بپردازند.
در حوزه سیاست و دیپلماسی، روسیه سرمایه‌گذاری گسترده‌ای روی جوانان انجام می‌دهد.
برنامه‌های آموزشی ویژه، مدارس دیپلماتیک و فرصت‌های کارآموزی در نهادهای دولتی و بین‌المللی به گونه‌ای طراحی شده‌اند که نسل بعدی رهبران سیاسی و دیپلمات‌ها از هم‌اکنون با سازکار تصمیم‌گیری و مدیریت آشنا شوند.
در کنار این موارد، حوزه فرهنگ و هنر نیز جایگاه ویژه‌ای دارد و دولت با حمایت از آموزش هنر، جوانان را برای تصدی مسئولیت‌های فرهنگی و مدیریت رویدادهای هنری آماده می‌کند.
نکته مهم این است که در روسیه امروز، جوانان با سد راه متصلب نسل‌های قدیمی مواجه نیستند و فضای کافی برای رشد، تجربه‌اندوزی و حتی آزمون و خطا دارند.
آن‌ها صرفاً تماشاگر سیاست‌ها نیستند، بلکه خود به‌عنوان مجریان و برگزارکنندگان نقش اصلی را ایفا می‌کنند.
نگاه به جوانان در این کشور ابزاری نیست، بلکه راهبردی است؛ جوانان به‌عنوان سرمایه‌ای واقعی برای آینده در نظر گرفته می‌شوند.
به‌طور کلی، برنامه‌ریزی برای جوانان در روسیه نه یک وظیفه تشریفاتی، بلکه بخشی از راهبرد ملی برای تضمین آینده‌ای پایدار است.
نتیجه این سیاست‌ها نیز به وضوح قابل مشاهده است: تربیت نسلی از جوانان توانمند، تحصیل‌کرده و آماده برای مدیریت آینده کشور در عرصه‌های مختلف سیاسی، اقتصادی، علمی و فرهنگی.
ایران نیز می‌تواند سیاست جوانان خود را بر پایه مشارکت واقعی و توانمندسازی نسلی آینده‌ساز بازطراحی کند.
برگزاری جشنواره‌های بین‌المللی جوانان در شهرهای مختلف کشور با حضور جوانان کشورهای همسایه یا دورتر، فرصتی برای دیپلماسی عمومی و تبادل علمی و فرهنگی فراهم می‌آورد و می‌تواند ایران را به یکی از مراکز منطقه‌ای گفت‌وگو و همکاری جوانان تبدیل کند.
سپردن مسئولیت اجرایی و مدیریتی در دانشگاه‌ها و نهادهای فرهنگی به جوانان و ایجاد شوراهای تصمیم‌گیری جوانان در کنار مدیران، به تربیت مدیران و رهبران آینده کمک می‌کند.
این فرآیند زمانی مؤثر خواهد بود که همراه با آموزش مهارت‌های سازماندهی، رهبری و کار تیمی از سال‌های نخست دانشگاه باشد تا نسل جوان از همان ابتدا تجربه عملی مشارکت در مدیریت و سیاستگذاری را به دست آورد.
توسعه بورسیه‌ها و برنامه‌های تبادل علمی با دانشگاه‌های منطقه و جهان، همراه با جذب دانشجویان خارجی به ایران، علاوه بر ارتقای سطح علمی جوانان ایرانی، به افزایش اعتبار و جایگاه علمی کشور کمک خواهد کرد.
این اقدام می‌تواند با طراحی دوره‌های فشرده آموزش زبان فارسی و آشنایی با فرهنگ ایرانی تقویت شود تا ایران به مقصدی جذاب برای تبادل علمی و فرهنگی بدل گردد.
تدوین نظام انگیزشی شفاف برای مشارکت در فعالیت‌های فوق‌برنامه و ارتباط دادن آن به امتیازات آموزشی، تخفیف شهریه و اولویت خوابگاه، جوانان را به حضور فعال در برنامه‌های علمی، فرهنگی و اجتماعی تشویق می‌کند.
ایجاد سامانه‌های آنلاین برای ثبت فعالیت‌ها و رتبه‌بندی دانشجویان نیز می‌تواند فضای رقابتی سالم و انگیزه بیشتری ایجاد کند.
علاوه بر این، ایجاد مدارس سیاست و دیپلماسی و فراهم کردن فرصت کارآموزی در نهادهای اجرایی، وزارتخانه‌ها و رسانه‌ها به جوانان کمک می‌کند تا درک عملی از فرایندهای تصمیم‌گیری، قانونگذاری و اداره امور عمومی پیدا کنند.
چنین اقداماتی در بلندمدت باعث شکل‌گیری نسلی آگاه و آماده برای پذیرش مسئولیت‌های کلان می‌شود.
مهم‌تر از همه، لازم است نگاه سیاستگذاران به جوانان از ابزار اجرای سیاست‌ها به سرمایه واقعی کشور تغییر یابد.
جوانان باید در طراحی سیاست‌های ملی مشارکت داده شوند و مجمع‌های مشورتی جوانان در سطح ملی و استانی تشکیل شود تا صدای آن‌ها مستقیما به سطوح تصمیم‌گیری برسد.
این تغییر نگرش، مسیر ساختن آینده‌ای پویا و متکی بر ظرفیت جوانان را هموار خواهد کرد.
*بازنشر مطالب شبکه‌های اجتماعی به منزله تأیید محتوای آن نیست و صرفا جهت آگاهی مخاطبان از فضای این شبکه‌ها منتشر می‌شود.