نپال زیر تیغ خشم نسل Z: وقتی فیلترینگ و آقازاده‌ها کشور را شعله‌ور کردند
ممنوعیت شبکه‌های اجتماعی و زندگی تجملی آقازاده‌ها، از روز دوشنبه (۸ سپتامبر ۲۰۲۵) نپال را به صحنه اعتراضات خونین نسل Z کشانده است.
باشگاه خبرگاران جوان؛ مهسا حنیفه - نپال، سرزمین قله‌های هیمالیا، این روز‌ها نه به خاطر مناظر بکرش، بلکه به دلیل شعله‌های خشم جوانانش در صدر اخبار جهانی قرار گرفته است.
تصمیم دولت برای فیلترینگ ۲۶ پلتفرم اجتماعی، از واتس‌اپ تا تیک‌تاک، که به بهانه عدم ثبت‌نام این پلتفرم‌ها در وزارت ارتباطات اتخاذ شد، جرقه‌ای بود که خیابان‌های کاتماندو را به میدان نبردی خونین بدل کرد.
اما این اعتراضات، که به کشته شدن ۲۲ نفر و زخمی شدن صد‌ها تن منجر شد، تنها واکنشی به قطع اینترنت نبود؛ فریادی بود علیه فساد ریشه‌دار، نابرابری طبقاتی و شکاف عمیق میان مردم عادی و نخبگان سیاسی.
جوانان نپالی، که خود را «نسل Z» می‌نامند، با شعارهایی، چون «فساد را خاموش کن، نه صدای ما» پارلمان، خانه‌های سیاستمداران و حتی کیوسک‌های پلیس را به آتش کشیدند و استعفای نخست‌وزیر را رقم زدند.
فیلترینگ: جرقه‌ای برای انفجار خشم نهفته
دولت نپال هفته گذشته با استناد به عدم ثبت‌نام پلتفرم‌های اجتماعی در وزارت ارتباطات، دسترسی به ۲۶ شبکه از جمله فیس‌بوک، اینستاگرام، واتس‌اپ و تیک‌تاک را مسدود کرد.
این تصمیم که به‌ظاهر فنی بود، در کشوری که شبکه‌های اجتماعی ستون فقرات زندگی دیجیتال را تشکیل می‌دهند، به‌مثابه قطع شریان حیاتی جامعه بود.
نپال با ۱۴.۳ میلیون کاربر فعال در شبکه‌های اجتماعی، یکی از بالاترین نرخ‌های نفوذ دیجیتال در جنوب آسیا را دارد.
این پلتفرم‌ها نه‌تنها ابزار ارتباطی، بلکه بستری برای آموزش آنلاین، کسب‌وکار‌های کوچک و ارتباط مهاجران نپالی با خانواده‌هایشان هستند.
در کشوری که ۳۳.۱ درصد از تولید ناخالص داخلی از حواله‌های ارزی مهاجران تأمین می‌شود، قطع دسترسی به این ابزار‌ها به معنای اختلال در زندگی روزمره میلیون‌ها نفر بود.
اما آنچه این تصمیم را به جرقه‌ای برای اعتراضات گسترده تبدیل کرد، زمینه‌ای از نارضایتی عمیق بود.
نسل Z نپال، که ۴۳ درصد جمعیت ۳۰ میلیونی این کشور را تشکیل می‌دهد، سال‌هاست با بیکاری، فقر و نبود فرصت‌های برابر دست‌وپنجه نرم می‌کند.
نرخ بیکاری جوانان ۱۵ تا ۲۴ ساله، طبق آمار بانک جهانی در سال ۲۰۲۴، به ۲۰.۸ درصد رسیده است.
در این میان، فیلترینگ شبکه‌های اجتماعی به عنوان تلاشی برای خاموش کردن صدای این نسل تفسیر شد.
معترضان، که عمدتاً دانشجویان و جوانان بودند، با پلاکارد‌هایی که روی آن نوشته شده بود «نسل Z متوقف نمی‌شود»، به خیابان‌ها ریختند و خواستار لغو ممنوعیت و پاسخگویی دولت شدند.
این خشم که ابتدا در شبکه‌های اجتماعی شکل گرفت، به سرعت به آتش‌سوزی پارلمان و خانه‌های سیاستمداران منجر شد.
آقازاده‌ها در تیررس: نابرابری طبقاتی و هشتگ‌های آتشین
یکی از برجسته‌ترین ویژگی‌های این اعتراضات، ظهور هشتگ‌های NepoBaby# و NepoKids# بود که به سرعت در شبکه‌های اجتماعی ترند شد.
این اصطلاحات به فرزندان سیاستمداران و نخبگان اشاره دارد که با بهره‌گیری از رانت و ثروت عمومی، زندگی‌های تجملی را به نمایش می‌گذارند.
ویدئو‌هایی در تیک‌تاک و اینستاگرام که سفر‌های لوکس، خودرو‌های گران‌قیمت و لباس‌های برند این «آقازاده‌ها» را در کنار فقر و محرومیت مردم عادی نشان می‌داد، به سرعت دست‌به‌دست شد و خشم عمومی را شعله‌ور کرد.
نپال، با رتبه ۱۰۷ در شاخص شفافیت بین‌الملل، سال‌هاست با فساد ساختاری دست‌وپنجه نرم می‌کند.
این ویدئو‌ها شکاف عمیق میان طبقه سیاسی و مردم را به تصویر کشیدند و به نمادی از نابرابری تبدیل شدند.
این خشم تنها به شبکه‌های اجتماعی محدود نماند.
معترضان خانه‌های سیاستمداران، از جمله نخست‌وزیر پیشین و برخی وزرا، را به آتش کشیدند.
این اقدامات که از سوی فرمانده ارتش نپال به عنوان «غارت و تخریب» محکوم شد، بازتابی از ناامیدی نسلی بود که معتقد است سیستم سیاسی کشورشان به نفع نخبگان عمل می‌کند.
طبق گزارش بانک جهانی، ۸۲ درصد از نیروی کار نپال در بخش غیررسمی مشغول‌اند و از مزایایی، چون بیمه درمانی و امنیت شغلی محروم‌اند.
در مقابل، فرزندان سیاستمداران از امتیازات بی‌حدوحصر برخوردارند.
از خیابان تا پارلمان: خشونت و سرکوب
اعتراضات، که از روز دوشنبه در کاتماندو آغاز شد، به‌سرعت به خشونت کشیده شد.
پلیس برای سرکوب معترضانی که به سمت پارلمان و ساختمان‌های دولتی هجوم برده بودند، از گاز اشک‌آور، ماشین‌های آب‌پاش و حتی گلوله‌های جنگی استفاده کرد.
طبق گزارش رویترز، ۱۹ نفر در درگیری‌های دوشنبه و سه نفر دیگر در روز سه‌شنبه کشته شدند.
بیش از ۴۰۰ نفر، از جمله نیرو‌های امنیتی، زخمی شدند.
معترضان که بسیاری از آنها یونیفورم مدرسه یا دانشگاه به تن داشتند، با پرتاب سنگ و آتش زدن کیوسک‌های پلیس و حتی یک آمبولانس پاسخ دادند.
دفتر حقوق بشر سازمان ملل و عفو بین‌الملل به‌شدت سرکوب مرگبار پلیس را محکوم کردند.
عفو بین‌الملل در بیانیه‌ای اعلام کرد: «استفاده از نیروی مرگبار علیه معترضانی که تهدید فوری برای جان ایجاد نمی‌کنند، نقض آشکار حقوق بین‌الملل است.» این سرکوب نه‌تنها خشم معترضان را تشدید کرد، بلکه به استعفای وزیر کشور، وزیر کشاورزی و در نهایت نخست‌وزیر منجر شد.
اما این استعفا‌ها نتوانست آتش خشم نسل Z را خاموش کند.
معترضان که فاقد رهبری متمرکز بودند، با فراخوان‌های آنلاین به تجمعات خود ادامه دادند و حتی مقررات منع آمدوشد را نادیده گرفتند.
نپال در آستانه چه آینده‌ای؟
با استعفای نخست‌وزیر و فرار بیش از ۱۳۵۰۰ زندانی از زندان‌های سراسر کشور، نپال در آستانه بحرانی بی‌سابقه قرار گرفته است.
ارتش که اکنون به خیابان‌های کاتماندو گسیل شده، هشدار داده که هرگونه «فعالیت مخرب» را سرکوب خواهد کرد.
اما دعوت همزمان ارتش به گفت‌و‌گو، نشانه‌ای از سردرگمی در مدیریت بحران است.
فقدان رهبری مشخص در میان معترضان، اگرچه به خودانگیختگی جنبش کمک کرده، اما می‌تواند به هرج‌ومرج بیشتر منجر شود.
شهردار کاتماندو، بالِن شاه، تنها چهره سیاسی است که آشکارا از معترضان حمایت کرده و خواستار خویشتنداری شده است.
اما آیا گفت‌و‌گو می‌تواند این آتش را خاموش کند؟
نپال در مقطع حساسی قرار دارد.
این کشور از زمان گذار به جمهوری در سال ۲۰۰۸، بیش از ۲۰ دولت را تجربه کرده و بی‌ثباتی سیاسی به بخشی از هویت آن تبدیل شده است.
اما اعتراضات کنونی که توسط نسل جوانی هدایت می‌شود که با وعده‌های توخالی سیاستمداران بزرگ شده، متفاوت است.
این نسل که با اینترنت و شبکه‌های اجتماعی خو گرفته، دیگر حاضر به پذیرش فساد و نابرابری نیست.
خواسته‌های آنها، از لغو فیلترینگ تا اصلاحات ساختاری، نشان‌دهنده مطالبه‌ای عمیق‌تر برای تغییر نظام سیاسی است.
اصلاح یا هرج‌ومرج؟
نپال در دوراهی قرار دارد: یا دولت جدید با گفت‌و‌گو و اصلاحات، اعتماد نسل Z را جلب می‌کند، یا این خشم به بی‌ثباتی بیشتر منجر خواهد شد.
تجربه کشور‌های دیگر نشان می‌دهد سرکوب اعتراضات جوانان تنها به تشدید بحران می‌انجامد.
نپال، با اقتصادی شکننده و وابستگی شدید به حواله‌های ارزی، نمی‌تواند هزینه یک بحران طولانی را تحمل کند.
بانک جهانی هشدار داده که عدم ایجاد مشاغل باکیفیت و تداوم مهاجرت جوانان، چرخه فقر و ناآرامی را تقویت خواهد کرد.
در این میان، نقش شبکه‌های اجتماعی غیرقابل انکار است.
اگرچه دولت ممنوعیت را لغو کرده، اما خشم نسل Z خاموش نشده است.
این نسل که با هشتگ‌ها و ویدئو‌های ویروسی سازماندهی می‌شود، نشان داده که می‌تواند بدون رهبری سنتی، جنبشی قدرتمند خلق کند.
اما این خودانگیختگی می‌تواند نقطه ضعف آن نیز باشد.
بدون یک برنامه مشخص، اعتراضات ممکن است به هرج‌ومرج یا سرکوب کامل منجر شود.
نپال امروز در آینه‌ای از خشم و امید ایستاده است.
نسل Z، با فریادهایش در خیابان و هشتگ‌هایش در فضای مجازی، آینده‌ای متفاوت را مطالبه می‌کند.
اما آیا این فریاد‌ها به اصلاح منجر خواهد شد یا کشور را به سوی پرتگاه بی‌ثباتی خواهد برد؟
