دیپلمات: چین و هند به هم نزدیک می‌شوند
به گزارش دیپلمات، هند و چین پس از سال‌ها تنش مرزی و بی‌اعتمادی سیاسی در حال نزدیکی دیپلماتیک هستند، اما اختلافات ساختاری عمیق مانع از دستیابی به یک آشتی پایدار شده است.
باشگاه خبرنگاران جوان؛ حسین مهدی تبار- به گزارش دیپلمات، روابط دو کشور هند و چین که طی دهه‌های گذشته همواره روندی پرنوسان داشته، بار دیگر وارد مرحله‌ای تازه از آزمون و خطا شده است.
این دو قدرت آسیایی، پس از سال‌ها تنش‌های مرزی و بی‌اعتمادی‌های سیاسی، اکنون در حال بررسی زمینه‌های نزدیکی و بازتعریف روابط دوجانبه خود هستند.
دیدار اخیر نارندرا مودی، نخست‌وزیر هند، و شی جین پینگ، رئیس‌جمهور چین، در حاشیه اجلاس سران سازمان همکاری شانگهای (SCO) در شهر تیانجین در ۳۱ اوت ۲۰۲۵، نشانه‌ای آشکار از آغاز مرحله‌ای جدید در تعاملات دیپلماتیک این دو کشور است.
سفر وانگ یی، وزیر امور خارجه چین، به دهلی‌نو در اوایل آگوست، که نخستین سفر سطح‌بالا پس از درگیری‌های مرزی گالوان در سال ۲۰۲۰ محسوب می‌شود، زمینه‌ساز این روند تازه شد.
بلافاصله پس از این سفر، مودی نیز برای نخستین بار از سال ۲۰۱۸، راهی چین شد و در اجلاس شانگهای شرکت کرد؛ حرکتی که از تمایل هر دو طرف برای بازگشایی کانال‌های گفت‌وگو و کاهش تنش‌ها حکایت دارد.
به گزارش دیپلمات، نشانه‌های متعددی از روند عادی‌سازی روابط به چشم می‌خورد: بازگشایی برخی گذرگاه‌های مرزی برای تجارت، ازسرگیری پروازهای مستقیم، آغاز مجدد اشتراک‌گذاری داده‌های هیدرولوژیک و صدور ویزا از جمله این اقدامات هستند.
با این حال، کارشناسان هشدار می‌دهند که این نشانه‌ها بیش از آنکه حاکی از یک «آشتی استراتژیک» باشد، بیشتر جنبه «تاکتیکی» دارد و آینده این روند همچنان نامشخص است.
یکی از عوامل کلیدی این تحولات، سیاست‌های اقتصادی و امنیتی ایالات متحده است.
به گزارش دیپلمات، تصمیم دولت ترامپ برای افزایش تعرفه واردات کالاهای هندی از ۲۵ درصد در جولای ۲۰۲۵ به ۵۰ درصد در آگوست همان سال، نقطه عطفی در روابط واشنگتن و دهلی‌نو بود.
این اقدام، که به‌شرط توقف خرید نفت روسیه توسط هند اعمال شد، تردیدهای جدی در میان سیاست‌گذاران هندی درباره قابلیت اتکای آمریکا به‌عنوان یک شریک استراتژیک به‌وجود آورد.
افزون بر این، ادعای ترامپ مبنی بر میانجی‌گری موفق در آتش‌بس در درگیری هند و پاکستان در سال ۲۰۲۵، که از سوی دهلی‌نو رد شد، و دعوت فرمانده ارتش پاکستان به کاخ سفید، بر بی‌اعتمادی هند نسبت به مواضع واشنگتن افزود.
در نتیجه، هند بار دیگر به سمت سیاست چندجانبه‌گرایی یا «چندهم‌پیمانی» بازگشته است؛ راهبردی که با تأکید بر حضور فعال در مجامع بین‌المللی نظیر SCO و گروه بریکس، استقلال عمل بیشتری را برای دهلی‌نو فراهم می‌کند.
در سوی دیگر، محاسبات پکن نیز بیشتر جنبه تاکتیکی دارد.
به گزارش دیپلمات، اقتصاد چین در ماه‌های اخیر با کاهش رشد و فشارهای ناشی از تنش‌های فزاینده با واشنگتن مواجه شده است؛ از جنگ تعرفه‌ای گرفته تا محدودیت‌های صادرات فناوری‌های حساس و نیمه‌هادی‌ها.
در چنین شرایطی، باز شدن مسیرهای همکاری محدود با هند می‌تواند هم فرصتی اقتصادی برای تنوع‌بخشی به بازارها فراهم کند و هم نقش موازنه‌ای در برابر تلاش‌های ایالات متحده برای ایجاد ائتلاف‌های ضدچینی در آسیا ایفا نماید.
اظهارات شی جین پینگ در اجلاس شانگهای مبنی بر اینکه «اختلافات مرزی نباید تعریف‌کننده روابط دوجانبه باشد»، نشان می‌دهد پکن در تلاش است تا با تفکیک تنش‌ها و مدیریت بحران‌ها، منافع اقتصادی و ژئوپلیتیکی خود را در سطح منطقه‌ای حفظ کند.
به گزارش دیپلمات، روابط هند و چین از گذشته بر الگویی چرخه‌ای استوار بوده است: دوره‌هایی از تشدید تنش و درگیری که به دوره‌های کوتاه‌مدت همکاری و آشتی می‌انجامد، اما دوباره با بروز اختلافات ساختاری فرو می‌پاشد.
جنگ مرزی سال ۱۹۶۲ روابط را برای دهه‌ها منجمد کرد و پس از آن، در دهه ۱۹۸۰ با توافق‌های اولیه بر سر کنترل خط واقعی مرزی (LAC)، دو کشور مسیر عادی‌سازی را در پیش گرفتند.
با این حال، درگیری‌های دره گالوان در سال ۲۰۲۰، که منجر به نخستین تلفات مرزی در ۴۵ سال گذشته شد، نقطه عطفی در این روند بود.
پس از آن، هند سیاست تفکیک مناقشات مرزی از سایر همکاری‌ها را کنار گذاشت و رویکردی محتاطانه‌تر در قبال چین اتخاذ کرد.
با وجود تنش‌ها، روابط اقتصادی دو کشور همچنان پررنگ است.
چین همچنان بزرگ‌ترین شریک تجاری هند محسوب می‌شود و حجم تجارت دوجانبه در سال مالی ۲۰۲۳-۲۰۲۴ به بیش از ۱۱۸.۴ میلیارد دلار رسید.
از سرگیری پروازهای مستقیم، بازگشایی گذرگاه‌های تجاری، صدور ویزا و همکاری در زمینه داده‌های آبی نشان می‌دهد که دو کشور به‌دنبال محدود کردن دایره رقابت و مدیریت تنش‌ها هستند.
به گزارش دیپلمات، وابستگی‌های متقابل در حوزه انرژی، دارو، فناوری و زنجیره‌های تأمین جهانی باعث شده است که هر دو کشور درک کنند بی‌ثباتی روابط می‌تواند کل اقتصاد منطقه را تهدید کند.
با وجود گام‌های مثبت اخیر، چالش‌های جدی همچنان پابرجاست.
اختلافات مرزی حل‌نشده، حضور نظامی گسترده در مناطق مورد مناقشه، همکاری نزدیک چین با پاکستان در پروژه‌های اقتصادی و نظامی، ساخت سد عظیم یارلونگ تسانگپو و گسترش حضور دریایی چین در اقیانوس هند، همگی عواملی هستند که بی‌اعتمادی را تقویت می‌کنند.
افزون بر این، موضوع تبت و اظهارات اخیر دالایی لاما درباره لزوم انتخاب جانشین در یک «کشور آزاد» نیز به‌عنوان یک متغیر تنش‌زا در روابط دو کشور باقی خواهد ماند.
به گزارش دیپلمات، آنچه امروز میان چین و هند در جریان است، بیشتر شبیه به «رقابت مدیریت‌شده» است تا «آشتی واقعی».
هرچند مجموعه‌ای از عوامل خارجی مانند فشارهای آمریکا، تحولات انرژی و ضرورت‌های اقتصادی باعث کاهش موقت تنش‌ها شده است، اما مشکلات ساختاری عمیق همچنان حل‌نشده باقی مانده‌اند.
تا زمانی که سازوکارهای نهادی برای حل اختلافات مرزی، مدیریت بحران و تقویت اعتماد متقابل ایجاد نشود، هرگونه آشتی بیشتر موقتی و تاکتیکی خواهد بود تا پایدار و استراتژیک.
