روایت قیام ۱۷ شهریور در «جمعه خونین»؛ بانوانی که پیش‌قدم مبارزه بودند
مهدی امینی کارگردان مستند «جمعه خونین» با اشاره به وجوه مختلف قیام ۱۷ شهریور درباره حضور مطالبه‌گرانه زنان صحبت کرد.
مهدی امینی کارگردان مستند «جمعه خونین» در گفتگو با خبرنگار مهر درباره ساخت مستندی با این موضوع گفت: مستند «جمعه سیاه» به سفارش مرکز رسانه‌ای نهضت ساخته شده است.
آنها این پیشنهاد را مطرح کردند و من نیز با علاقه پذیرفتم زیرا این واقعه، هرچند در ظاهر امری سیاسی است اما در باطن و عمق، مقوله‌ای اجتماعی و بیانگر دغدغه‌ای عمومی به شمار می‌رود.
وی درباره منابع تصویری که در این مستند از آنها استفاده کرده است، توضیح داد: در فرآیند تولید شکر خدا منابع تصویری خوبی در دست داشتیم و دسترسی به اطلاعات نسبتاً فراهم بود.
با چند نهاد مختلف مذاکره صورت گرفت که همگی همکاری مطلوبی داشتند.
بیشترین ارتباط ما با آرشیو صداوسیما و آرشیو شبکه دو بود.
در این زمینه از مرکز رسانه ای نهضت تشکر می‌کنم زیرا هرکجا که به مشکل برمی‌خوردیم دوستان با مذاکرات و مکاتبات مشکل را حل می‌کردند.
این مستندساز درباره انتخاب مصاحبه‌شوندگان و رویکرد آنها تصریح کرد: از سه گروه برای مصاحبه استفاده شده است؛ شاهدان عینی، مسئولان کشوری که در آن مقطع تاریخی مسئولیت داشتند و تحلیلگران.
برای نمونه، یکی از مصاحبه‌شوندگان تحلیلگر جوانی است که اگرچه متولد دهه هفتاد است، اما نگاهی عمیق و تحلیل‌گرانه به رویدادهای آن دوره دارد.
وی با اشاره به اینکه «جمعه سیاه» ابعاد مختلفی دارد، بیان کرد: اگرچه مدت زمان مستند محدود و فرآیند تولید ما به دلیل ضرورت پخش تا تاریخ هفده شهریور، فشرده بود اما سعی شده تا به وجوه گوناگون این واقعه پرداخته شود.
یک وجه مورد نظر ما روایت خود واقعه هفده شهریور است.
اما وجوه مهم‌تری نیز وجود دارد که بر آن تأکید شده است از جمله حضور چشمگیر و پیش‌قدم بانوان در این تظاهرات.
زنان جامعه ایران نه تنها هم‌پای مردان، بلکه گاهی در صفوف مقدم حاضر بودند، برخی حتی با کودکان خود در این تجمعات حضور پیدا می‌کردند.
این حضور پررنگ و مطالبه‌گری آنان، معمولاً آن‌گونه که باید مورد توجه قرار نگرفته است اما من در حد امکان و در چارچوب زمانی مستند، این موضوع را برجسته کردم.
امینی افزود: همچنین در این مستند به ریشه‌های نارضایتی عمومی که مردم را به اعتراض در خیابان‌ها کشاند، پرداخته شده است.
این روایت می‌تواند هشداری به مسئولان باشد برای پرهیز از سیاستگذاری‌های اشتباه که به گسترش نارضایتی می‌انجامد، چرا که مردم سرمایه اصلی نظام محسوب می‌شوند.
وی با اشاره به تاثیر مستند قیام هفده شهریور در انقلاب اسلامی ایران بیان کرد: همچنین در مستند به این موضوع اشاره شده است که قیام هفده شهریور، زمینه‌ساز تحولات بعدی و تسریع روند انقلاب سال ۵۷ شد.
پس از این تاریخ، فعالیت‌ها شکل علنی‌تر و گسترده‌تری به خود گرفت و اتحاد و همبستگی بیشتری میان مردم شکل گرفت.
امینی درباره روند تولید «جمعه سیاه» توضیح داد: حدود یک ماه زمان برای تحقیق و پژوهش این مستند زمان صرف شد و اسناد گسترده‌ای از آرشیوهای انقلاب اسلامی و صداوسیما بررسی و استخراج شد.
سپس افراد مرتبط شناسایی و با آنها مصاحبه شد.
در نهایت، صحت و همخوانی روایت‌های شفاهی با تصاویر آرشیوی مورد تطبیق و تایید قرار گرفت.
قیام ۱۷ شهریور ۱۳۵۷ شناخته شده با نام «جمعه سیاه» که در برخی منابع از آن با عنوان «کشتار ۱۷ شهریور» نیز یاد می‌شود، رویدادی در جریان اعتراضاتی بود که در نهایت به وقوع انقلاب اسلامی ایران انجامید.
در ۱۷ شهریور ۱۳۵۷، تظاهرات مخالفان و انقلابیون در میدان ژاله (میدان شهدا کنونی)، منجر به کشته و مجروح شدن تعدادی از مخالفان شد.