دلار معتبرتر است یا یورو؟

اقتصاد جهانی بیش از هر زمان دیگری به هم پیوسته است و پول‌های بین‌المللی نقش تعیین‌کننده‌ای در مبادلات و روابط اقتصادی کشورها دارند.
در این میان، دلار آمریکا و یورو اروپا به‌عنوان دو ارز پرقدرت و پرکاربرد در سطح جهان شناخته می‌شوند.
کد خبر: 733534 | ۱۴۰۴/۰۶/۱۲ ۰۷:۵۱:۴۵
زهرا تجویدی- اقتصاد جهانی بیش از هر زمان دیگری به هم پیوسته است و پول‌های بین‌المللی نقش تعیین‌کننده‌ای در مبادلات و روابط اقتصادی کشورها دارند.
در این میان، دلار آمریکا و یورو اروپا به‌عنوان دو ارز پرقدرت و پرکاربرد در سطح جهان شناخته می‌شوند.
این پرسش برای بسیاری از مردم، فعالان اقتصادی، تجار و حتی دانشجویان اقتصاد پیش می‌آید که کدام‌یک از این دو ارز معتبرتر است؟
برای پاسخ به این پرسش باید به تاریخچه، جایگاه جهانی، حجم مبادلات، ثبات اقتصادی، نقش سیاسی، میزان اعتماد جهانی و حتی اثرات روانی این ارزها بر جوامع مختلف نگاه کنیم.
تاریخچه و پیدایش
دلار آمریکا قدمتی طولانی‌تر دارد و از قرن نوزدهم به‌تدریج به یکی از اصلی‌ترین ارزهای جهان تبدیل شد.
پس از جنگ جهانی دوم، با توافق‌نامه «برتون وودز» دلار رسماً به ارز مرجع جهانی بدل شد.
در آن زمان، پشتوانه دلار طلا بود و این امر اعتماد کشورها به دلار را چندین برابر می‌کرد.
اگرچه پس از دهه هفتاد میلادی این پشتوانه از بین رفت، اما جایگاه دلار همچنان حفظ شد.
این موضوع اهمیت تاریخی ویژه‌ای دارد زیرا دلار تنها یک ارز نیست بلکه بخشی از ساختار نظم مالی جهانی محسوب می‌شود.
بسیاری از کشورها حتی قبل از ایجاد بانک‌های مرکزی مستقل، ذخایر خود را بر اساس دلار تنظیم می‌کردند و این روند تا امروز ادامه داشته است.
در مقابل، یورو ارزی تازه‌نفس‌تر است که در سال ۱۹۹۹ معرفی شد و از ۲۰۰۲ به‌طور رسمی در مبادلات نقدی کشورهای عضو منطقه یورو وارد گردش شد.
یورو توانست خیلی سریع جایگاه خود را به‌عنوان دومین ارز مهم جهان تثبیت کند و امروز در میان بسیاری از کشورهای اروپایی و حتی خارج از اروپا به‌کار می‌رود.
موفقیت یورو از آن جهت چشمگیر بود که توانست چندین ارز ملی قدیمی و معتبر مانند مارک آلمان و فرانک فرانسه را جایگزین کند و یک اتحاد مالی بی‌سابقه را در اروپا شکل دهد.
سهم در مبادلات جهانی
یکی از معیارهای اعتبار یک ارز، سهم آن در مبادلات جهانی است.
دلار آمریکا در حال حاضر بیش از ۵۵ درصد از ذخایر ارزی جهان را تشکیل می‌دهد و در اکثر قراردادهای بین‌المللی، از نفت گرفته تا طلا و کالاهای اساسی، به‌عنوان ارز پایه استفاده می‌شود.
به همین دلیل بسیاری دلار را زبان مشترک اقتصاد جهانی می‌دانند.
یورو نیز جایگاه قابل‌توجهی دارد و حدود ۲۰ درصد از ذخایر ارزی جهان را شامل می‌شود.
در حوزه تجارت بین کشورهای اروپایی و نیز با شرکای خارجی این قاره، یورو نقشی پررنگ ایفا می‌کند.
با این حال، هنوز فاصله زیادی میان سهم یورو و دلار در ذخایر و مبادلات جهانی وجود دارد.
این اختلاف نه‌تنها ناشی از سابقه طولانی دلار است بلکه به دلیل شبکه بانکی و مالی گسترده‌ای است که آمریکا طی چند دهه ایجاد کرده و همچنان بر آن مسلط است.
نقش سیاسی و ژئوپلیتیکی
اعتبار یک ارز تنها به قدرت اقتصادی بستگی ندارد، بلکه نقش سیاسی و ژئوپلیتیکی نیز بسیار مهم است.
آمریکا به دلیل داشتن اقتصاد بزرگ، قدرت نظامی گسترده و نفوذ سیاسی فراگیر، توانسته دلار را به‌عنوان ابزاری برای سیاست‌گذاری جهانی به کار گیرد.
نمونه بارز آن استفاده از دلار در اعمال تحریم‌هاست.
بسیاری از کشورها مجبورند در مبادلات خود از دلار استفاده کنند و این موضوع قدرت چانه‌زنی آمریکا را افزایش می‌دهد.
در واقع دلار به سلاحی نرم برای واشنگتن تبدیل شده است که بدون نیاز به زور نظامی، می‌تواند فشار سنگینی بر کشورهای دیگر وارد کند.
اتحادیه اروپا نیز با وجود اقتصاد قدرتمند، در عرصه سیاسی و نظامی یکپارچگی کمتری نسبت به آمریکا دارد.
به همین دلیل یورو از منظر سیاسی نتوانسته همان اندازه که دلار در جهان اثرگذار است، نقش بازی کند.
البته تلاش‌هایی برای تقویت نقش یورو در مبادلات بین‌المللی انجام شده، مانند ایجاد سیستم‌های بانکی مستقل از سوئیفت برای کاهش وابستگی به دلار، اما هنوز به سطحی که بتواند جای دلار را بگیرد نرسیده است.
ثبات اقتصادی و اعتماد جهانی
ثبات اقتصادی یکی از فاکتورهای کلیدی در اعتبار یک ارز محسوب می‌شود.
اقتصاد آمریکا با وجود چالش‌هایی نظیر بدهی عمومی بالا یا بحران‌های دوره‌ای، همچنان به‌عنوان یکی از پایدارترین و نوآورترین اقتصادهای جهان شناخته می‌شود.
این کشور موتور اصلی نوآوری‌های فناورانه است و بسیاری از بزرگ‌ترین شرکت‌های جهان در آمریکا فعالیت دارند.
همین موضوع موجب می‌شود دلار همواره پشتوانه‌ای محکم داشته باشد.
یورو نیز بر پایه یکی از بزرگ‌ترین بلوک‌های اقتصادی جهان قرار دارد.
اقتصاد اتحادیه اروپا با کشورهای صنعتی مانند آلمان و فرانسه پشتوانه‌ای محکم برای یورو ایجاد کرده است.
اما بحران بدهی یونان، مشکلات مالی ایتالیا و برخی اختلافات سیاسی میان کشورهای عضو اتحادیه نشان داده که یورو در برابر بحران‌های درونی آسیب‌پذیر است.
این بحران‌ها در سال‌های گذشته بارها ارزش یورو را تهدید کرده‌اند و همین امر سبب می‌شود که اعتماد جهانی به یورو نسبت به دلار کمی کمتر باشد.
نقش دلار و یورو در بازار انرژی
بازار انرژی به‌ویژه نفت و گاز یکی از مهم‌ترین عرصه‌هایی است که در آن قدرت یک ارز نمایان می‌شود.
قیمت‌گذاری نفت در جهان به‌طور سنتی با دلار انجام می‌شود.
این موضوع باعث شده دلار به «پترو-دلار» مشهور شود و کشورهای صادرکننده و واردکننده نفت برای تسویه معاملات خود ناچار به استفاده از دلار باشند.
همین وابستگی، برتری دلار را حتی بیش از پیش تقویت کرده است.
یورو در این زمینه جایگاه ضعیف‌تری دارد.
هرچند برخی کشورها تلاش کرده‌اند بخشی از معاملات انرژی خود را با یورو انجام دهند، اما هنوز هم بخش عمده مبادلات انرژی در سطح جهانی دلاری است.
این واقعیت یکی از مهم‌ترین دلایلی است که مانع از رقابت کامل یورو با دلار می‌شود.
با توجه به رقابت‌های اقتصادی و سیاسی جهان، آینده دلار و یورو نیز می‌تواند دستخوش تغییر شود.
چین در حال تلاش برای ارتقای جایگاه یوان در تجارت جهانی است و اروپا نیز به‌دنبال افزایش نقش یورو در مبادلات بین‌المللی است.
با این حال، در کوتاه‌مدت دلار همچنان جایگاه برتر خود را حفظ خواهد کرد.
برخی کارشناسان معتقدند که در بلندمدت ممکن است یورو یا حتی سایر ارزها بتوانند بخشی از این جایگاه را به‌دست آورند.
از سوی دیگر، تحولات سیاسی نظیر جنگ‌ها، تحریم‌ها، توافق‌های اقتصادی جدید و حتی بحران‌های محیط‌زیستی می‌توانند به‌طور مستقیم بر جایگاه این ارزها اثر بگذارند.
برای مثال، اگر اروپا بتواند استقلال انرژی بیشتری پیدا کند و یورو را در معاملات نفت و گاز وارد کند، احتمالاً این ارز اعتبار بیشتری خواهد یافت.
خرید دلار یا یورو در ایران
در ایران که ارزش پول ملی در سال‌های اخیر بارها تحت فشار تورم و کاهش قدرت خرید قرار گرفته، خرید ارز خارجی یکی از راه‌های متداول برای حفظ ارزش سرمایه محسوب می‌شود.
بسیاری از مردم به‌دنبال این هستند که بدانند خرید دلار بهتر است یا یورو.
از یک‌سو، دلار به دلیل جایگاه جهانی و نقدشوندگی بالا در بازار ایران بسیار محبوب است.
تقریباً در هر زمان و مکانی می‌توان دلار خرید و فروش کرد و این موضوع آن را به گزینه‌ای مطمئن برای ایرانیان تبدیل کرده است.
همچنین در شرایط تحریم، بسیاری از مبادلات غیررسمی و حتی رسمی ایران با خارج از کشور به دلار انجام می‌شود که تقاضا برای آن را بیشتر می‌کند.
به همین دلیل دلار به‌نوعی ستون اصلی بازار ارز ایران به حساب می‌آید.
از سوی دیگر، یورو نیز برای ایرانیان مزایای خاص خود را دارد.
بخش عمده‌ای از تجارت خارجی ایران با اروپا انجام می‌شود و بسیاری از بانک‌ها و شرکت‌های اروپایی ترجیح می‌دهند مبادلات خود را با یورو انجام دهند.
علاوه بر این، گاهی نوسانات یورو در برابر ریال کمتر از دلار بوده و همین موضوع آن را به گزینه‌ای جذاب برای برخی سرمایه‌گذاران داخلی تبدیل کرده است.
در شرایط خاص، حتی یورو می‌تواند بازدهی بهتری نسبت به دلار داشته باشد، هرچند این موضوع همیشگی نیست.
به طور کلی، برای حفظ ارزش پول در ایران، دلار همچنان انتخاب اصلی و پرطرفدار است.
اما نگهداری بخشی از سرمایه به‌صورت یورو نیز می‌تواند به تنوع‌بخشی دارایی‌ها کمک کند و ریسک نوسانات را کاهش دهد.
در واقع بهترین استراتژی برای افراد، ترکیب هر دو ارز است تا در برابر تغییرات ناگهانی نرخ‌ها، امنیت بیشتری داشته باشند.
این راهکار در واقع نوعی بیمه مالی محسوب می‌شود که به سرمایه‌گذاران کمک می‌کند تا در شرایط مختلف اقتصادی، آسیب کمتری ببینند.
دلار بهتر است یا یورو
در پاسخ به این پرسش که «دلار معتبرتر است یا یورو؟» باید گفت دلار همچنان معتبرترین ارز جهان است و از لحاظ حجم مبادلات، ذخایر ارزی، نقش سیاسی و نفوذ جهانی جایگاهی بی‌رقیب دارد.
یورو نیز ارزی قدرتمند و معتبر است، اما هنوز نتوانسته به سطحی برسد که جایگزین دلار شود.
در واقع می‌توان گفت دلار ارز غالب جهان است و یورو به‌عنوان یک رقیب جدی در رتبه دوم قرار دارد.
با این حال، تحولات سیاسی و اقتصادی آینده می‌تواند بر این معادله اثر بگذارد.
اگر اتحادیه اروپا بتواند انسجام سیاسی بیشتری پیدا کند و نقش جهانی یورو را تقویت نماید، شاید در سال‌های آینده شاهد رقابتی نزدیک‌تر میان این دو ارز باشیم.
اما در شرایط کنونی، برای بیشتر کشورها و به‌ویژه ایرانیان، دلار همچنان معتبرترین و مطمئن‌ترین گزینه به شمار می‌رود، در حالی که یورو می‌تواند به‌عنوان مکملی کارآمد در سبد ارزی افراد و سرمایه‌گذاران مطرح باشد.
در نهایت، انتخاب بین دلار و یورو نه‌تنها به شرایط جهانی بلکه به شرایط داخلی هر کشور و نیازهای خاص سرمایه‌گذاران بستگی دارد.