شهادت امام رضا(ع) نقطه عطفی در مناسبات قدرت و دین در تاریخ اسلام است

به گزارش خبرگزاری تسنیم از ساری، پایان صفر اندوهی در قلوب مومنان بر دل می‌نشیند، اندوهی که حکایت از مظلومیت امامی دارد که محبوب عصر خود بود، محبوبیتی که بعد قرن‌ها به اوج خود رسید و عاشقانی را گرد بهشت مشهد الرضا(ع) دور هم می‌آورد، گردهمایی عاشقانه با قلوب غمگین از مصیبت امام هشتم و با بغض‌هایی که روبروی گنبد طلایی شکسته می‌شود و بارش اشک بر دیدگان جاری می‌گردد.
پایان صفر است و عالم در ماتم عزای خورشید تابان امامت به سوگ نشسته است، گویی آسمان هم غمش سنگینی می‌کند، گویا روزگار هم از یادآوری لحظات شهادت خجل می‌شود، خجل از مظلومیت امامی که به زهر کین از دنیا رفت و به شهادت رسید.
شهادت امام رضا(ع) در ایران حال و هوای دیگری دارد چرا که خاک وطن متبرک به بارگاهی است که توجه دنیا را به خود جلب کرده است و اما مازندران سهم ویژه‌ای در این حال و هوا دارد چراکه زائران آن امام رئوف را به مقصد بدرقه می‌کند.
تمام ایران یکپارچه سیاه‌پوش شاه خراسان شده است، سیاه‌پوش مردی که بودنش در زمان حیاتش نعمتی به شمار می‌آمد و شهادتش سرنوشت امت اسلام را در بازه سیاسی آن دوران به گونه‌ای خاص رقم زده بود.
حجت‌الاسلام محسن قبادیان قادی، کارشناس مذهبی در گفت و گو با خبرنگار تسنیم با بیان اینکه حلول ماه صفر سال 1446 هجری قمری،جوامع اسلامی و به‌ویژه شیعیان جهان را در سوگ یکی از تأثیرگذارترین شخصیت‌های تاریخ اسلام، حضرت امام علی بن موسی الرضا (علیه السلام)، نشانده است، گفت: شهادت این امام همام در سال 203 هجری قمری، تنها یک نقطه پایان بر زندگی فردی نبود، بلکه فصل‌الخطابی تاریخی بود که پیامدهای سیاسی، فرهنگی و مذهبی عمیقی را برای جهان اسلام به همراه داشت.
وی با اشاره به ابعاد مختلف این واقعه و میراث ماندگار آن، اظهار داشت: درمورد بستر تاریخی و سیاسی شهادت می‌توان گفت که امام رضا(ع) در یکی از پر التهاب‌ترین ادوار تاریخ خلافت عباسی، یعنی دوران حکومت مأمون عباسی، می‌زیست، مأمون که برای مهار قیام‌های علویان و جلب رضایت عمومی، سیاستی ظاهرخواهانه در پیش گرفته بود، امام (ع) را مجبور به پذیرش ولایتعهدی کرد که این اقدام اگرچه در کوتاه‌مدت موقعیتی بی‌سابقه به امام بخشید، اما در نهایت به افزایش نفوذ و محبوبیت ایشان انجامید که خود خطری برای خلافت مأمون محسوب می‌شد.
وی، افزود: منابع تاریخی متقدم همچون «تاریخ طبری» و «الارشاد» شیخ مفید به صراحت به ناخرسندی مأمون از این محبوبیت و در نهایت تصمیم او به قتل امام اشاره کرده‌اند.
حجت‌الاسلام قبادیان به دیگر ابعاد این موضوع پرداخت و ادامه داد: در مورد علل و چگونگی شهادت از نگاه منابع کهن بر اساس مستندات تاریخی، مأمون عباسی در آخرین روزهای ماه صفر سال 203 ه.ق، امام (ع) را در سناباد نیشابور (مشهد کنونی) به شهادت رساند، مشهورترین روایت که در کتب معتبری مانند «عیون اخبار الرضا» شیخ صدوق آمده است، حاکی از آن است که مأمون به دستور خود، امام را با انگور یا اناری زهرآگین مسموم کرد که این عمل، نمونه‌ای بارز از سیاست دوگانه خلافت عباسی در قبال ائمه اطهار (ع) بود که از یک سو با اعطای مقام ظاهری سعی در مشروعیت‌بخشی به خود داشت و از سوی دیگر وجود ناب و معنوی امام را برنمی‌تافت.
این کارشناس مذهبی، افزود: شهادت امام رضا(ع) پیامدهای فوری و بلندمدتی داشت ازجمله شکل‌گیری کانونی جدید برای شیعیان چراکه شهادت امام در خراسان، باعث شد تا آرامگاه ایشان به مرکزی مهم برای تجمع و عزاداری شیعیان تبدیل شود و به تدریج و طی قرون متمادی، شهر مشهد حول این حرم توسعه یافت و به یکی از مهم‌ترین پایتخت‌های مذهبی جهان اسلام بدل شد.
وی بیان کرد: پیامد دیگر افشای چهره خلافت عباسی بود، این واقعه، نقاب مصلحت‌اندیشی مأمون را برداشت و جنبه سرکوبگرانه خلافت عباسی را بیش از پیش عیان کرد.
قبادیان گفت: پیامد دیگر تثبیت مرجعیت علمی اهل بیت (ع) بود، مناظرات علمی امام رضا (ع) در دوران اقامت در مرو، حتی در میان درباریان مأمون، جایگاه رفیع علمی ایشان و خاندان پیامبر (ص) را به اثبات رساند، شهادت ایشان نتوانست این میراث علمی را از بین ببرد و احادیث و سخنان امام (ع) تا امروز به عنوان منابعی معتبر در علوم اسلامی مورد استناد است.
این کارشناس مذهبی میراث فرهنگی و معنوی را یکی دیگر از ابعاد شخصیتی امام برشمرد و اظهار داشت: امام رضا(ع) تنها یک رهبر سیاسی نبود بلکه شخصیتی بود که بر فضایل اخلاقی، تساهل مذهبی و گفت‌وگوی بین ادیان تأکید داشت، این میراث، حرم ایشان را به سمبلی از وحدت و مکانی برای رجاء و امید برای میلیون‌ها انسان از ادیان و مذاهب مختلف تبدیل کرده است.
حجت‌الاسلام قبادیان با بیان اینکه سالروز شهادت امام رضا(علیه السلام) تنها یک مناسبت سوگواری نیست، تصریح کرد: فرصتی برای بازخوانی یک واقعه تاریخی سرنوشت‌ساز و تأمل در میراثی است که تمدن اسلامی را غنا بخشیده است که از منظر علمی و تاریخی، شهادت ایشان نقطه عطفی در مناسبات قدرت و دین در تاریخ اسلام است و از منظر فرهنگی، آموزه‌های آن امام همام درباره عقلانیت، اخلاق و مدارا، پیامی جهان‌شمول و همچنان زنده برای جامعه امروز بشریت دارد.
انتهای پیام/