چه زمانی به مداخله روان‌درمانی نیاز دارم؟
بسیاری از ما در مقاطع مختلف زندگی با احساس اضطراب، غم، خستگی یا سردرگمی روبه‌رو می‌شویم.
بسیاری از ما در مقاطع مختلف زندگی با احساس اضطراب، غم، خستگی یا سردرگمی روبه‌رو می‌شویم.
کد خبر: 730350 | ۱۴۰۴/۰۵/۲۶ ۲۰:۱۲:۵۲
زهرا تجویدی- بسیاری از ما در مقاطع مختلف زندگی با احساس اضطراب، غم، خستگی یا سردرگمی روبه‌رو می‌شویم.
گاهی این حالات گذرا هستند و به‌طور طبیعی با گذشت زمان یا تغییر شرایط برطرف می‌شوند.
اما مواقعی نیز پیش می‌آید که این وضعیت‌ها تداوم می‌یابند و زندگی روزمره را مختل می‌کنند.
در چنین شرایطی، بسیاری از افراد از خود می‌پرسند: آیا وقت آن رسیده که به روان‌درمانگر مراجعه کنم؟
یا اینکه این حس‌ها طبیعی‌اند و خودم می‌توانم از پسشان برآیم؟
پاسخ به این پرسش ساده نیست.
روان‌درمانی یا همان مشاوره تخصصی روانشناختی، ابزاری قدرتمند برای بهبود سلامت روان است، اما همیشه و برای همه در همه زمان‌ها ضروری نیست.
در اینجا تلاش می‌کنیم به‌زبان ساده توضیح دهیم چه زمانی مراجعه به روان‌درمانگر می‌تواند واقعا ضروری باشد و چرا برخی مشکلات بدون کمک تخصصی برطرف نمی‌شوند.
روان‌درمانی دقیقا چیست؟
پیش از آنکه درباره زمان نیاز به روان‌درمانی صحبت کنیم، بهتر است ابتدا تعریف دقیقی از آن داشته باشیم.
روان‌درمانی فرایندی گفت‌وگومحور میان فرد و متخصصی آموزش‌دیده است که هدف آن کمک به فرد برای درک بهتر افکار، احساسات و رفتارهایش و یافتن راه‌هایی سالم‌تر برای مواجهه با مشکلات زندگی است.
برخلاف تصور رایج، روان‌درمانی فقط برای کسانی که «بیماری شدید روانی» دارند نیست.
بسیاری از افراد سالم اما گرفتار استرس، بحران‌های شغلی، مشکلات خانوادگی یا حتی سردرگمی در تصمیم‌گیری‌های مهم نیز می‌توانند از آن بهره‌مند شوند.
در روان‌درمانی، بسته به رویکرد درمانگر، از روش‌های مختلفی استفاده می‌شود.
برخی درمانگران بر شناخت و تغییر الگوهای فکری ناسالم تمرکز می‌کنند (شناخت‌درمانی)، برخی دیگر بر کشف ریشه‌های هیجانات و تجربیات گذشته (روان‌تحلیل‌گری) و گروهی هم بر آموزش مهارت‌های عملی برای مدیریت اضطراب یا روابط (رفتاردرمانی).
بنابراین روان‌درمانی تنها یک گفت‌وگوی ساده نیست، بلکه فرایندی تخصصی است که با علم و تجربه پشتیبانی می‌شود.
مرز میان ناراحتی‌های طبیعی و نیاز به مداخله
همه ما روزهایی داریم که حالمان خوش نیست.
ممکن است به‌دلیل یک مشاجره، ناکامی یا حتی خستگی جسمی احساس ناراحتی کنیم.
این واکنش‌ها بخشی طبیعی از زندگی‌اند.
اما مشکل زمانی آغاز می‌شود که این حالات شدت پیدا می‌کنند یا مدت زیادی ادامه می‌یابند و در کار، تحصیل، روابط یا سلامت جسمی تأثیر منفی می‌گذارند.
به‌عنوان مثال، غم پس از فوت عزیزان یک واکنش طبیعی است.
اما اگر ماه‌ها بگذرد و فرد همچنان نتواند به زندگی روزمره بازگردد، ممکن است نشانه افسردگی بالینی باشد و نیاز به مداخله داشته باشد.
یا اضطراب پیش از امتحان تا حدی طبیعی است، اما اگر فرد به‌طور دائم دچار تپش قلب، بی‌خوابی و نگرانی افراطی شود، دیگر نمی‌توان آن را صرفا «طبیعی» دانست.
نشانه‌هایی که نباید نادیده گرفته شوند
یکی از مهم‌ترین پرسش‌ها این است که چه نشانه‌هایی به ما می‌گویند زمان کمک گرفتن فرا رسیده است؟
در ادامه برخی از مهم‌ترین علائم را توضیح می‌دهیم:
غم و ناامیدی طولانی‌مدت
اگر بیش از دو هفته به‌طور مداوم احساس غم، بی‌انگیزگی یا پوچی دارید و هیچ چیز باعث بهبود حالتان نمی‌شود، ممکن است این نشانه افسردگی باشد.
این وضعیت می‌تواند توانایی شما برای انجام کارهای روزمره را مختل کند.
اضطراب مداوم
همه انسان‌ها گاهی مضطرب می‌شوند.
اما اضطرابی که بی‌وقفه ادامه دارد، با نشانه‌هایی مانند بی‌خوابی، تپش قلب، لرزش دست، نگرانی افراطی یا حتی حملات پنیک همراه است، نیازمند بررسی تخصصی است.
تغییرات ناگهانی در رفتار یا خواب
اگر بدون دلیل مشخصی دچار تغییرات شدید در عادت‌های خواب یا غذا خوردن شده‌اید، یا ناگهان تمایل خود به کارهایی که قبلا لذت‌بخش بودند از دست داده‌اید، بهتر است این علامت را جدی بگیرید.
مشکلات در روابط
اختلاف در روابط خانوادگی یا عاطفی بخشی از زندگی است.
اما اگر این اختلاف‌ها به‌طور مکرر تکرار می‌شوند و هیچ راه‌حلی پیدا نمی‌شود، حضور یک روان‌درمانگر می‌تواند به شما و شریک زندگی‌تان کمک کند.
افکار آسیب به خود یا دیگران
هر زمان که فردی افکار مربوط به آسیب زدن به خود یا حتی خودکشی را تجربه کند، مراجعه فوری به روان‌درمانگر یا اورژانس روانپزشکی ضروری است.
این یکی از جدی‌ترین علائمی است که نباید به هیچ‌وجه نادیده گرفته شود.
چرا بعضی افراد دیر به روان‌درمانگر مراجعه می‌کنند؟
با وجود اینکه بسیاری از افراد این نشانه‌ها را تجربه می‌کنند، هنوز در جامعه ما نوعی مقاومت یا ترس از مراجعه به روان‌درمانگر وجود دارد.
دلیل این موضوع را می‌توان در چند عامل جست‌وجو کرد:
نخست، انگ اجتماعی.
هنوز هم در ذهن بسیاری، مراجعه به روان‌شناس به معنای «دیوانه بودن» تلقی می‌شود.
در حالی که واقعیت این است که روان‌درمانی بیشتر شبیه مراجعه به پزشک عمومی برای بررسی سلامت بدن است.
همان‌طور که برای چکاپ جسم به دکتر می‌رویم، برای سلامت روان هم باید از متخصص کمک گرفت.
دوم، بی‌اطلاعی.
بسیاری از افراد نمی‌دانند روان‌درمانی چه کمکی می‌تواند به آن‌ها بکند.
تصور می‌کنند که روان‌شناس صرفا نصیحت می‌کند یا از آن‌ها می‌خواهد قوی باشند.
در حالی که روان‌درمانی مجموعه‌ای از تکنیک‌های علمی برای تغییر افکار و رفتار ناسالم است.
سوم، امید به گذر زمان.
برخی افراد فکر می‌کنند مشکلاتشان خودبه‌خود برطرف می‌شود.
البته گاهی این اتفاق می‌افتد، اما در بسیاری موارد، تأخیر در کمک گرفتن باعث تشدید مشکل و سخت‌تر شدن روند درمان می‌شود.
مزایای شروع به موقع روان‌درمانی
مراجعه به روان‌درمانگر در زمان مناسب می‌تواند زندگی فرد را دگرگون کند.
یکی از مهم‌ترین مزایا، پیشگیری از مزمن شدن مشکلات است.
افسردگی یا اضطرابی که در مراحل اولیه درمان شود، معمولا سریع‌تر و با تلاش کمتر بهبود می‌یابد.
مزیت دیگر، ارتقای کیفیت روابط است.
بسیاری از افراد می‌آموزند چگونه با خانواده، همکاران یا شریک زندگی خود ارتباط مؤثرتری برقرار کنند.
روان‌درمانی به فرد کمک می‌کند الگوهای تکراری و ناسالم ارتباطی را بشناسد و تغییر دهد.
علاوه بر این، روان‌درمانی می‌تواند توانایی فرد برای تصمیم‌گیری و حل مسئله را افزایش دهد.
کسانی که احساس سردرگمی دائمی دارند یا نمی‌دانند چگونه از پس مشکلات روزمره برآیند، از این مهارت‌ها بهره‌مند می‌شوند.
روان‌درمانی تنها برای بحران نیست
یکی از سوءتفاهم‌های رایج این است که روان‌درمانی فقط برای زمانی است که فرد در بحران شدید روانی قرار دارد.
در حالی که مراجعه به روان‌شناس می‌تواند حتی برای افرادی که در وضعیت نسبتا پایدار هستند نیز مفید باشد.
بسیاری از افراد از روان‌درمانی برای رشد فردی، افزایش اعتمادبه‌نفس، مدیریت بهتر استرس یا حتی یافتن معنای زندگی استفاده می‌کنند.
به بیان دیگر، روان‌درمانی تنها ابزاری برای «نجات از بحران» نیست، بلکه می‌تواند مسیری برای «ارتقای کیفیت زندگی» باشد.
درست همان‌طور که ورزش صرفا برای درمان بیماری قلبی نیست، بلکه برای حفظ سلامتی و بهبود عملکرد بدن نیز توصیه می‌شود.
چه کسی بهترین فرد برای شروع روان‌درمانی است؟
برای بسیاری از افراد، این پرسش پیش می‌آید که چه نوع متخصصی را باید انتخاب کنند؟
در ایران، روان‌شناس بالینی، مشاور روانشناختی و روان‌پزشک سه گروه اصلی متخصصان سلامت روان هستند.
روان‌پزشکان پزشکانی هستند که می‌توانند دارو تجویز کنند، در حالی که روان‌شناسان و مشاوران بیشتر بر روش‌های غیردارویی تمرکز دارند.
انتخاب میان این سه گروه به شدت مشکل، نیاز فرد و ترجیح شخصی بستگی دارد.
اگر مشکل شما بیشتر در سطح استرس، اضطراب یا مشکلات ارتباطی است، روان‌شناس یا مشاور گزینه خوبی خواهد بود.
اما در مواردی که علائم شدید یا همراه با افکار آسیب به خود وجود دارد، مراجعه به روان‌پزشک نیز ضروری است.
در بسیاری از موارد، ترکیب روان‌درمانی و دارودرمانی بهترین نتیجه را به همراه دارد.
سلامت روان به اندازه سلامت جسم مهم است
سلامت روان بخش جدایی‌ناپذیر از سلامت کلی انسان است.
درست همان‌طور که برای درد جسمی به پزشک مراجعه می‌کنیم، برای دردهای روان نیز باید به متخصص مراجعه کنیم.
پرسش «کی واقعا به مداخله روان‌درمانی نیاز دارم؟» پاسخی مطلق ندارد، اما اگر احساسات یا رفتارهای شما به‌طور مداوم زندگی روزمره را مختل کرده‌اند، اگر غم یا اضطراب رهایتان نمی‌کند، اگر روابطتان تحت فشار است یا حتی اگر صرفا می‌خواهید کیفیت زندگی خود را بهبود ببخشید، زمان آن رسیده است که قدم در مسیر روان‌درمانی بگذارید.
پذیرفتن اینکه گاهی به کمک نیاز داریم، نشانه ضعف نیست، بلکه نشانه بلوغ و مسئولیت‌پذیری است.
روان‌درمانی فرصتی است برای شناخت بهتر خود، بهبود روابط و دستیابی به آرامش درونی.
شاید همین امروز بهترین زمان برای شروع باشد.