سودان در بحران کامل؛ جنگ، قحطی و آوارگی میلیون‌ها نفر
درگیری در سودان از آوریل ۲۰۲۳ تاکنون بیش از ۲۰ هزار کشته و ۱۵ میلیون آواره بر جای گذاشته و بحران اقتصادی، زندگی مردم را تهدید می‌کند؛ امیدها برای خروج از این بحران نیز روز به روز کمرنگ‌تر می شود.
سرویس جهان مشرق - بحران انسانی در سودان وارد مرحله‌ای تازه و خطرناک شده است.
پس از بیش از ۱۵ ماه محاصره شهر الفاشر، مرکز ایالت دارفور غربی، اکنون شهرهای کادُقلی و الدلنج در ایالت کردفان جنوبی نیز زیر فشار محاصره سنگین نیروهای «پشتیبانی سریع» و «جنبش مردمی–شمال» به رهبری عبدالعزیز الحلو قرار گرفته‌اند.
این دو گروه که در فوریه گذشته با تشکیل «ائتلاف تأسیس سودان» همکاری نظامی خود را رسمی کردند، تلاش داشتند الدلنج را تصرف کنند اما با مقاومت ارتش مواجه شدند.
با این حال، راه‌های ارتباطی، از جمله جاده اصلی بین کادُقلی و الدلنج، بارها مسدود شده و انتقال کالا، دارو و نقدینگی تقریباً متوقف شده است.
ایدیم و سورنو در بازدید از یکی از مراکز درمان کولرا در خارطوم، پایتخت سودان
به‌گفته حامد عبدالله، فعال بشردوست سودانی، وضعیت در این دو شهر «فاجعه‌بار» است.
ذخایر مواد غذایی رو به پایان است و داروهای حیاتی کمیاب شده‌اند.
بسیاری از خانواده‌ها حتی توان تهیه یک وعده غذای ساده را ندارند و برخی ناچار به مصرف گیاهان و علف‌ها شده‌اند.
کمبود دارو به‌ویژه برای زنان باردار بحران‌ساز شده است.
گزارش‌ها حاکی از افزایش مرگ‌ومیر مادران و نوزادان به دلیل نبود امکانات پزشکی، تجهیزات بی‌هوشی و شرایط ابتدایی انجام عمل‌های زایمان است.
در منطقه الدُبیبات، که اکنون تحت کنترل «پشتیبانی سریع» است، ده‌ها هزار آواره بدون سرپناه مناسب و در شرایط آب‌وهوایی سخت زندگی می‌کنند.
سازمان‌های امدادی هشدار داده‌اند که نبود کمک‌رسانی فوری می‌تواند به مرگ دسته‌جمعی در میان آسیب‌پذیرترین اقشار منجر شود.
بی‌تفاوتی دولت یا اولویت‌های نظامی؟
برخی تحلیلگران، از جمله یوسف عبدالمنان، دولت سودان را به بی‌توجهی به سرنوشت ساکنان کردفان جنوبی متهم می‌کنند.
به‌گفته او، پس از نزدیک‌شدن ارتش به آزادسازی الدُبیبات و شکستن محاصره الدلنج در ماه مه گذشته، نیروها عقب‌نشینی کرده و به دفاع از مرکز ایالت کردفان شمالی (الأبیض) متمرکز شدند؛ اقدامی که باعث بازگشت کامل کنترل منطقه به دست «پشتیبانی سریع» شد.
مسیر پنهان طلا: از معادن سودان به بازارهای اروپا
همزمان با بحران انسانی در سودان، یک موضوع دیگر نیز در محافل بین‌المللی بحث‌برانگیز شده است: نقش امارات در تجارت طلای استخراج‌شده از مناطق جنگی سودان.
شرکت سوئیسی فالکامبی، بزرگ‌ترین پالایشگاه فلزات گران‌بها در این کشور، متهم به واردات طلا از امارات است؛ کشوری که طبق گزارش‌های سازمان‌های غیردولتی، مرکز اصلی بازصادرات طلای مشکوک محسوب می‌شود.
گزارش سال ۲۰۲۰ «سازمان کمک‌رسانی سوئیس» (Swiss Aid)، فالکامبی را به همکاری با شرکت اماراتی کالوتی متهم کرد؛ شرکتی که پیش‌تر به خرید طلا از مناطق درگیر جنگ، از جمله سودان، و همچنین پولشویی متهم شده بود.
این گزارش نشان می‌دهد بخش قابل‌توجهی از طلای استخراج‌شده در معادن تحت کنترل گروه‌های مسلح آفریقا — به‌ویژه سودان — ابتدا به امارات منتقل و پس از ذوب و تغییر شکل، به سوئیس صادر می‌شود.
آسیاب‌های طلا در سودان، جایی که سنگ‌هایی حاوی طلا از آن‌ها استخراج و آسیاب می‌شوند تا طلا گرفته شود
«سازمان کمک‌رسانی سوئیس» می‌گوید امارات در دهه گذشته به مرکز اصلی ورود و تغییر شکل طلا از مناطق درگیری تبدیل شده و در فاصله سال‌های ۲۰۱۲ تا ۲۰۲۲ بیش از ۲۵۶۹ تُن طلا از کشورهای آفریقایی به‌صورت غیرقانونی وارد این کشور شده است.
فالکامبی همه اتهامات را رد کرده و مدعی است فقط از دو پالایشگاه «تأییدشده» در امارات خرید می‌کند که تحت نظارت دقیق هستند.
با این حال، SwissAid تأکید دارد که همین مسیرهای رسمی نیز می‌توانند در عمل پوششی برای ورود طلای مناطق جنگی به چرخه قانونی باشند.
بخش عمده طلای قاچاق از سودان از مناطقی می‌آید که اکنون صحنه درگیری‌های خونین و محاصره‌های طولانی‌مدت است.
کارشناسان هشدار می‌دهند که سود حاصل از این طلا نه‌تنها به گروه‌های مسلح امکان ادامه جنگ را می‌دهد، بلکه بحران انسانی در شهرهایی مانند کادُقلی و الدلنج را تشدید می‌کند.
درخواست برای اقدام فوری
فعالان و چهره‌های سیاسی سودان خواستار فشار جامعه بین‌المللی بر طرف‌های درگیر برای رفع محاصره و ایجاد گذرگاه‌های امن انسانی هستند.
آنان همچنین از کشورهای واردکننده طلا، به‌ویژه سوئیس، می‌خواهند که قوانین سخت‌گیرانه‌تری برای جلوگیری از ورود طلای مناطق جنگی وضع کنند.
به گفته مارک اومیل از «سازمان کمک‌رسانی سوئیس» «تا زمانی که بازار جهانی حاضر به بستن مسیرهای ورود طلای غیرقانونی نباشد، جنگ و قحطی در سودان سوخت تازه خواهد یافت.»