سکوی ملی؛ اولین زیرساخت پردازش قدرتمند کشور در هوش مصنوعی

به گزارش خبرنگار اجتماعی خبرگزاری تسنیم، نشست خبری «اقدامات و برنامه‌های معاونت علمی در حوزه هوش مصنوعی در یک سال گذشته» با حضور دکتر عبدالحسن بهرامی رئیس مرکز راهبری ستادهای توسعه اقتصاد دانش‌بنیان، دکتر عمادالدین فاطمی‌زادگان رئیس دبیرخانه ستاد توسعه فناوری و کاربردی‌سازی هوش مصنوعی، و دکتر حسین اسدی نماینده دانشگاه صنعتی شریف و عضو تیم سکوی ملی هوش مصنوعی برگزار شد.
دکتر عمادالدین فاطمی‌زادگان در این نشست خبری گفت: مأموریت اصلی دولت و معاونت علمی، توسعه کاربردی هوش مصنوعی در کشور است.
شاید برای دوستانی که در واحدهای علمی فعال‌اند، جالب باشد بدانند که ایران در حوزه دانش و توسعه نظری هوش مصنوعی رتبه‌ای بین 11 تا 13 جهان را دارد (با توجه به روش‌های مختلف اندازه‌گیری)، اما متأسفانه در حوزه کاربردی کردن این فناوری جایگاه ما چندان مناسب نبوده و در برخی گزارش‌ها رتبه‌هایی در حدود 65 تا حتی 80 ثبت شده است.
وی افزود: به همین دلیل ضروری است اهتمام ویژه‌ای برای گسترش کاربرد هوش مصنوعی در بخش‌های مختلف کشور ــ اعم از دولت، بخش خصوصی، حوزه خدمات، زیرساخت و انرژی ــ داشته باشیم.
بزرگ‌ترین مانع تاکنون، نبود زیرساخت سخت‌افزاری توان‌بالا و پردازش قدرتمند بوده است.
هرچند برخی زیرساخت‌ها در بخش‌هایی از دولت یا در بخش خصوصی وجود داشت، اما ما تاکنون به یک زیرساخت ملی با قدرت پردازش بالا دسترسی نداشتیم.
خوشبختانه به مدد اجرای سکوی ملی هوش مصنوعی، این زیرساخت پردازشی فراهم شده است.
فاطمی‌زادگان ادامه داد: بر اساس مصوبه هیئت دولت در اردیبهشت‌ماه امسال، ستاد توسعه فناوری و کاربردی‌سازی هوش مصنوعی به صورت رسمی آغاز به کار کرده و مهم‌ترین مأموریت آن، تقسیم کار ملی بین دستگاه‌های ذیربط در 14 محور اصلی است که قابلیت افزایش نیز دارد.
این محورها عبارتند از:
1.
توسعه زیرساخت ابری با توان پردازش بالا (پیش‌نیاز اجرای سایر محورهای توسعه).
2.
ایجاد و توسعه بازارگاه داده و اطلاعات به منظور دستیابی به حکمرانی داده یکپارچه.
3.
توسعه زیرساخت‌های حقوقی و قانونی هوش مصنوعی، با رعایت حقوق توسعه‌دهندگان، مصرف‌کنندگان و صاحبان داده‌ها.
4.
ایجاد و توسعه نظام ارزیابی و رتبه‌بندی محصولات و خدمات هوش مصنوعی.
5.
توسعه سرمایه انسانی هوش مصنوعی با هدف تربیت و نگهداشت متخصصان این حوزه.
6.
فرهنگ‌سازی و ترویج برای پذیرش عمومی و تخصصی هوش مصنوعی.
7.
توسعه و تعمیق دانش و فناوری پایه هوش مصنوعی.
8.
طراحی و توسعه مدل‌های زبانی بزرگ و کوچک، به‌ویژه در قالب دستیارهای هوشمند.
9.
کاهش ریسک و ایجاد نظام‌های انگیزشی سرمایه‌گذاری از طریق صندوق‌ها و حمایت‌های دولتی در راستای توانمندسازی بخش خصوصی.
10.
تجاری‌سازی و توسعه بازار محصولات هوش مصنوعی تا رسیدن به خودکفایی و بی‌نیازی از حمایت‌های دولتی.
11.
بهره‌گیری از ظرفیت هوش مصنوعی در حل مسائل اولویت‌دار کشور، بر اساس رتبه‌بندی علمی و بدون رویکرد هیجانی.
12.
توسعه همکاری‌های بین‌المللی به منظور تبادل تجربه، منابع انسانی و زیرساخت‌ها.
13.
تضمین امنیت سایبری سامانه‌های مبتنی بر هوش مصنوعی، از زیرساخت سخت‌افزاری تا لایه مدل‌ها و داده‌ها.
14.
توسعه مدل‌های پایه (Foundation Models) با داده‌های گسترده برای دستیابی به جایگاه معتبر جهانی در این حوزه.
وی تصریح کرد: هدف ما این است که از طریق این محورها، همزمان با حفظ جایگاه علمی کشور، شکاف تاریخی بین توانمندی علمی و ظرفیت کاربردی هوش مصنوعی در ایران را پر کنیم و زمینه بهره‌برداری پایدار از این فناوری در حل نیازهای واقعی کشور را فراهم سازیم.
وی در ادامه سخنان خود گفت: پروژه سکوی ملی هوش مصنوعی از مهرماه سال گذشته آغاز شد؛ حتی پیش از آنکه ستاد ملی هوش مصنوعی رسماً تشکیل شود، معاونت علمی حمایت از این طرح را شروع کرده بود.
جناب آقای دکتر اسدی که راهبر این پروژه هستند، توضیحات فنی و جزئیات را ارائه خواهند کرد.
فاطمی‌زادگان افزود: در چارچوب همان 14 محور ملی که پیش‌تر عنوان شد، تقسیم کار مشخصی میان تمام دستگاه‌های مرتبط ــ چه در بخش دولتی و چه خصوصی ــ صورت گرفته است؛ به‌گونه‌ای که تمامی وزارتخانه‌ها، سازمان‌ها و شرکت‌های خصوصی فعال در این حوزه، مأموریت‌های مشخصی دریافت کرده‌اند.
وی تصریح کرد: اگر بخواهیم مهم‌ترین حوزه‌هایی را نام ببریم که تاکنون پیشرفت قابل توجهی داشته‌اند، باید به سه بخش اشاره کنم:
1.
توسعه زیرساخت پردازشی در قالب پروژه سکوی ملی هوش مصنوعی که اکنون تقریباً تکمیل شده است.
2.
توسعه مدل‌های زبانی که در سامانه‌های دستیار هوشمند، با تزریق و آموزش مناسب به مرحله بهره‌برداری رسیده است.
3.
ایجاد و گسترش بازارگاه داده و اطلاعات که اکنون در حال اجرا و تکمیل است.
وی ادامه داد: سایر محورها نیز بر اساس تقسیم وظایف، از سطح تدوین آیین‌نامه‌ها و اساسنامه‌های مرتبط شروع شده و در مراحل مختلف اجرایی قرار دارد.
این موارد، به همراه فعالیت‌های مرتبط با پروژه‌های دستیار هوش مصنوعی، توسط آقای دکتر غزنوی گزارش خواهد شد.
وی در ادامه نشست خبری با اشاره به چالش‌های اساسی کشور در حوزه داده گفت: تقریباً در تمام جلسات مرتبط با هوش مصنوعی، مسئله داده و حکمرانی داده به‌عنوان یکی از سخت‌ترین موضوعات مطرح می‌شود.
ما در ایران با دو نوع مشکل مواجهیم؛ نخست، ضعف در حکمرانی داده و طراحی و راه‌اندازی مراکز داده، و دوم، کاستی‌های جدی در جمع‌آوری "داده تمیز".
وی افزود: یکی از اهداف اولویت‌دار ستاد هوش مصنوعی، تدوین آیین‌نامه‌ها و ضوابط مرتبط با داده و حرکت به سمت ایجاد نهادی به‌نام "اپراتور داده" است؛ هرچند هنوز تا تحقق کامل این هدف فاصله داریم.
تجربه کشورهای مختلف نشان می‌دهد که بسته به حوزه تخصصی، راه‌حل‌ها متفاوت است.
برای مثال، در حوزه سلامت، برخی کشورها بانک‌های داده‌ای قدرتمند و شناخته‌شده دارند که به توسعه هوش مصنوعی کمک شایانی کرده است.
به گفته فاطمی‌زادگان، مسئله اصلی قبل از اجرای حکمرانی یکپارچه داده و رعایت الزامات کلیدی همچون بی‌نام‌سازی اطلاعات، حفظ حریم خصوصی و جلوگیری از سوگیری، نبود داده تمیز در بسیاری از نهادها و سازمان‌هاست.
وی توضیح داد: متأسفانه در بخش‌های عمده‌ای مانند بیمارستان‌ها، صنایع و سازمان‌ها، فرآیند جمع‌آوری داده به شکل استاندارد و باکیفیت انجام نمی‌شود و این مشکل در کنار چالش‌های حقوقی و حریم خصوصی باید همزمان برطرف شود.
وی تأکید کرد که ستاد هوش مصنوعی در پی ایجاد سازوکاری است تا دستگاه‌های تولیدکننده داده به فرآیند پاک‌سازی و به‌اشتراک‌گذاری اطلاعات توجه کنند.
وی با بیان اینکه «داده یک ثروت است»، افزود: «اشتراک‌گذاری داده در جهان مدل‌های گوناگونی دارد؛ گاهی بخشی از داده به‌عنوان خیر عمومی و رایگان در اختیار پژوهشگران قرار می‌گیرد و در موارد دیگر، داده با دریافت هزینه عرضه می‌شود.
هر دو مدل در دنیا رایج است و ما نیز این الگوها را مد نظر داریم.
فاطمی‌زادگان در پایان گفت: شاید دشوارترین بخش کار، ایجاد همکاری مؤثر میان دستگاه‌های مختلف در این زمینه باشد.
امیدواریم با تعاملات گسترده‌تر، ستاد بتواند نقش تسهیلگر را ایفا کرده و روند دسترسی و استفاده کاربردی از داده را در کشور ساده‌تر سازد.
انتهای پیام/