بازی جدید آمریکا در قفقاز
به گزارش مشرق، مصطفی علیجان زاده فعال رسانه در تلگرام نوشت:
تحولات اخیر قفقاز جنوبی با امضای توافق صلح میان آذربایجان و ارمنستان تحت میانجی‌گری مستقیم آمریکا، معادلات منطقه‌ای را دگرگون کرده است.
هسته مرکزی این توافق، ایجاد "کریدور زنگزور" با مدیریت ۹۹ ساله آمریکاست که می‌تواند حضور پایدار واشنگتن را در منطقه‌ای حساس، میان سه قدرت ایران، روسیه و ترکیه نهادینه کند.
کریدور زنگزور در صورت اجرایی شدن، آذربایجان را از طریق نخجوان به ترکیه متصل می‌کند و مسیرهای فعلی ترانزیت که از خاک ایران می‌گذرد را تحت تأثیر قرار می‌دهد.
این تغییر دو سناریوی محتمل را پیش روی ایران قرار می‌دهد:
۱- سناریوی تهدید: کاهش سهم ایران در ترانزیت کالا و انرژی در قفقاز
۲- سناریوی فرصت: امکان بازتعریف مسیرهای جایگزین از طریق همکاری با ارمنستان و گرجستان
موفقیت این کریدور به عوامل متعددی از جمله همکاری ارمنستان، موضع روسیه و ایران بستگی دارد.
واگذاری مدیریت کریدور به آمریکا می‌تواند پیامدهای امنیتی مثل امکان استقرار پایگاه‌های لجستیکی ناتو در نزدیکی مرزهای ایران، تقویت توان نظامی آذربایجان و تهدید امنیت مرزهای شمال‌غرب ایران با افزایش نظارت آمریکا را در پی داشته باشد.
با توجه به پیچیدگی شرایط، ایران نیازمند اتخاذ راهبردی چندوجهی است:
۱) دیپلماسی فعال و تشدید رایزنی با ارمنستان برای حفظ مسیرهای ترانزیت موجود، گفت‌وگوی استراتژیک با روسیه و ترکیه برای ایجاد توازن منطقه‌ای و استفاده از مکانیسم‌های سازمان‌های منطقه‌ای مانند اکو
۲) توسعه زیرساخت‌های جایگزین:
تسریع در تکمیل کریدور شمال-جنوب (اتصال به روسیه و هند)، سرمایه‌گذاری در مسیرهای ریلی ایران-ارمنستان-گرجستان و توسعه بنادر دریای خزر برای جبران کاهش ترانزیت زمینی
۳) اقدامات امنیتی:
از طریق تقویت سیستم‌های پدافندی در مرزهای شمال‌غرب، افزایش توان اطلاعاتی و رصد تحرکات در منطقه، همکاری امنیتی با روسیه و ارمنستان در مرزهای مشترک
۴) ابزارهای اقتصادی:
طرح‌هایی مانند افزایش صادرات برق و گاز به ارمنستان و گرجستان، ایجاد مناطق آزاد تجاری در مرزهای شمالی
«سید عباس عراقچی» وزیر امور خارجه کشورمان اعلام کرده است: «بحث کریدور در ماجرای زنگزور کنار رفته است.
قرار است یک جاده ترانزیتی تحت حاکمیت و صلاحیت قضایی ارمنستان، توسط شرکت ارمنی-آمریکایی ایجاد شود.
ما نگرانی‌های خود در خصوص حضور نیروهای خارجی در منطقه را داریم.
در بیانیه مشترک آذربایجان و ارمنستان به حاکمیت و تمامیت ارضی دو کشور احترام گذاشته شده و با هرگونه تغییر مرز مخالفت شده که این در راستای مواضع ایران است.» گرچه کریدور زنگزور در حال حاضر هنوز در واقعیت اجرایی نشده و بیشتر یک پروژه بالقوه است، اما تجربه تاریخی نشان داده است که قفقاز منطقه‌ای با تحولات سریع است.
ایران اگر بتواند از ابزارهای دیپلماتیک، اقتصادی و امنیتی به صورت همزمان استفاده کند، نه تنها می‌تواند تهدیدات را خنثی کند، بلکه ممکن است موقعیت خود را در معادلات جدید ارتقا دهد.
کلید موفقیت در ابتکار عمل و دوری از واکنش‌های انفعالی نهفته است.
*بازنشر مطالب شبکه‌های اجتماعی به منزله تأیید محتوای آن نیست و صرفا جهت آگاهی مخاطبان از فضای این شبکه‌ها منتشر می‌شود.