نقش سازمان‌های مردم‌نهاد در فراگیری و ارتقای سواد اقلیم - تسنیم
تغییر اقلیم پدیده ای جهانی با پیامد هایی محلی است؛ پیامدهایی که هر منطقه بسته به ویژگی های جغرافیایی، اجتماعی و اقتصادی خود به شکلی خاص با آن مواجه می شود.
به گزارش خبرگزاری تسنیم از شیراز، آن چه در پدیده تغییر اقلیم نقش کلیدی ایفا می‌کند، ارتقای «سواد اقلیم» در میان شهروندان است، چرا که سواد اقلیم، توانایی درک علمی، انتقادی و عملی نسبت به پدیده‌های اقلیمی و تعامل هوشمندانه با آنها را افزایش می‌دهد.
تنها با آگاهی‌بخشی گسترده در این حوزه می‌توان مردم را از حالت انفعال خارج کرد و آنان را به بازیگرانی فعال و مشارکت‌جو در سیاست‌گذاری، برنامه‌ریزی و اجرای اقدامات اقلیمی تبدیل کرد.
در واقع مسیر دستیابی به تاب‌آوری جمعی در برابر بحران‌های محیط‌زیستی، از آموزش اقلیم‌محور و تقویت سرمایه دانشی جامعه عبور می‌کند؛ چراکه هر تصمیم درست محلی در برابر پیامد‌های تغییر اقلیم، بر پایه فهم درست از اقلیم و تعامل آگاهانه با آن استوار است.
در این راستا سید مجید میر رکنی، عضو هیئت علمی دانشگاه و عضو انجمن هواشناسی ایران در گفت‌وگو با خبرنگار تسنیم در شیراز به نقش سازمان‌های مردم‌نهاد در فراگیری و ارتقای سواد اقلیم پرداخته است.
تسنیم: چه تعریف جامعی از سواد اقلیم وجود دارد؟
سواد اقلیم، مجموعه‌ای از دانش، نگرش، مهارت و کنش آگاهانه نسبت به نظام اقلیمی زمین و تغییرات آن است که به فرد توانایی‌هایی اعطاء می‌کند.
با سواد اقلیم، افراد توانایی درک فرایند‌های علمی حاکم بر اقلیم (مانند چرخه کربن، اثر گلخانه‌ای، تغییرات دما و بارندگی و غیره) را کسب می‌کنند.
بررسی تاثیرات تغییر اقلیم بر محیط طبیعی، سلامت، اقتصاد، جامعه و زندگی روزمره از دیگر توانمندی‌هایی است که افراد با سواد اقلیم به دست می‌آورند.
همچنین بررسی نقش انسان در تشدید یا کاهش تغییر اقلیم با دیدی انتقادی و کسب آگاهی، رفتار‌ها و تصمیم‌های سازگار با اقلیم در زندگی شخصی، شغلی و اجتماعی از دیگر توانایی‌ها است.
تسنیم: نکات کلیدی در تعریف سواد اقلیم کدامند؟
سواد اقلیم صرفا دانش نظری نیست، بلکه ترکیبی از دانستن، درک کردن، باور داشتن و عمل کردن است و هدف آن، تقویت توانمندی‌های فردی و جمعی برای مقابله با پیامد‌های تغییر اقلیم و سازگاری با آن در سطوح محلی، منطقه‌ای و جهانی است.
سواد اقلیم یکی از پایه‌های شکل‌گیری تاب‌آوری اجتماعی، حکمرانی محیط‌زیستی هوشمندانه و توسعه پایدار به شمار می‌رود.
تسنیم: آگاهی عمومی چه نقشی در کاهش مخاطرات و بلایای اقلیمی دارد؟
آگاهی عمومی در کاهش مخاطرات و بلایای اقلیمی، به‌ویژه زمانی که مبتنی بر فراگیری سواد اقلیم باشد، امری بسیار حیاتی و تعیین‌کننده است که در چند بعد به توضیح آن می‌پردازیم.
درک بهتر از علل و پیامد‌های تغییر اقلیم، نخستین نقش است.
در واقع با فراگیری سواد اقلیم، شهروندان به شناخت علمی و کاربردی از پدیده‌های اقلیمی مانند؛ افزایش دما، خشکسالی، سیل، طوفان، و تغییر الگو‌های بارندگی دست می‌یابند و این شناخت، پایه‌ای است برای تشخیص تفاوت بین پدیده‌های طبیعی و پیامد‌های انسانی اقلیم، پرهیز و انتشار اطلاعات نادرست یا اغراق‌شده.
افزایش تاب‌آوری جوامع محلی نیز از دیگر نقش‌های سواد اقلیم است.
این مهم باعث می‌شود افراد خطرات را پیش‌بینی‌پذیرتر ببینند، در برنامه‌های کاهش ریسک بلایا (مثل هشدار سریع، تخلیه ایمن، مدیریت منابع آب) مشارکت فعال‌تری داشته باشند و آمادگی روانی، اجتماعی و فنی برای مواجهه با بلایا داشته باشند.
به عنوان مثال؛ آموزش جوامع روستایی در مورد روش‌های سنتی و نوین سازگاری با خشکسالی، نقش مهمی در کاهش آسیب‌ها داشته است.
همچنین تغییر رفتار فردی و جمعی در راستای حفاظت از اقلیم، از دیگر نقش‌های سواد اقلیم است.
آگاهی عمومی در سطح سواد اقلیم منجر به تغییر سبک زندگی و تصمیم‌های خرد، اما اثرگذار می‌شود که کاهش مصرف انرژی و سوخت‌های فسیلی، مصرف هوشمندانه آب، انتخاب الگو‌های حمل‌ونقل پایدار، حمایت از سیاست‌های اقلیمی و پیگیری از مسئولان و تقویت مشارکت اجتماعی و شبکه‌سازی از جمله این تاثیرات است.
جامعه‌ای با سواد اقلیم بالا، مستعد شکل‌گیری شبکه‌های داوطلبانه، سمن‌ها، و گروه‌های محلی برای مقابله با تغییر اقلیم و مدیریت بحران‌ها است.
این مشارکت، گامی مهم برای حکمرانی اقلیمی مشارکتی به‌شمار می‌رود.
پشتیبانی از سیاست‌گذاری‌های اقلیمی به عنوان یکی دیگر از نقش‌های شاخص سواد اقلیم یاد می‌شود؛ شهروندانی که دارای سواد اقلیم هستند، می‌توانند تصمیم‌گیرندگان را برای تدوین و اجرای سیاست‌های اقلیمی مسئولانه تحت فشار بگذارند، از برنامه‌های شهری و روستایی سازگار با اقلیم حمایت کنند و در عین حال هم به درستی درک کنند که چرا تغییر در برخی الگو‌های مصرف یا سبک زندگی ضروری است؟
انتهای پیام/424/
