از «تربیت معلم» تا «تربیت احساس»؛روایت شاعری که با شعر عاشورایی جان گرفت

به گزارش خبرگزاری تسنیم از همدان، شعر آئینی و عاشورایی، گونه‌ای از ادبیات متعهد و ارزش‌محور است که در دهه‌های اخیر، به ویژه پس از پیروزی انقلاب جایگاهی ویژه و خاص در میان شاعران متعهد ایرانی پیدا کرد، این نوع شعر، علاوه بر پرداختن به مباحث مذهبی، حامل پیام‌هایی انسانی، اخلاقی و اجتماعی است که می‌تواند نقش مؤثری در تربیت فرهنگی و معنوی مخاطبان ایفا کند.
در این میان،حسن کرمی نور یکی از چهره‌های فعال و شاخص این حوزه، شاعری است که از دل مدارس و فعالیت‌های فرهنگی و پرورشی پا به عرصه شعر گذاشته و اکنون با آثار متنوع خود در قالب شعر دفاع مقدس و عاشورایی شناخته می‌شود.
در گفت‌وگویی کوتاه، وی از انگیزه‌ها، خاطرات، دیدگاه‌ها و تحلیل خود درباره شعر عاشورایی سخن گفته است.
تسنیم: از شروع فعالیت خودتان در عذصه شعر بگویید و اینکه چگونه با شعر عاشورایی آشنا شدید؟
کرمی نور: حسن کرمی نور، متولد سال 1342 در شهر همدان هستم.
تحصیلات ابتدایی، راهنمایی و دبیرستان را در همین شهر گذراندم.
متأسفانه همزمانی دوران تحصیلم با قیام مردمی علیه استبداد ستم‌شاهی موجب شد که مدارس و دانشگاه‌ها به مدت 2 سال تعطیل شوند.
پس از این وقفه، در سال 1361 وارد دانشسرای تربیت معلم شدم و در سال 1363 با مدرک علوم تربیتی فارغ‌التحصیل شدم‌و.
بعد ازفارغ التحصیلی در مرکز تربیت معلم در سال 74 در دانشگاه هزار اسلامی موفق به اخذ لیسانس در رشته علوم تربیتی شدم.
فعالیت آموزشی خود را به عنوان دبیر آغاز کردم و به مدت 12 سال در مدارس به تدریس پرداختم.
از سال 1375 به عنوان کارشناس حوزه پرورشی در اداره‌کل آموزش و پرورش استان مشغول فعالیت هستم.
شعر را از همان دوران ورود به تربیت معلم آغاز کردم.
فضای فرهنگی و اجتماعی کشور در آن سال‌ها که هم‌زمان با جنگ تحمیلی بود، انگیزه و حس مسئولیت‌پذیری نسبت به ادبیات پایداری و ارزش‌های انقلاب را در من ایجاد کرد.
شعرهای دهه 60 عمدتاً دارای ویژگی‌های حماسی و انقلابی بودند و همین فضای معنوی، نقطه شروع علاقه من به شعر عاشورایی شد.
تسنیم: نخستین جرقه‌های شعر گفتن در ذهن شما چگونه شکل گرفت؟
آیا خاطره خاصی از آن دوران به یاد دارید؟
کرمی نور: بله، نخستین زمزمه‌های شعری من به ویژه در فضای دفاع مقدس شکل گرفت.
یادم هست یکی از اولین اشعارم که هنوز هم در ذهنم باقی است، چنین بود:
«از دور، میان خون و آتش، جنگ است
با یورش حق، عرصه به دشمن تنگ است
تا معبر عاشقان به دام است کنون
آسوده به بستر آرمیدن، ننگ است»
این شعر نقطه آغازی برای ادامه مسیر بود.
الهام‌های شعری من بیش‌تر از چهره‌هایی مانند مرحوم قیصر امین‌پور، سید حسن حسینی و سلمان هراتی که الگوی شعر متعهد ادبیات دفاع مقدس بودند بهره‌مند می‌شدم.
تسنیم: بازخورد اطرافیان نسبت به اشعار شما چگونه بود؟
کرمی نور: بسیاری از دوستان، مخاطبان و علاقه‌مندان شعر با ابراز خوشحالی و رضایت، از آثارم استقبال کردند.
شعر دفاع مقدس و آئینی به دلیل بار معنوی و ارزشی که دارد، نقش مهمی در تقویت روحیه رزمندگان و علاقه‌مندان به فرهنگ عاشورایی ایفا کرده است و این امر باعث دلگرمی من بود.
تسنیم: به نظر شما شعر عاشورایی چه ویژگی‌هایی دارد و چه تفاوتی با سایر انواع شعر مذهبی دارد؟
کرمی نور: شعر عاشورایی، که به طور دقیق‌تر می‌توان آن را زیرمجموعه شعر آئینی دانست، ویژگی‌های خاص و منحصربه‌فردی دارد که آن را از سایر اشعار مذهبی متمایز می‌کند.
این گونه شعر هم از نظر اعتقادی و هم از منظر تاریخی و سیره معصومین (ع) تغذیه می‌شود.
شعر آئینی معمولاً در 3 رویکرد اصلی دیده می‌شود: نگاه حماسی، نگاه سوگوارانه و نگاه تحلیلی.
در هر یک از این رویکردها، مخاطب با لایه‌های عمیق فکری و معنوی مواجه می‌شود که او را به تأمل، عبرت‌گیری و البته دلدادگی به معارف اهل بیت (ع) دعوت می‌کند.
تسنیم: چه تأثیری شعر عاشورایی بر نسل جوان امروز دارد و چگونه می‌توان این تأثیر را افزایش داد؟
کرمی نور: شعر عاشورایی با توجه به بار معنوی و پیام‌های عمیق انسانی و اخلاقی خود، نقش مهمی در انتقال مفاهیم دینی، فرهنگی و تاریخی به نسل جوان ایفا می‌کند.
این نوع شعر، به‌واسطه تصاویر زنده و احساسات قوی، می‌تواند مفاهیم سخت و پیچیده را به زبان ساده و دلنشین منتقل کند و موجب همذات‌پنداری نسل جوان با ارزش‌ها و آرمان‌های عاشورا شود.
برای افزایش تأثیر شعر عاشورایی بر جوانان، ضروری است که این شعرها با زبان امروزی و دغدغه‌های جوانان هماهنگ شوند، همچنین از فضای آموزشی و فرهنگی برای معرفی و ترویج این گونه ادبی بهره‌گیری شود.
برگزاری جشنواره‌ها، مسابقات، کارگاه‌های آموزشی و بهره‌گیری از رسانه‌های نوین مانند فضای مجازی می‌تواند در توسعه و نفوذ این شعر مؤثر باشد.
تسنیم: از نظر شما، چه نکاتی در سرودن شعر عاشورایی باید بیشتر مورد توجه قرار گیرد تا هم وفادار به اصل حادثه عاشورا باشد و هم برای مخاطب معاصر قابل فهم و جذاب باشد؟
کرمی نور: نخستین و مهم‌ترین نکته در سرودن شعر عاشورایی، وفاداری به حقیقت تاریخی و سیره اهل بیت (ع) است.
شعر باید به گونه‌ای باشد که وقایع و مفاهیم عاشورا را به‌درستی و با احترام بازتاب دهد و از تحریف یا ساده‌سازی نادرست پرهیز کند.
در عین حال، شاعر باید زبان و سبک شعری را به نحوی انتخاب کند که برای مخاطب معاصر قابل فهم و جذاب باشد.
استفاده از تصاویر نوین، زبان ملموس، و بیان احساسی، می‌تواند مخاطب امروز را به سمت تأمل و ارتباط عمیق‌تر با شعر سوق دهد.
تلفیق سنت و نوآوری در زبان و محتوا، کلید موفقیت در این مسیر است.
تسنیم: در مواجهه با شعرهای عاشورایی و آئینی، آیا تفاوت‌هایی میان شاعران نسل‌های مختلف مشاهده می‌کنید؟
کرمی نور: بله، تفاوت‌هایی ملموس وجود دارد.
شاعران نسل‌های پیشین بیشتر به زبان سنتی و کلاسیک وفادار بودند و تأکید آنان بر مفاهیم دینی و تاریخی به صورت مستقیم و سنتی بود.
اما شاعران نسل جدید، گرایش بیشتری به نوآوری در قالب، زبان و بیان احساسات دارند و تلاش می‌کنند شعر عاشورایی را با زبان امروزی و رویکردی روان‌تر به مخاطب ارائه دهند.
نسل جدید همچنین بیشتر به مسائل اجتماعی، انسانی و جهانی عاشورا توجه نشان می‌دهد و به جای صرفاً پرداختن به حوادث تاریخی، سعی دارد پیام‌های اخلاقی و اجتماعی عاشورا را به صورت کلی‌تر و فراتر از مرزهای جغرافیایی بازتاب دهد.
تسنیم: آیا شعر عاشورایی می‌تواند علاوه بر جنبه‌های مذهبی، پیام‌های اجتماعی و اخلاقی گسترده‌تری نیز داشته باشد؟
کرمی نور: قطعاً.
عاشورا صرفاً یک حادثه مذهبی نیست، بلکه یک رخداد تاریخی و انسانی است که پیام‌های اجتماعی، اخلاقی و سیاسی بسیاری را در خود دارد.
شعر عاشورایی با بازتاب ارزش‌هایی همچون ایستادگی در برابر ظلم، عدالت‌خواهی، ایثار و فداکاری، همواره می‌تواند به عنوان منبع الهام برای مقابله با مشکلات و چالش‌های اجتماعی مطرح شود.
به همین دلیل، شعر عاشورایی می‌تواند پیام‌هایی فراگیر داشته باشد که مخاطب را به تفکر در باب مسئولیت اجتماعی، انسان‌دوستی و عدالت‌طلبی دعوت کند و این پیام‌ها را در بستر مسائل روز جامعه تفسیر و ارائه نماید.
تسنیم: شما چگونه با چالش‌هایی مانند ابتذال یا کم‌عمقی در ادبیات آئینی مواجه شده‌اید و چه راهکارهایی برای ارتقای کیفیت این نوع شعر پیشنهاد می‌کنید؟
کرمی نور: ابتذال و کم‌عمقی در برخی آثار ادبی آئینی چالشی جدی است که باعث تضعیف جایگاه این گونه شعر می‌شود.
این موضوع اغلب ناشی از عدم شناخت دقیق شاعران نسبت به مباحث دینی، تاریخی یا نداشتن مهارت‌های لازم در فنون شعری است.
برای ارتقای کیفیت شعر آئینی، لازم است که شاعران آموزش‌های تخصصی در زمینه مباحث دینی و تاریخی مرتبط با عاشورا ببینند و همچنین مهارت‌های شعری خود را تقویت کنند.
حمایت نهادهای فرهنگی و برگزاری کارگاه‌ها، جشنواره‌ها و مسابقات تخصصی نیز می‌تواند در تشویق و پرورش شاعران باانگیزه و توانمند مؤثر باشد.
از سوی دیگر، باید فضای نقد علمی و فرهنگی در حوزه ادبیات آئینی تقویت شود تا آثار کم‌کیفیت شناسایی و اصلاح یا کنار گذاشته شوند و اشعار فاخر و اصیل به مخاطبان عرضه شود.
انتهای پیام/