ضرورت ترمیم پیش‌داوری جامعه از نظام آموزشی حوزه علمیه - تسنیم
استاد حوزه و دانشگاه با اشاره به ناشناخته ماندن نظام آموزشی حوزه علمیه با وجود امتیازاتی که دارد، آزاداندیشی، رهبرپروری و ارائه مهارت احراز فرصت های شغلی مناسب را از شاخص های این نظام برشمرد.
مجتبی رستمی‌کیا، پژوهشگر حوزوی، در گفت‌وگو گروه حوزه و روحانیت خبرگزاری تسنیم، پیرامون امتیازات نظام آموزشی حوزه علمیه برای طلاب تصریح کرد: نظام آموزشی حوزه به دلیل ویژگی‌هایی که در سنت تعلیمی حوزه وجود داشته است، برتری‌هایی دارد که نظام‌های مشابه آن ندارند یا اگر دارند، وارداتی است؛ بنابراین نظام آموزشی حوزه می‌تواند در کنار چهار نظام آموزشی ناپلئونی، پژوهش‌محور، اکسبریجی و سودمحور(دانش‌بنیان)، به عنوان یک نظام پنجم با ویژگی‌های کمتر شناخته شده باشد که مسیر متفاوتی را برای زندگی متعلمان خود رقم می‌زند.
وی با اشاره به پیش‌داوری‌هایی که در جامعه نسبت به نظام آموزشی حوزه علمیه وجود دارد و آن را معمولا عقب‌تر از دانشگاه می‌داند، افزود: تجربه زیسته بنده نشان داد که نظام آموزشی حوزه یا وجود همه انتقاداتی که هست، از یک سو آزادی‌هایی را هم در حوزه اندیشه (ذهن نقاد) و هم عمل به طلاب می‌دهد و از سوی دیگر فرصت‌های شغلی کم‌نظیری را برایشان فراهم می‌آورد.
رستمی‌کیا دیگر ویژگی ممتاز نهاد حوزه و روحانیت در تاریخ معاصر و پیش از آن را، رهبرپروری و مدیرپروری دانست و گفت: انتظار جامعه نیز همین است که طلاب رهبری محیط خود را بر عهده گیرند و جنس انقلاب‌های معاصر نیز این مهم را به روشنی ثابت می‌کند؛ در واقع حوزه با برخورداری از این سه ویژگی نظام آموزشی غنی، فرصت‌های شغلی خوب و رهبرپروری می‌تواند به فرموده رهبرمعظم انقلاب، قله‌های نوآوری تمدنی را فتح کند.
استاد حوزه و دانشگاه در ادامه به راهکارهای موفقیت طلاب اشاره و اظهار کرد: برخی معتقد هستند دوره قهرمان‌پروری گذشته و امروز افراد، توده‌ای‌تر راه خود را انتخاب می‌کنند؛ اما بنده معتقدم چراغ‌های راهنمای خوبی در حوزه داشته‌ایم که باید به طلاب جدید معرفی شوند.
فراگیر شدن نگاه سطحی به شخصیت‌های درجه یک حوزه
وی افزود: در همین راستا در قالب مجموعه کتابی هشت جلدی، الگوی علمی مدیریتی هشت تن از شخصیت‌های حوزوی معاصر را معرفی کرده‌ام تا طلاب به جای علاقه به مدرس متن‌محور شدن، افراد کم‌نظیری همچون امام موسی صدر و شهید بهشتی را الگو قرار دهند؛ توصیه همیشگی به شاگردان نیز همین است که به عنوان مثال نگاهتان به اصول آخوند خراسانی، به عنوان یک متن عادی نباشد، بلکه با توجه به اینکه آخوند رهبر مشروطه بوده و این کتاب دارد اصول حکمرانی مشروطه را پشتیبانی می‌کند، متن را بخوانید.
این پژوهشگر حوزوی خاطرنشان کرد: از آنجا که امروزه فضای غالب حوزه از قهرمانان خود دور شده و نمی‌تواند آن‌ها را آنالیز کند، خود را تقلیل‌گرایانه تعریف کرده و بزرگانش را صرفا مدرس بزرگ می‌داند درحالی که آخوند خراسانی یک رهبر اجتماعی بزرگ و مرحوم نایینی، یک حزب‌پرداز بسیار قوی با قدرت اقناع نخبگانی بوده‌اند و الگوگیری از این‌ها توسط طلاب جدید، می‌تواند آینده ویژه‌ای برایشان رقم بزند.
رستمی‌کیا با بیان اینکه در فضای کنونی، طلاب به علت عدم شناخت الگوها سردرگم هستند، افزود: حوزه در نظام رسمی خود، مدرس-شاگردی شده و ظرافت‌های سنت مقلد-مرجع را از دست داده است، از این رو معمولا دنبال انتقال دروس رسمی است و طلاب نیز در پی کسب نمره هستند؛ درحالی که اگر طلاب جوان از همان بدو ورود، به‌تدریج الگوی فکری خود را مشخص و با آن شخصیت زندگی کنند -مثلا ما را شهید مطهری نجات داد که آثارش را در حوزه مباحثه می‌کردیم-، وقتشان را روی مسائل بی‌ربط به حوزه پاسخگو و تمدن‌ساز تلف نخواهند کرد.
پویایی مجدد حوزه با بهره‌گیری از سنت‌های تعلیمی و مدیریتی
این پژوهشگر حوزوی در مقایسه سیستم مدیریت گذشته حوزه با سیستم کنونی از لحاظ پرورش طلاب کارآمد گفت: حوزه هر چه جلوتر می‌آید به دلیل غلبه دانش رسمی، به‌شدت افراد را ناکارآمد و بی‌اطلاع از نظامات اجتماعی و ناتوان در پاسخگویی نسبت به محیط، تحویل جامعه می‌دهد؛ یعنی همان اتفاقی که در دانشگاه و آموزش و پرورش رخ می‌دهد؛ به این ترتیب به جای ایفای رسالت طلبگی و پاسخ به نیازها و دردهای اجتماعی و طبیب دوار بطبه بودن، خروجی‌های حوزه غالبا با طلابی مواجه هستیم که دغدغه نمره، شغل و منصب دارند؛ البته این موارد هم لازم است ولی نباید هدف قرار گیرد.
وی اضافه کرد: بر این اساس باید گفت سیستم مدیریتی گذشته حوزه و سنت‌های تعلیمی و مدیریتی آن طلاب کارآمدتری تربیت می‌کرد که حاصلش مشروطه و انقلاب اسلامی می‌شد؛ امروز هم بازگشت به آن سنت‌ها و دوری از برخی سنت‌های مدرن آموزشی می‌تواند حوزه را احیا و پویا کند به گونه‌ای که قله نوآوری‌های تمدنی قرار گیرد.
گزارشگر: زهرا شریعتی
انتهای پیام/
