جمهوری آذربایجان در مسیر تحول دیجیتال؛ از هوش مصنوعی تا امنیت سایبری
جمهوری آذربایجان با اجرای یک راهبرد جامع و دولت محور، «تحول دیجیتال» را به یکی از ستون های اصلی توسعه بخش غیرنفتی تبدیل کرده است. این کشور با سرمایه گذاری گسترده در زیرساخت ها، هوش مصنوعی و امنیت سایبری، در حال پیشی گرفتن از رقبای خود در اوراسیا است.
به گزارش گروه بین‌الملل خبرگزاری تسنیم، اینترنت با سرعتی شگفت‌انگیز در حال تغییر زندگی بشر است و امروزه به سختی می‌توان حوزه‌ای را یافت که در آن از راه‌حل‌های دیجیتال استفاده نشود.
کشورهایی که حتی یک قدم از این پیشرفت دیجیتال عقب بمانند، با خطر عقب‌ماندگی به اندازه یک دوران کامل روبرو هستند.
در جمهوری آذربایجان، این واقعیت از همان ابتدای «عصر اینترنت» درک شد و دولت این کشور با ایفای نقشی پیشرو، توسعه ارتباطات دیجیتال را هدایت کرد.
امروز با اطمینان می‌توان گفت که فناوری‌های دیجیتال به نیروی محرکه اصلی در توسعه بخش غیرنفتی آذربایجان تبدیل شده‌اند.
یک انقلاب دولت‌محور؛ از استراتژی هوش مصنوعی تا تقدیر بین‌المللی
این فرآیند از سال 2004 با ایجاد وزارت ارتباطات و فناوری اطلاعات آغاز شد و در سال 2010، آذربایجان با دیجیتالی کردن کامل تمام مراکز تلفن خود، به کشوری پیشرو در فضای پساشوروی تبدیل شد.
پس از اصلاحات ساختاری، این وزارتخانه از سال 2021 به عنوان وزارت توسعه دیجیتال و حمل‌ونقل فعالیت می‌کند.
الهام علی‌اف، رئیس‌جمهور آذربایجان، با صدور فرامین متعدد، توسعه بخش فناوری اطلاعات را در اولویت قرار داده است.
این تلاش‌ها نتایج ملموسی در عرصه بین‌المللی داشته است.
در سال 2024، آذربایجان برای اولین بار وارد رده «بسیار بالا» در شاخص توسعه دولت الکترونیک سازمان ملل شد.
در ژوئیه 2025، هیئت این کشور در اجلاس «هوش مصنوعی برای خیر» که توسط سازمان بین‌المللی استاندارد (ISO) و اتحادیه بین‌المللی مخابرات (ITU) در ژنو برگزار شد، شرکت کرد.
با توجه به اهمیت روزافزون هوش مصنوعی، رئیس‌جمهور آذربایجان در مارس 2025، «استراتژی هوش مصنوعی جمهوری آذربایجان برای سال‌های 2025-2028» را تصویب کرد.
از خدمات عمومی تا تجارت؛ دیجیتالی شدن فراگیر در همه بخش‌ها
فرمت الکترونیکی در همه جا در حال اجراست.
به عنوان مثال، بارنامه الکترونیکی بین‌المللی کالا برای ساده‌سازی تجارت خارجی در حال پیاده‌سازی است.
خدمات دیجیتال ASAN و e-Gov دسترسی شهروندان آذربایجانی به نهادهای دولتی را تسهیل کرده و در وزارت دادگستری، پلتفرم‌های «ƏN TEZ» و «دادگاه الکترونیک» معرفی شده‌اند.
در وزارت کار و حمایت اجتماعی نیز 110 از 173 خدمت به صورت الکترونیکی ارائه می‌شود.
بخش مالی نیز با معرفی فناوری‌های بلاک‌چین و ارزهای دیجیتال، فرصت‌های جدیدی یافته است.
همکاری‌های باکو در زمینه فناوری اطلاعات و ارتباطات با چین و سایر اعضای سازمان همکاری شانگهای نیز در سطح بالایی قرار دارد.
«حمل‌ونقل هوشمند» و «فناوری‌های سبز» از جمله اولویت‌های این همکاری‌هاست.
فناوری دیجیتال در خدمت «بازگشت بزرگ» به قره‌باغ
فناوری‌های دیجیتال نقش مهمی در بازسازی مناطق آزاد شده در چارچوب «اولین برنامه دولتی بازگشت بزرگ» ایفا می‌کنند.
در حال حاضر، خدمات تلفن و اینترنت پرسرعت در شهرهای شوشا، لاچین، فضولی، زنگیلان، آغدام، خانکندی، خوجالی، کلبجر و سایر مناطق ارائه می‌شود.
پروژه بزرگ «آنلاین آذربایجان» با هدف تأمین اینترنت پهن‌باند پرسرعت برای کل کشور با موفقیت در حال اجراست و امروز 99.1 درصد خانوارها و واحدهای تجاری به اینترنت پرسرعت ثابت دسترسی دارند.
امنیت سایبری؛ شرط ثبات و حاکمیت ملی
دنیای دیجیتال در کنار فرصت‌ها، تهدیدات بالقوه‌ای را نیز به همراه دارد.
از این رو، حفاظت سایبری به یکی از اجزای حیاتی امنیت ملی آذربایجان تبدیل شده است.
در اوت 2023، «استراتژی امنیت اطلاعات و امنیت سایبری برای سال‌های 2023-2027» به امضا رسید و مرکز امنیت سایبری آذربایجان در مارس 2023 تأسیس شد.
آذربایجان در زمینه آموزش و اجرای برنامه‌ها با متخصصان بین‌المللی همکاری می‌کند.
در «شاخص جهانی امنیت سایبری» سال 2024، آذربایجان با کسب امتیاز 93.76 از 100، به سطح پیشرفته دست یافت.
لجستیک دیجیتال و چشم‌انداز آن
اهمیت راه‌حل‌های دیجیتال به عنوان ابزاری برای اقتصاد «سبز» در بیست و نهمین کنفرانس تغییرات اقلیمی سازمان ملل (COP29) در باکو نیز مورد تأکید قرار گرفت.
امروزه، نظارت ماهواره‌ای بر محیط زیست و استفاده از پلتفرم‌های دیجیتال برای مدیریت منابع طبیعی در این کشور در حال اجراست.
نظارت دیجیتال بر اکوسیستم‌ها به ویژه برای آذربایجان که در تقاطع دو کریدور حمل‌ونقل مهم «کریدور میانی» و «شمال-جنوب» قرار دارد، حیاتی است.
یک سیستم اطلاعاتی یکپارچه، شفافیت و کارایی حرکت بارها را تضمین خواهد کرد.
انتهای پیام
