«بریکس» و امنیت سایبری: ضرورت حفاظت از فضای دیجیتال مشترک

به گزارش خبرگزاری مهر به نقل از تی‌وی بریکس، رشد سالانه ۸۰ درصدی حملات سایبری در جهان، سازمان‌ها و زیرساخت‌های حیاتی را در معرض تهدیدی جدی قرار داده است.
هر روز نهادهای دولتی، صنایع، شبکه‌های انرژی، حمل‌ونقل، بانک‌ها و حتی فروشگاه‌ها هدف این حملات قرار می‌گیرند و تقریباً هیچ سازمانی در امان نیست.
کارشناسان نگران روندی هستند که در آن مجرمان سایبری مرزها را نمی‌شناسند، از فناوری‌های پیشرفته بهره می‌گیرند و آسیب بیشتری نسبت به گذشته وارد می‌کنند؛ ضمن آنکه برای مدت طولانی‌تری شناسایی نمی‌شوند.
طبق داده‌های منابع باز، در سه ماهه نخست ۲۰۲۵ کشورهای آمریکای لاتین و آفریقا بیشترین تعداد حملات سایبری را تجربه کرده‌اند.
این موضوع اهمیت همکاری جمعی و همگرایی جهانی در مقابله با تهدیدات دیجیتال را بیش از پیش نمایان می‌کند و کارشناسان، همکاری کشورهای بریکس را به‌عنوان الگویی جهانی در این حوزه می‌دانند.
نقش کلیدی این گروه در شکل‌دهی به فضای اینترنتی بین‌دولتی بر اساس اصول حاکمیت مجازی، برجسته است.
ابعاد متنوع جرایم سایبری در کشورهای عضو بریکس
کمیته ملی پژوهش‌های بریکس گزارش داده است که:
در برزیل، کلاهبرداران اغلب با جعل پلتفرم‌های تجارت الکترونیک و اپراتورهای مخابراتی به دنبال سرقت اطلاعات ورود کاربران هستند.
در روسیه، مجرمان با جا زدن خود به‌عنوان کارکنان سازمان‌های خدمات عمومی، قربانیان را فریب می‌دهند.
در آفریقای جنوبی، کلاهبرداران اینترنتی معمولاً افراد سرمایه‌گذار را هدف می‌گیرند.
هند در میان ۱۰ کشور برتر دنیا از نظر توزیع هرزنامه (اسپم) قرار دارد.
امارات متحده عربی در سه کشور نخست جهان از نظر هزینه‌های ناشی از نقض داده‌ها جای دارد.
خسارات ناشی از این جرایم سایبری به میلیاردها دلار می‌رسد و عمدتاً دسترسی به اسرار تجاری، فناوری و دولتی را هدف قرار می‌دهد.
با این حال، هیچ نوع خاصی از تهدید سایبری مختص یک کشور نیست و کشورهای مختلف با توجه به موقعیت جغرافیایی، وسعت سرزمینی، سطح توسعه اقتصادی یا جمعیت، همگی به دنبال توسعه راهکارهای مشترک و کاربردی هستند.
تلاش‌های روسیه در مقابله با جرایم سایبری
در نشست بریکس سال ۲۰۲۴، ایگور کراسنوف، دادستان کل روسیه از توسعه نرم‌افزاری خبر داد که جلوی گردش غیرقانونی رمزارزها را می‌گیرد و در تحقیقات جنایی و نظارت مالی کاربرد دارد.
نیروهای انتظامی روسیه به منابع اطلاعاتی گسترده داخلی دسترسی دارند که امکان جمع‌آوری سریع داده‌ها و واکنش به تهدیدات، از جمله مسدودسازی انتقال دارایی‌ها به خارج یا جلوگیری از تصاحب دشمنانه شرکت‌ها را فراهم می‌کند.
لیلیا علیوا، کارشناس اقتصاد و پژوهشگر، در گفت‌وگو با تی‌وی بریکس اظهار داشت که روسیه در سطح‌های مختلف با دیگر اعضای بریکس همکاری‌های چندجانبه‌ای در حوزه دیجیتال برقرار کرده است.
وی افزود که این همکاری‌ها فرصت‌های جدیدی برای استفاده از فناوری‌های اطلاعات و ارتباطات روسیه، به‌ویژه در آموزش متخصصان امنیت سایبری فراهم می‌کند.
تجربه ایران در بهره‌گیری از هوش مصنوعی در مقابله با جرایم سایبری
ایران پیش از عضویت در بریکس، در تلاش برای استفاده از فناوری‌های پیشرفته برای مقابله با گروه‌های هکری بین‌المللی بوده است.
امروز سیستم‌های هوش مصنوعی امکان شناسایی چهره مظنونان، جمع‌آوری و تحلیل داده‌های شبکه‌های اجتماعی و تشخیص ارتباطات آشکار و پنهان مجرمان سایبری را صدها برابر بهتر از تحلیلگران انسانی فراهم کرده‌اند.
شبکه ملی اطلاعات ایران و سامانه «شکار» (به معنای «شاهکار» در فارسی) که طی بیش از یک دهه توسعه یافته‌اند، از جمله پروژه‌های کلیدی مقابله با جرایم اینترنتی هستند.
با این حال، نرم‌افزارهای مخرب همچنان شیوه اصلی حملات دیجیتال به سازمان‌ها و افراد در ایران و بخش‌های دیگر خاورمیانه به شمار می‌روند.
روح‌الله مدبر، تحلیلگر سیاسی ایران، در گفت‌وگو با تی‌وی بریکس تأکید کرد که پس از عضویت در بریکس، دولت ایران باید همکاری در حوزه امنیت سایبری را در اولویت‌های ملی قرار دهد تا با حمایت شرکای بریکس، حاکمیت دیجیتال خود را تقویت کند.
آفریقای جنوبی؛ تجربه‌ای موفق در امنیت دیجیتال
آفریقای جنوبی با توسعه فناوری‌های دیجیتال، تغییرات چشمگیری در جامعه، اقتصاد و ساختارهای حکومتی خود ایجاد کرده است که نیازمند چارچوب قانونی دقیق است.
قوانین مرتبط با حفاظت از اطلاعات شخصی و مقابله با جرایم سایبری از جمله اقدامات کلیدی این کشور است.
میخائیل خاچاطوریان، پژوهشگر اقتصادی روسیه، در گفت‌وگو با تی‌وی بریکس اظهار داشت که آفریقای جنوبی با استفاده از فناوری‌های پیشرفته و همکاری‌های بین‌المللی، به‌دنبال حفظ امنیت سامانه‌های کامپیوتری و جلوگیری از جرایم سایبری است.
این کشور برنامه‌هایی چون استفاده از سیستم‌های SIEM همراه با راهکارهای XDR و NTA، اجرای برنامه‌های کشف آسیب‌پذیری و آموزش کارکنان دولتی و خصوصی را در دستور کار دارد.
آفریقای جنوبی همچنین در چارچوب همکاری‌های جنوب به جنوب بریکس، به فعالیت در عرصه دیپلماسی سایبری و تمرین‌های مشترک می‌پردازد.
ندیوهو تشیکوهی، پژوهشگر دانشگاه فناوری دوربان، گفت که آفریقای جنوبی با تأسیس مراکز واکنش به حوادث امنیتی سایبری، فرماندهی سایبری نظامی و شرکت دولتی حفاظت از ارتباطات، گام‌های مؤثری در راه تحقق حاکمیت دیجیتال برداشته است.
حمایت بریکس از کنوانسیون سازمان ملل در مقابله با جرایم سایبری
رهبران بریکس در هفدهمین اجلاس این گروه، از تصویب کنوانسیون سازمان ملل برای مقابله با جرایم سایبری که نخستین پیمان جهانی در حوزه امنیت اطلاعات است، حمایت کردند.
این سند پس از پنج سال تدوین، هدف مبارزه با دسترسی غیرمجاز، جعل و سرقت داده‌ها، پولشویی، سوءاستفاده از کودکان و حمایت از قربانیان را دنبال می‌کند.
بیانیه اجلاس از همه کشورها خواست تا هر چه سریع‌تر این کنوانسیون را امضا و تصویب کنند و بر اهمیت پروتکل الحاقی آنکه جرایم مرتبط با تروریسم، قاچاق مواد مخدر و سلاح را پوشش می‌دهد، تأکید کرد.