آتش‌بس تایلند و کامبوج؛ جنگ چرا آغاز شده بود؟
تایلند و کامبوج پس از پنج روز درگیری مرزی و با میانجی‌گری آمریکا، چین و مالزی، بر سر آتش‌بس توافق کردند.
باشگاه خبرنگاران جوان؛ حسین مهدی تبار- به گزارش ان‌پی‌آر، در پی پنج روز درگیری خونین مرزی که ده‌ها کشته بر جای گذاشت، تایلند و کامبوج در مذاکراتی سه‌جانبه در مالزی بر سر برقراری آتش‌بس از نیمه‌شب دوشنبه به وقت محلی به توافق رسیدند.
این مذاکرات که با میانجی‌گری مالزی برگزار شد، نخستین گام جدی برای مهار بحرانی بود که در حال گسترش به سطحی منطقه‌ای و حتی فرامنطقه‌ای بود.
نشست میان رهبران دو کشور در پوتراجایا، در حالی برگزار شد که همزمان گزارش‌هایی از ادامه درگیری‌های مرزی منتشر شده بود.
به گزارش ان‌پی‌آر، در این نشست، هون مانه، نخست‌وزیر کامبوج، پومتام وچایاچای، نخست‌وزیر موقت تایلند، و انور ابراهیم، نخست‌وزیر مالزی، در برابر خبرنگاران از «شروع مسیری برای اعتمادسازی دوباره» سخن گفتند.
پیشینه مناقشه؛ تنشی ریشه‌دار با ابعادی نمادین و ملی‌گرایانه
به گزارش ان‌پی‌آر، بحران میان تایلند و کامبوج بر سر مرزهای مشترک، مسئله‌ای تازه نیست.
خاستگاه این تنش به بیش از یک قرن پیش بازمی‌گردد؛ زمانی که استعمار فرانسه مرزها را میان این دو کشور ترسیم کرد.
نقطه کانونی اختلاف، معبد تاریخی پراه ویهیر است؛ بنایی متعلق به قرن یازدهم که بر روی صخره‌ای مرزی قرار گرفته و هویت فرهنگی و تاریخی هر دو کشور را به چالش می‌کشد.
هرچند دیوان بین‌المللی دادگستری در سال ۱۹۶۲ و بار دیگر در سال ۲۰۱۳، حق حاکمیت این معبد را به کامبوج داد، اما تایلند همچنان این حکم را نمی‌پذیرد و آن را موضوعی حساس برای افکار عمومی خود می‌داند.
این اختلاف، هر چند سال یک بار با حادثه‌ای شعله‌ور می‌شود؛ همانند انفجار مین هفته گذشته که به کشته شدن پنج سرباز تایلندی انجامید.
بحران اخیر چگونه شعله‌ور شد؟
پس از حادثه انفجار مین، درگیری‌های نظامی به‌سرعت گسترش یافت و در پنج روز گذشته، دست‌کم ۳۵ نفر جان باختند و هزاران تن ناگزیر به ترک خانه‌های خود شدند.
دو طرف یکدیگر را به آغاز خصومت متهم می‌کنند؛ تایلند مدعی است که کامبوج با شلیک راکت آغازگر خشونت بوده و کامبوج نیز تایلند را به انجام حملات هوایی متهم می‌کند.
اما به گزارش ان‌پی‌آر، تنش‌ها پیش از این نیز وجود داشتند.
در ماه مه، کشته شدن یک سرباز کامبوجی، به گفت‌وگویی جنجالی میان پائتونگ‌تارن شیناواترا، نخست‌وزیر وقت تایلند، و هون سن، رهبر پیشین و پرنفوذ کامبوج انجامید.
نشت این تماس تلفنی که در آن شیناواترا از فرماندهان نظامی خود انتقاد کرده بود، واکنش تند افکار عمومی تایلند را به‌دنبال داشت و سرانجام منجر به تعلیق شیناواترا از مقامش و آغاز روند تحقیق قضایی علیه او شد.
نقش بازیگران فرامنطقه‌ای؛ وقتی واشنگتن و پکن پای کار آمدند
به گزارش ان‌پی‌آر، آنچه مذاکرات اخیر را به نتیجه رساند، تنها خواست دوجانبه نبود، بلکه فشارهای قابل توجهی از سوی قدرت‌های بزرگ نیز اعمال شد.
دونالد ترامپ، رئیس‌جمهور آمریکا، در تماس‌هایی جداگانه با رهبران دو کشور، تهدید کرد که در صورت ادامه درگیری‌ها، تعرفه‌های تجاری جدیدی بر کالاهای تایلندی و کامبوجی اعمال خواهد کرد.
این هشدار، همزمان با مداخلات دیپلماتیک چین و درخواست آتش‌بس از سوی اتحادیه کشورهای جنوب شرق آسیا (آ.سه.آن) صورت گرفت.
به گفته هون مانه، حمایت‌های سیاسی چین و آمریکا نقش مهمی در رسیدن به این توافق داشته است.
وی افزود: «زمان آن رسیده که مسیر اعتماد و گفت‌وگوی سازنده میان کامبوج و تایلند از نو آغاز شود.»
پومتام وچایاچای، نخست‌وزیر موقت تایلند نیز تاکید کرد که کشورش «با حسن نیت» در مذاکرات شرکت کرده و از نقش مثبت واشنگتن در فرایند صلح قدردانی می‌کند.
ابعاد ژئوپلیتیکی منازعه؛ نبردی خاموش برای نفوذ در آسیای جنوب شرقی
تحلیل‌گران معتقدند که بحران اخیر، تنها یک درگیری مرزی سنتی نیست، بلکه آزمایشی است برای سنجش میزان نفوذ دو قدرت جهانی در منطقه‌ای که اهمیت راهبردی آن برای هر دو به‌شدت رو به افزایش است.
آمریکا، از طریق رزمایش‌های مشترک با ارتش تایلند، حضور نظامی خود را در این کشور حفظ کرده و از سوی دیگر، چین با سرمایه‌گذاری گسترده در زیرساخت‌های کامبوج ـ از جمله تأسیسات بندری ـ نفوذی عمیق یافته است.
به گزارش ان‌پی‌آر، پایگاه دریایی کامبوج که عمدتاً با سرمایه چینی ساخته شده، یکی از عوامل نگرانی واشنگتن درباره تعادل قوا در این منطقه تلقی می‌شود.
این پایگاه، در نزدیکی دریای جنوبی چین قرار دارد؛ منطقه‌ای که خود محل مناقشات فزاینده میان چین و متحدان آمریکا در آسیاست.
نگاهی به آینده؛ گام‌هایی شکننده در مسیری پرمخاطره
آتش‌بس فعلی اگرچه نقطه شروعی مهم برای توقف خشونت است، اما تضمینی برای ثبات بلندمدت وجود ندارد.
قرار است روز سه‌شنبه، فرماندهان نظامی دو کشور دیداری مستقیم برای بررسی سازوکارهای حفظ آتش‌بس برگزار کنند.
با این حال، ادامه اختلافات ارضی، فضای پرتنش داخلی در هر دو کشور، و رقابت قدرت‌های بزرگ در این منطقه، مسیر حل‌وفصل این بحران را همچنان پرچالش نگاه می‌دارد.
