نخستین ماهواره مخابراتی ایران در باند "KU" با موفقیت به مدار رفت

به گزارش خبرنگار اجتماعی خبرگزاری تسنیم، حسن سالاریه، رئیس سازمان فضایی ایران، در یک برنامه تلویزیونی با اشاره به موفقیت پرتاب ماهواره مخابراتی جدید کشور اظهار کرد: این ماهواره توسط پژوهشگاه فضایی ایران در وزارت ارتباطات و فناوری اطلاعات و با مشارکت شبکه‌ای از شرکت‌های دانش‌بنیان ساخته شده است.
وی افزود: روز سوم مردادماه، این ماهواره با موفقیت در مدار قرار گرفت و نخستین ماهواره‌ای است که در باند فرکانسی "KU" به مدار می‌رود.
این باند فرکانسی در سطح بین‌المللی به عنوان یکی از پرکاربردترین باندها در ارائه خدمات حرفه‌ای مخابراتی، پخش رادیویی و تلویزیونی، اینترنت و سایر خدمات پهن‌باند شناخته می‌شود.
سالاریه با اشاره به تفاوت این ماهواره با ماهواره‌های پیشین، از جمله "ناهید 1" که در باند S فعالیت می‌کرد، گفت: باند KU دارای فرکانس و پهنای باند بالاتری است و در نتیجه، امکان انتقال حجم بیشتری از داده‌ها را فراهم می‌کند.
این ارتقاء فنی، امکان ارائه خدمات با کیفیت‌ بالاتر را مهیا می‌سازد.
رئیس سازمان فضایی ایران همچنین به اهمیت توسعه فناوری‌های بومی اشاره کرد و اظهار داشت: محموله اصلی این ماهواره، یک فرستنده‌-گیرنده در باند KU است که با فناوری داخلی طراحی و ساخته شده و بخش‌های مختلف آن از جمله تأمین و مدیریت توان الکتریکی، زیرسیستم‌های کنترلی، پردازشگرها و سامانه‌های ارتباطی در باندهای دیگر نظیر S و U، همگی توسط متخصصان داخلی توسعه یافته‌اند.
وی با بیان اینکه پس از پرتاب، تمامی زیرسامانه‌ها و عملکرد ماهواره به دقت مورد آزمایش قرار گرفته‌اند، تأکید کرد: تقریباً تمامی این سامانه‌ها دارای نوآوری‌های فنی بوده و حاصل تلاش متخصصان کشور هستند.
رئیس سازمان فضایی ایران گفت: ماهواره مخابراتی جدید ایران با همکاری پژوهشگاه فضایی وزارت ارتباطات و شبکه‌ای از شرکت‌های دانش‌بنیان طراحی و ساخته شد و روز سوم مردادماه با موفقیت به مدار تزریق شد.
وی افزود: این ماهواره نخستین نمونه‌ای است که در باند فرکانسی "KU" در مدار قرار می‌گیرد.
این باند یکی از پرکاربردترین باندهای مخابراتی در سطح بین‌المللی است که عمدتاً برای خدمات پخش رادیویی‌، تلویزیونی‌، اینترنت و ارتباطات پهن‌باند استفاده می‌شود.
تا پیش از این، ایران ماهواره‌هایی نظیر "ناهید 1" را در باند S در مدار داشت که عمدتاً برای انتقال داده ذخیره و ارسال (store & forward) کاربرد داشتند.
سالاریه با بیان اینکه باند KU از نظر فرکانس و پهنای باند برتر است، تأکید کرد: این ویژگی امکان انتقال حجم بیشتری از داده را فراهم کرده و زیرساختی مهم برای توسعه خدمات مخابراتی بومی در کشور خواهد بود.
وی با اشاره به تفاوت شرایط عملیاتی در مدار با زمین گفت: وقتی ماهواره به مدار می‌رود، در معرض شرایط بسیار خاص و پیچیده‌ای قرار می‌گیرد که روی زمین قابل شبیه‌سازی نیست؛ از اختلافات شدید دمایی و تشعشعات فضایی گرفته تا محدودیت زمانی ارتباط با ایستگاه‌های زمینی.
این آزمون‌های واقعی، فرصت تحلیل عملکرد دقیق زیرسیستم‌های ماهواره را فراهم می‌کند.
رئیس سازمان فضایی ایران ادامه داد: سامانه‌های مختلف این ماهواره، از جمله سیستم‌های تأمین و مدیریت توان الکتریکی، سامانه‌های کنترل وضعیت و بردهای پردازشی، همگی با فناوری بومی ساخته شده‌اند و پس از پرتاب، تحت تست‌های مداری قرار گرفته‌اند.
این آزمون‌ها به ما امکان می‌دهند که عملکرد طراحی‌ها را راستی‌آزمایی کنیم و در صورت نیاز، اصلاحات لازم را در نمونه‌های بعدی اعمال کنیم.
سالاریه افزود: هم‌اکنون نمونه دوم این ماهواره نیز آماده پرتاب است، اما برنامه ما این است که ابتدا از نمونه اول داده‌برداری دقیق انجام شود و پس از تحلیل نتایج، نسخه بعدی را بهبود یافته به مدار بفرستیم.
وی همچنین با اشاره به محدودیت‌های عملیاتی ماهواره‌های مدار پایین (LEO) گفت: ماهواره فعلی در ارتفاع پایینی قرار دارد که به طور طبیعی زمان حضور محدودی در دید ایستگاه‌های زمینی دارد.
برای جبران این محدودیت، باید از مجموعه‌ای از ماهواره‌ها به‌صورت هماهنگ استفاده شود تا پوشش پیوسته فراهم شود.
هدف نهایی ما رسیدن به ماهواره‌های مدار بالای زمین (GEO) در ارتفاع 36 هزار کیلومتر است؛ جایی که خدمات پایدار و گسترده‌تری را می‌توان ارائه کرد.
رئیس سازمان فضایی ایران خاطرنشان کرد: این ماهواره، گام نخست در مسیر دستیابی به فناوری‌های پیشرفته مخابراتی فضایی است و با پشتوانه دانش بومی، مسیر دستیابی به نسل‌های بعدی ماهواره‌های عملیاتی در کشور هموارتر خواهد شد.
رئیس سازمان فضایی ایران، از موفقیت در یکی دیگر از مراحل حیاتی این مأموریت خبر داد و گفت: آخرین خبری که امروز از ناحیه ماهواره دریافت کردیم، بسیار امیدوارکننده بود.
خوشبختانه با تلاش همکاران ما در پژوهشگاه فضایی و سازمان فضایی ایران، مرحله "پایدارسازی دورانی" ماهواره با موفقیت انجام شد.
وی افزود: کاهش چرخش‌های اضافی و آرام‌سازی سرعت دورانی ماهواره برای ادامه روند مأموریت بسیار حیاتی است، چرا که تنها در صورت پایدار بودن حرکت ماهواره می‌توان وارد فاز کنترل زاویه‌ای شد؛ فازی که برای هدایت دقیق و تثبیت عملکرد تجهیزات ارتباطی اهمیت زیادی دارد.
رئیس سازمان فضایی ایران با اشاره به اینکه دستیابی به این مرحله به معنای عملکرد صحیح بسیاری از زیرسامانه‌های ماهواره است، گفت: تعداد زیادی از سیستم‌های اصلی اکنون در وضعیت عملیاتی قرار گرفته‌اند و برای اجرای فرامین بعدی آماده هستند.
این دستاورد برای ما بسیار دلگرم‌کننده است.
سالاریه همچنین درباره برنامه پرتاب‌های بعدی افزود: هم‌اکنون از این ماهواره، یک نمونه دوم نیز آماده داریم.
اما سیاست ما این است که ابتدا تست‌ها و تحلیل‌ها روی نمونه اول کامل انجام شود، سپس در صورت نیاز اصلاحاتی روی نسخه دوم اعمال و پرتاب بعدی با دقت و اطمینان بیشتری انجام گیرد.
وی یادآور شد که تعیین زمان دقیق پرتاب‌های بعدی نیازمند هماهنگی‌های مختلف است و پس از قطعی شدن، اطلاع‌رسانی خواهد شد.
او همچنین به سخنان اخیر دکتر هاشمی درباره ماهواره ناهید 2 اشاره کرد و گفت: در آن صحبت‌ها نیز به صورت ضمنی به برنامه‌ریزی برای پرتاب‌های آینده اشاره شد، که شامل پرتاب نسخه دوم همین ماهواره نیز خواهد بود.
وی درباره تازه‌ترین وضعیت ماهواره مخابراتی جدید کشور که سوم مردادماه به مدار تزریق شده است، اعلام کرد: ماهواره‌ فعلی نخستین نمونه‌ای است که در باند KU ساخته شده و هدف آن، کسب فناوری برای ارائه خدمات مخابراتی و پهن‌باند از مدار پایین است.
طراحی و ساخت این ماهواره با همکاری پژوهشگاه فضایی و شرکت‌های دانش‌بنیان انجام شده و تمامی زیرسیستم‌های آن نیز در داخل توسعه یافته‌اند.
سالاریه افزود: از آنجا که این ماهواره برای نخستین بار طراحی و ساخته شده، دو نمونه از آن آماده شده است.
پرتاب نمونه اول انجام شده و اطلاعات به‌دست‌آمده از این تست‌های مداری در حال تحلیل است تا در صورت نیاز، اصلاحاتی روی نمونه دوم صورت گیرد.
اگر اشکالی دیده نشود، نمونه دوم نیز با ماهواره‌بر سیمرغ پرتاب خواهد شد.
سالاریه با تأکید بر اینکه این مراحل نیازمند دقت بسیار بالا هستند، گفت: فرایند آزمون در مدار که به آن IOT (In Orbit Test) گفته می‌شود، روندی مرحله‌به‌مرحله و زمان‌بر است که ممکن است از چند هفته تا چند ماه طول بکشد.
این روند، هم در ایران و هم در کشورهای پیشرفته، با وسواس فنی بالا انجام می‌شود، چرا که در هر مرحله تنها باید یک زیرسیستم فعال شود تا در صورت بروز اشکال، منشأ آن قابل شناسایی باشد.
وی افزود: هر ماهواره متشکل از ده‌ها المان است؛ از حسگرها و عملگرها تا بردهای پردازشی، که هر کدام نقش خاصی دارند.
اگر تست‌ها بدون نظم انجام شود، کشف خطا غیرممکن می‌شود.
خوشبختانه تاکنون مرحله پایدارسازی دورانی ماهواره با موفقیت انجام شده، یعنی ماهواره از چرخش‌های اضافی خارج شده و آماده ورود به مرحله کنترل دقیق زاویه است.
رئیس سازمان فضایی همچنین بر بومی‌بودن این پروژه تأکید کرد و گفت: طراحی، ساخت، تجمیع و تست این ماهواره در داخل کشور انجام شده و تمام زیرسیستم‌ها نیز به‌صورت بومی ساخته شده‌اند.
فقط در برخی المان‌های خاص که صرفه اقتصادی ندارد یا دنیا نیز معمولاً تولید انبوه آن را انجام نمی‌دهد، تأمین خارجی صورت گرفته است.
بنابراین این ماهواره یک محصول کاملاً بومی محسوب می‌شود و هیچ‌گونه وابستگی عملیاتی در آن وجود ندارد.
وی گفت: تمام تلاش ما این است که با نهایت دقت، تست‌های مداری را پیش ببریم و گزارش عملکرد را مرحله‌به‌مرحله از طریق وب‌سایت رسمی سازمان فضایی و وزارت ارتباطات در اختیار علاقه‌مندان به حوزه فناوری فضایی قرار دهیم.
این پروژه گامی مهم در مسیر تحقق ماهواره‌های عملیاتی در کلاس‌های بالاتر و ورود به مدارهای بالاتر مانند GEO خواهد بود.
ادامه دارد....