بهره‌برداری ازداده‌های هوش مصنوعی؛ استادان ایرانی نباید تماشاگر بمانند
رئیس دانشکدگان هنر و رسانه گفت: هوش مصنوعی را نباید صرفاً یک فناوری دانست، بلکه پدیده‌ای تمدنی است که بنیادهای شناخت، ارتباطات، فرهنگ، سیاست، هنر و اخلاق را هم‌زمان تحت تأثیر قرار داده است.
به گزارش خبرنگار مهر، اکبر نصراللهی در نشست تخصصی کارگروه مشترک هوش مصنوعی معاونت‌های هنر و علوم و انسانی و علوم، مهندسی و کشاورزی، با انتقاد از نگاه تک‌بعدی به هوش مصنوعی، گفت: این رویکرد، کشور را از فرصت‌های بزرگ و حیاتی این فناوری دور می‌سازد.
صرف شناخت تکنولوژی‌های ارتباطی و پیشرفت‌های فناورانه کافی نیست؛ ضروری است پیامدهای گسترده، عمیق و پرشتاب هوش مصنوعی در حوزه‌های مختلف سیاسی، اقتصادی، فرهنگی، سبک زندگی، حکمرانی و به‌ویژه رفتار رأی‌دهی به‌درستی شناخته و تبیین شود.
وی با اشاره به نقش محوری الگوریتم‌های هوش مصنوعی در تحولات رسانه و هنر، افزود: پلتفرم‌های هوشمند امروز با استفاده از الگوریتم‌های توصیه‌گر، پالایش محتوای پنهان و تولید خودکار، افکار عمومی، ترجیحات فرهنگی و حتی رفتار سیاسی کاربران را تغییر داده‌اند.
اگر این فرآیندها بدون نقد علمی و نظارت پیش بروند، می‌توانند به ابزاری برای سانسور پنهان، تضعیف هویت ملی، مهندسی افکار عمومی، جاسوسی اطلاعاتی و جنگ شناختی تبدیل شوند.»
نصراللهی خاطرنشان کرد: هوش مصنوعی با سرعت و وسعتی بی‌سابقه در حال بازتعریف قدرت، رسانه، آموزش، هنر، سبک زندگی و نظام ارزشی جوامع است.
تنها در سایه حکمرانی فرهنگی و رسانه‌ای می‌توان از آن در مسیر هویت، عدالت و پیشرفت انسانی بهره گرفت.
وی با اشاره به اینکه مقاومت در برابر هوش مصنوعی نه ممکن است و نه عقلانی و نه سودآور، گفت: «باید این پدیده را شناخت، به دیگران شناساند و با درک دقیق آن، به‌عنوان بازیگری فعال در میدان رقابت جهانی ایفای نقش کرد.
دوران پروژه‌های جزیره‌ای و مقطعی گذشته و اکنون به ساختارهای پایدار، تعاملی و میان‌رشته‌ای نیاز داریم.»
نصراللهی با بیان اینکه شناخت هوش مصنوعی و تحلیل پیامدهای آن مستلزم شکل‌گیری زبان و دغدغه‌ای مشترک میان علوم انسانی و مهندسی است، گفت: استادان مهندسی نباید تنها به وجوه فنی هوش مصنوعی بسنده کنند، بلکه باید نسبت به اثرات اجتماعی، فرهنگی، اخلاقی و سیاسی این فناوری حساس باشند.
در مقابل، استادان علوم انسانی نیز برای اثرگذاری واقعی باید با منطق الگوریتم‌ها، ساختار یادگیری ماشین و ابزارهای تولید و تحلیل محتوای هوشمند آشنا شوند تا نقدها و تحلیل‌های شأن عالمانه و مؤثر باشد.
رئیس دانشکدگان هنر و رسانه همچنین طراحی دوره‌ای مشترک برای توانمندسازی استادان دانشگاه با همکاری معاونت‌های علوم انسانی، مهندسی و کشاورزی، را ضروری دانشت و گفت: هدف این دوره ارتقای سواد میان‌رشته‌ای، تقویت مهارت‌های تحلیلی و طراحی پروژه‌های پژوهشی و کاربردی مشترک است.
استادان علوم انسانی در این دوره با مفاهیمی مانند مدل‌های زبانی، یادگیری ماشین، پردازش زبان طبیعی و ابزارهای تولید محتوای هوشمند آشنا می‌شوند و استادان فنی نیز با مباحثی نظیر فلسفه فناوری، سواد رسانه‌ای، جنگ شناختی و روایت‌سازی آشنا خواهند شد.
وی در پایان بر ضرورت توسعه فناوری‌های بومی بر اساس فرهنگ ایرانی و اسلامی تأکید کرد و گفت: کشور ما نمی‌تواند صرفاً مصرف‌کننده الگوریتم‌ها و مدل‌های ساخته‌شده توسط قدرت‌های جهانی باشد.
ما نیازمند تولید مدل‌های زبانی، تصویری و فرهنگی بومی هستیم که با هویت ملی و دینی ما هماهنگ باشند.
طراحی سامانه‌های تحلیل عملیات روانی، روایت‌گر هوشمند بومی، و آموزش هوشمند سواد رسانه‌ای باید از رهگذر همکاری نزدیک میان علوم انسانی و فنی دنبال شود.