سند تسهیم درآمد محتوا فرصتی برای خروج از رکود و شکوفایی محتوای ایرانی

به گزارش خبرنگار مهر؛ بازار محتوای دیجیتال در ایران طی سال‌های اخیر با چالش‌های متعددی روبه‌رو بوده است.
رکود در حوزه‌های مختلف از کتاب الکترونیک و صوتی تا پلتفرم‌های «VOD» و «AOD»، ضعف در تولید محتوای تألیفی و تسلط محتوای وارداتی، این بازار را از شکل‌گیری یک زیست‌بوم پایدار بازداشته است.
در چنین شرایطی، طرح «سند تسهیم درآمد محتوا» به‌عنوان ابزاری برای تزریق سرمایه، ایجاد انگیزه برای تولیدکنندگان و تقویت بازار داخلی مطرح شده است.
این سند می‌تواند با طراحی سازوکارهای دقیق و هماهنگی با سیاست‌های کلان فرهنگی، نقش مهمی در خروج از رکود و حرکت به سمت شکوفایی محتوای بومی ایفا کند.
گفتگوی پیش‌رو با امین نادری، مدیر عامل مهرا و بنیان‌گذار نشر الکترونیک سوره مهر، به بررسی ابعاد مختلف این سند و تأثیرات آن بر بازار محتوا می‌پردازد.
نادری با اشاره به تجربه کشورهای موفق و وضعیت کنونی بازار ایران، بر اهمیت حمایت حاکمیت در دو سطح تسهیل تولید و پشتیبانی مالی تأکید می‌کند.
مهر در این گفت‌وگو تلاش دارد با طرح دیدگاه‌ها و راهکارهای عملی، تصویر روشنی از ظرفیت‌های سند تسهیم درآمد محتوا و مسیرهای اجرایی آن برای توسعه زیست‌بوم محتوای ایرانی ارائه دهد.
*با شناختی که از بازار محتوا دارید، مشکلات اصلی را چه می‌دانید و ورود یک سرمایه بزرگ مثل چیزی که این سند وعده می‌دهد، چقدر می‌تواند در توسعه بازار محتوا مؤثر باشد؟
امین نادری در پاسخ به پرسش مطرح شده در خصوص چالش‌های بازار محتوا گفت: بازار محتوا در ایران هنوز به‌صورت بالغ شکل نگرفته و نمی‌توان آن را به معنای واقعی یک بازار پایدار و رو به رشد دانست.
در حوزه‌هایی مثل محتوای کودک و نوجوان، کتاب الکترونیک و صوتی و حتی پلتفرم‌های VOD و AOD، ما با رکود مواجه هستیم.
برخلاف رشد تصاعدی بازارهای مشابه در کشورهایی مثل چین و کانادا، در ایران طی سال‌های اخیر، به‌ویژه پس از موج موقتی ناشی از کرونا، بازار محتوا رشد پایداری نداشته است.
بسیاری از پلتفرم‌ها حتی نتوانسته‌اند هزینه‌های اولیه و سرمایه‌ای خود را جبران کنند و به‌سختی هزینه‌های جاری خود را پوشش می‌دهند.
وی افزود: یکی از چالش‌های اصلی، تسلط محتوای وارداتی بر بازار است.
در پلتفرم‌های VOD، بخش عمده محتوا وارداتی و بدون پرداخت حقوق معنوی (رایت) عرضه می‌شود که با هزینه کم و اشتراک گران به کاربران ارائه می‌شود.
این در حالی است که در حوزه کتاب، ناشران ۶۰ تا ۷۰ درصد درآمد را دریافت می‌کنند، اما باز هم بازار به دلیل نبود محتوای تألیفی قوی و عدم تجاری‌سازی مناسب رشد نمی‌کند.
محتوای تألیفی مانند چشمه زلال است، اما محتوای وارداتی که گاهی با فرهنگ و باورهای ما سازگار نیست، بازار را در قبضه خود گرفته است.
این مسئله به‌ویژه در حوزه کودک و نوجوان می‌تواند خطرناک باشد.
نادری تصریح کرد: ورود سرمایه بزرگ از طریق سند تسهیم درآمد محتوا می‌تواند خون تازه‌ای به پیکره بازار محتوا تزریق کند.
این سند با طراحی دقیق و مطالعات چندساله، می‌تواند با ایجاد بازارهای بزرگ‌تر و حمایت از تولیدکنندگان، به رشد این حوزه کمک کند.
پیشنهاد من این است که حاکمیت باید با تسهیل فرآیندهای تولید محتوا و ایجاد بازار برای آثار تألیفی، تولیدکنندگان را تشویق کند تا محتوای مرغوب تولید شود.
*حاکمیت در کدام لایه از این حمایت باید وارد شود تا این حمایت مؤثر واقع شود؟
بنیان‌گذار نشر الکترونیک سوره مهر در خصوص شکل صحیح حمایت حاکمیت از بازار محتوا گفت: حاکمیت باید در دو لایه اصلی تسهیل فرآیند تولید محتوا و حمایت از تولیدکنندگان وارد شود.
برای تسهیل تولید، باید ابزارها، آموزش‌ها و مجوزهای لازم برای تولیدکنندگان محتوا به‌سادگی در دسترس قرار گیرد تا افراد بااستعداد و دارای ذوق ترغیب شوند وارد این حوزه شوند.
همچنین، در مراحل اولیه شکل‌گیری بازار، حمایت‌های مالی و معنوی از تولیدکنندگان ضروری است.
این حمایت‌ها در بسیاری از کشورها، از جمله فرانسه، کره جنوبی و ترکیه، با سرمایه‌گذاری‌های کلان دولتی انجام می‌شود.
سند تسهیم درآمد محتوا می‌تواند با ریل‌گذاری برای تولید محتوا و ایجاد انگیزه‌های مالی برای تولیدکنندگان، به‌ویژه در حوزه محتوای تألیفی، به شکل‌گیری یک بازار بالغ کمک کند.
پیشنهاد می‌شود که حاکمیت با کاهش موانع حقوقی و بسترسازی برای انتشار آثار، تولیدکنندگان را تقویت کند و از طریق ایجاد مشوق‌هایی مثل جوایز و سوبسیدها، آن‌ها را به خلق آثار باکیفیت ترغیب نماید.
*محتوا حوزه‌های مختلفی دارد، مثل VOD، کتاب دیجیتال، گیم، آموزش و غیره.
تسهیم درآمد محتوا باید بر چه اساسی باشد که باعث رشد همه حوزه‌ها شود؟
تسهیم درآمد باید بر اساس کیفیت و مرغوبیت محتوا انجام شود.
محتوای مرغوب، که منجر به ادراک و یادگیری در مخاطب می‌شود، باید در اولویت باشد.
این محتوا می‌تواند از طریق کتاب، فیلم، مستند یا حتی بازی ایجاد شود، اما سیاست‌های کلان فرهنگی باید تعیین‌کننده اولویت‌ها باشند.
از نظر فنی، عواملی مثل میزان ترافیک مصرفی، هزینه تولید محتوا و پروتکل‌های امنیتی پلتفرم‌ها نیز باید در نظر گرفته شوند.
برای مثال، هزینه تولید یک فیلم سینمایی یا انیمیشن با یک مجموعه شعر متفاوت است و باید این تفاوت‌ها در تسهیم درآمد لحاظ شود.
سند تسهیم درآمد محتوا باید به‌گونه‌ای طراحی شود که محتوای تألیفی و باکیفیت در اولویت قرار گیرد تا تولیدکنندگان تشویق شوند و بازار محتوای داخلی رشد کند.
پیشنهاد می‌شود که وزن‌دهی به محتوای عمیق و فرهنگی در مقابل محتوای سطحی در این سند مدنظر قرار گیرد.
*شیوه ارزیابی باید چه ملاحظاتی را رعایت کند تا تأثیر حمایت بیشتر باشد و بتواند حوزه و سرویس را رشد دهد؟
ارزیابی باید ترکیبی از رضایت کاربران و سیاست‌گذاری فرهنگی باشد.
میزان اقبال عمومی، تعداد بازدیدها، اشتراک‌گذاری‌ها و لذت کاربران از محتوا می‌تواند معیارهای اصلی ارزیابی باشد.
این معیارها نشان‌دهنده موفقیت یک اثر در جلب توجه مخاطب است.
اما نباید صرفاً به این معیارها اکتفا کرد؛ گاهی نیازهای فرهنگی جامعه را سیاست‌گذاران بهتر تشخیص می‌دهند.
برای مثال، ترویج فرهنگ ایثار، میهن‌دوستی یا هم‌نوع‌دوستی ممکن است در ابتدا از سوی مخاطب تقاضای صریحی نداشته باشد، اما حمایت از آن‌ها می‌تواند بازار را به سمت محتوای ارزشمند هدایت کند.
وی ادامه داد: پیشنهاد می‌شود که سند تسهیم درآمد محتوا از یک کارگروه فرهنگی متشکل از اندیشمندان و سیاست‌گذاران برای وزن‌دهی به معیارهای ارزیابی استفاده کند.
این کارگروه می‌تواند با تعیین معیارهای مشخص، محتوای باارزش را تشویق کند.
همچنین، ایجاد جوایز و مشوق‌ها برای تولیدکنندگانی که در راستای سیاست‌های فرهنگی فعالیت می‌کنند، می‌تواند به رشد حوزه کمک کند.
*حمایت از کاربران از سوی این سند با چه مدل‌هایی می‌تواند شناسایی و اجرا شود؟
سند چگونه می‌تواند کاری کند که حمایت از محتوا از مسیر کاربران هم تأیید یا اجرا شود؟
سند تسهیم درآمد محتوا می‌تواند با کاهش هزینه‌های مصرف محتوا برای کاربران و ایجاد انگیزه برای مصرف محتوای قانونی، حمایت از کاربران را محقق کند.
در حال حاضر، مشکلات اقتصادی باعث شده‌اند که مصرف محتوای فرهنگی از سبد خانوار حذف شود.
همچنین، عدم آگاهی کاربران از مسیرهای قانونی مصرف محتوا، آن‌ها را به سمت کانال‌های غیرقانونی سوق داده است.
سند باید تسهیلاتی برای کاربرانی که از مسیرهای قانونی محتوا مصرف می‌کنند در نظر بگیرد، مثلاً با ارائه تخفیف‌ها یا اشتراک‌های ارزان‌تر.
این کار می‌تواند انگیزه کاربران را برای مصرف محتوای مرغوب و قانونی افزایش دهد.
از سوی دیگر، ایجاد بسترهایی که مصرف محتوا را در نقطه مواجهه با کاربر رصد کند، می‌تواند به تولیدکنندگان کمک کند تا بر اساس میزان مصرف، درآمد بیشتری کسب کنند.
پیشنهاد می‌شود که سند با تمرکز بر مصرف‌کننده نهایی، بازار بزرگ‌تری ایجاد کند و با کاهش هزینه‌های دسترسی به محتوا، کاربران را به سمت مصرف قانونی هدایت نماید.
سند تسهیم درآمد محتوا می‌تواند جهش بزرگی در بازار محتوای ایران ایجاد کند.
این سند با طراحی دقیق و تمرکز بر تولیدکنندگان و مصرف‌کنندگان، می‌تواند به رشد بازار کمک کند.
تولیدکنندگان از درآمد بیشتر، ارزیابان از بازار بزرگ‌تر و مصرف‌کنندگان از محتوای ارزان‌تر بهره‌مند خواهند شد.
پیشنهاد می‌کنم که حاکمیت با تسهیل فرآیندهای تولید، حمایت از محتوای تألیفی، ایجاد مشوق‌های مالی و کاهش هزینه‌های مصرف برای کاربران، این سند را به بهترین شکل اجرا کند تا شاهد درخشش ایران در عرصه تولید محتوای فرهنگی باشیم.