بساط مصرف بالای روغن و قاچاق برچیده می‌شود
بنابر آمار‌های اعلامی سالانه حدود ۹۰ درصد روغن مورد نیاز از طریق واردات تامین می‌شود که حذف ارز ترجیحی می‌تواند در کاهش سرانه مصرف و قاچاق و در نهایت ارتقای ضریب خوداتکایی و کاهش خروج ارز از کشور کمک کند.
باشگاه خبرنگاران جوان؛ آزاده محبی - بنابر آمار سالانه ۲ تا ۲ میلیون و ۱۰۰ هزارتن روغن مورد نیاز بخش صنف و صنعت و خانوار است که ۱۰ تا ۱۲ درصد این میزان از محل تولید دانه های روغنی در داخل و مابقی از طریق واردات تامین می شود که متاسفانه به رغم برنامه خوداتکایی ۷۰ درصدی تامین روغن در داخل تا افق ۱۴۰۴ این امر محقق نشد که هر یک از فعالان بازار و کارشناسان دلایلی برای این ناکامی مطرح می کنند.
سعداله منصوری مجری طرح دانه های روغنی وزارت جهاد با اشاره به وابستگی حدود ۹۰ درصدی کشور به واردات روغن خوراکی گفت: تا زمانیکه روغن با اتکا به یارانه و ارز دولتی در اختیار باشد و واردات آن با ارز ترجیحی به صرفه‌تر از تولید در داخل باشد، کمتر کشاورزی به فکر کاشت این محصول فسادپذیر می‌افتد و کارخانجات روغن کشی نیز ترجیح می‌دهند مواد اولیه را با هزینه کمتر از خارج وارد کنند.
این درحالی است که وقتی امکان افزایش تولید در کشور را داریم، هیچ عقل سلیمی نمی‌پذیرد که در یک محصول اساسی تا این حد وابسته به دیگر کشورها باشیم.
منصوری افزود: دانه روغنی تولید داخل فسادپذیر است و عدم خرید به موقع و پرداخت نشدن سریع پول کشاورزان، باعث کاهش رغبت آنان به تداوم این کشت می‌شود، از این رو با روش‌هایی مانند متناسب‌سازی واردات با تولید یا صدور مجوز واردات در ازای کمک به تولید داخلی، قیمت گذاری مناسب و خرید تضمینی دانه های روغنی ای کشاورزان امکان افزایش خودکفایی تولید دانه‌های روغنی در کشور وجود دارد.
ماجرا تنها به این جا ختم نمی شود چراکه یکی از دلایل افزایش واردات روغن ناشی از بالابودن سرانه مصرف و قاچاق آن به خارج از مرزهاست که در همین راستا غلامرضا نوری قزلجه وزیر جهاد کشاورزی گفته بود که در حال حاضر هدررفت و ضایعات بخش کشاورزی زیاد است که از گفتن عدد آن شرمنده می‌شویم.
به عنوان مثال، در کشور مصرف روغن و شکر بیش از استاندارد جهانی است، درحالیکه متأسفانه در روغن ۹۰ درصد و در شکر ۳۹ درصد وابستگی داریم.
وزیر جهاد کشاورزی افزود: بنابر گفته پزشکان بخشی از بیماری‌های جامعه ناشی از مصرف بی‌رویه این دو محصول است که بر اساس سند امنیت غذایی مصرف آنها ۱.۵ برابر از سطح معمول بیشتر است.
براین اساس انجمن صنفی روغن نباتی معتقد است که حذف ارز ترجیحی روغن می تواند بر کاهش مصرف روغن خانوار، صنف و صنعت، کاهش قاچاق، صرفه جویی سالانه ۵۰۰ میلیون دلار در اثر کاهش سرانه مصرف از ۲۳ به ۱۹ کیلو و در نهایت کاهش هزینه های نظارت و نزدیک شدن به نظام تک نرخی ارز و رقابت بین تولیدکنندگان را در برخواهد داشت که بسیاری از کارشناسان این حوزه براین باورند که حذف ارز ترجیحی به سبب کاهش مصرف و رسیدن به استاندارد جهانی در رسیدن به خودکفایی دانه های روغنی بی تاثیر نیست.
حذف ارز ترجیحی راه حلی مناسب برای کاهش سرانه مصرف روغن در کشور
علیرضا شریفی دبیر انجمن صنفی صنایع روغن نباتی کشور گفت: دولت سناریوی تغییر نرخ ارز ترجیحی به ترکیبی را در دستور کار دارد که به نظر می رسد بهتر است به جای ارز ترکیبی، این ارز به یکباره تبدیل به ارز توافقی شود.
به گفته وی، در ارز ترکیبی بخشی از روغن خام با ارز ۷۱ هزار و ۵۰۰ تومان و بخشی با ارز ۲۸ هزار و ۵۰۰ تومان است که قیمت روغن نباتی را از ۹۲ هزار و ۵۰۰ تومان به ۱۳۵ هزار تومان تغییر خواهد داد، اما در ارز توافقی، تالار دوم قیمت روغن از ۹۲ هزار و ۵۰۰ تومان به ۱۶۵ هزار تومان تبدیل می شود که طبق آمارها ۵۰ درصد روغن مصرفی کشور مربوط به صنف و صنعت است که فشار زیادی به سبد خانوار نمی‌آورد.
شریفی کاهش مصرف روغن خانوار و مصرف روغن در صنف و صنعت، کاهش قاچاق را از مزایا حذف ارز ترجیحی برشمرد و افزود: با حذف ارز ترجیحی و بدنبال آن کاهش مصرف، سالانه حداقل ۴۰۰ تا ۵۰۰ میلیون دلار صرفه جویی ارزی خواهیم داشت که این امر منجر به کمک ۸۰ همتی به بودجه دولت می شود.
دبیر انجمن صنفی صنایع روغن نباتی کشور، سرانه مصرف فعلی روغن خوراکی خانوار را ۲۳ کیلوگرم دانست و گفت: در صورت حذف ارز ترجیحی مصرف روغن به ۱۹ کیلوگرم خواهد رسید و در صورت تک نرخی شدن ارز مصرف کاهش بیشتری پیدا کند.
به گفته وی، رویکرد فعلی در خصوص احتمال تخصیص ارز ترکیبی برای واردات روغن، نه تنها به نفع مصرف‌کنندگان نیست، بلکه ثبات بازار و برنامه‌ریزی تولیدکنندگان را نیز مختل می‌کند و تبعات اقتصادی و تجاری نامطلوبی را به همراه خواهد داشت.
شریفی با بیان اینکه ۶۰ درصد مصرف روغن مربوط به خانوار و ۴۰ درصد صنف و صنعت است، گفت: تغییر نرخ ارز منجر به حذف یارانه پنهان کارخانجات می‌شود که یارانه روغن را دریافت می‌کنند، اما بخشی از محصولات صادر می‌شود؛ بنابراین حذف یارانه روغن در این بخش دولت می‌تواند با برنامه در اختیار خانوارها قرار دهد.
خودکفایی دانه های روغنی با اتکا بر کشت دیم و تحقیقات امکان پذیر است
این گزارش می افزاید که بنابر آمار سالانه ۵ تا ۵.۵ میلیون تن دانه روغنی و کنجاله سویا به منظور تامین کسری ۹۰ درصدی روغن وارد می شود که با احتساب قیمت های جهانی سالانه بیش از ۳ میلیارد دلار ارز از کشور خارج می شود که براین اساس افزایش ضریب دانه های روغنی به ۴۰ درصد یکی از محورهای برنامه هفتم است.
عطااللّه هاشمی عضو تشکل های بخش کشاورزی گفت: خودکفایی روغن و دانه های روغنی نباید بر روی کشت آبی بدلیل محدودیت منابع آب حساب کرد، بلکه با تغییر روش ها، تحقیقات و واریته ها، فناوری و الزامات فراهم شود تا براین اساس روی کشت دیم اتکا کرد.
به گفته وی، برای دستیابی به خوداتکایی دانه های روغنی و روغن در کشور باید زیرساخت های لازم ایجاد شود،در غیراین صورت برنامه هفتم همانند برنامه های قبل محقق نخواهد شد و به عبارت دیگر هیچ یک از برنامه ها بدلیل عدم ایجاد زیرساخت های لازم محقق نشده است به طوریکه نه تنها ۱۰۰ درصد بلکه ۵۰ درصد محقق نشده است.
هاشمی ادامه داد: زمانی برنامه اجرا خواهد شد که مجموعه دولت و حاکمیت وعده ها را عملیاتی کنند، در غیراین صورت برنامه با وعده وعید و بدون رعایت الزامات امکان پذیر نیست.
عضو شورای قیمت گذاری محصولات اساسی گفت: برنامه ۵ ساله توسعه در خصوص کشاورزی هیچ یک اجرا نشده و تنها روی کاغذ امده است.
روغن یکی از کالا‌های اساسی سبدخانوار است که در صنایع و سبدغذایی مردم اهمیت بسزایی دارد که در شرایط کنونی بخش اعظم این کالا از طریق واردات تامین می‌شود که در برنامه هفتم قرار است ضریب خوداتکایی در راستای کاهش وابستگی به ۴۰ درصد افزایش یابد که تحقق این امر تنها نیازمند ایجاد زیرساخت های لازم است.
