بحران آب در خرمشهر و آبادان نیاز به نگاه علمی دارد

مرتضی بختیاری متخصص علوم آب و استاد دانشگاه علوم و فنون دریایی خرمشهر در گفت‌وگو با خبرنگار تسنیم در اهواز، ریشه‌های تنش آبی در آبادان و خرمشهر را تاریخی دانست و اظهارداشت: سدسازی در بهمن‌شیر با تأخیر و مشکلات اجرایی مواجه بوده و خشکسالی، مدیریت نادرست و صنایع آب‌بر، بحران را تشدید کرده است.
وی، در تشریح پیچیدگی‌های تنش آبی در آبادان و خرمشهر و وضعیت رودخانه بهمن‌شیر، گفت:شرایطی که در رودخانه بهمن‌شیر پیش آمده و به طور کلی مشکل تنش آبی در منطقه آبادان و خرمشهر موضوعات پیچیده‌ای هستند.
وی در خصوص رودخانه بهمن‌شیر و احداث سدهای سه‌گانه شامل "بهمن‌شیر پایین‌دست"، "بهمن‌شیر بالادست" و "بند مارد" توضیحاتی ارائه داد.
بختیاری ادامه داد: مطالعه اولیه این موضوع به سال 1347 برمی‌گردد که یک مشاور سوئدی به نام سیکو، با توجه به شرایط رودخانه‌ها، این بندها را که سد و قفل کشتیرانی هستند، پیشنهاد می‌دهد.
وی ادامه داد: بدیهی است که شرایط رودخانه از آن سال تا الان بسیار تغییر کرده و زمانی که باید این پروژه اجرا می‌شد، این اتفاق نیفتاد.
سال‌ها بعد، مشاور مهاب‌قدس نیز همراه با گروه سوئدی سیکو گروهی تشکیل دادند و این موضوع را مورد مطالعه قرار دادند، اما باز هم این طرح به اجرا نرسید.
این متخصص حوزه علوم آب با بیان اینکه از دهه 80 و با تأمین اعتبار قطره‌چکانی این پروژه کم‌کم آغاز شد و در اواسط دهه 90 به طور جدی پیگیری شد، تصریح کرد: متأسفانه در این بازه زمانی کشور و استان خوزستان وارد یک دوره خشکسالی طولانی‌مدت شد و از آنجایی که آب‌های سطحی و مصرفی استان خوزستان متأثر از استان‌های بالادست است، مدیریت مصرفی که باید از استان‌های بالادست صورت می‌گرفت و برنامه‌ریزی کلانی که باید توسط شرکت مدیریت منابع آب وزارت نیرو انجام می‌شد، صورت نگرفت.
بختیاری گفت: احداث صنایع آب‌بر در بالادست و نبود الگوی مناسب برای مصارف کشاورزی، خود به خود به این مشکلات دامن زده و تشدید کردند که نیاز به مدیریت جامع و چند وجهی و کلان دارد.
در کل، نداشتن برنامه برای منابع آبی در حوضه‌های آبریز منتهی به استان خوزستان را می‌توان یکی از دلایلی دانست که امروز این اتفاقات افتاده است.
این متخصص حوزه علوم آب گفت: رودخانه بهمن‌شیر یک رود جزر و مدی است و بندی که در دست احداث است باید شرایط مدنظر را تامین کند.
در حال حاضر از بالادست رهاسازی زیادی نداریم، پایین‌دست هم که به دریا می‌خورد و به همین دلایل اگر تراز مورد نظر برای تأمین آب ایجاد نشود، آب به شوری می‌خورد و همین موضوع مشکلاتی برای بحث نخل‌ها نیز ایجاد می‌کند.
بختیاری گفت: مطالعاتی روی این موضوع انجام شده، اما به دلیل اینکه مطالعه پیوسته‌ای وجود ندارد و این موضوع را به چشم بحران نگاه نکردند و موضوعات دیگری در اولویت آن‌ها بوده است، امروز شاهد وضعیت بحرانی هستیم.
این استاد دانشگاه گفت: پیشنهاد بنده این است که یک کمیته برای رسیدگی به این موضوع ایجاد شود که تا الان قطعاً تشکیل شده است، اما مسئولین وزارت نیرو، جهاد کشاورزی، وزارت کشور، دانشگاه‌ها، شیلات، صنایع نیز باید همه باهم وارد شوند، زیرا این پدیده یک پدیده چندوجهی است و با چند گروه و سازمان حل نخواهد شد و باید یک پروژه کلی و با در نظر گرفتن تمام عناصر ایجاد شود تا این مشکل حل شود.
وی با بیان اینکه به این موضوع باید به طور کوتاه‌مدت، میان‌مدت و بلندمدت نگاه کرد، گفت: متأسفانه در سال‌های گذشته سوء استفاده غیر علمی از این موضوع شده است و آنچه که مسلم است این است که به این موضوع به طور احساسی برخورد شده است و متأسفانه هر روز در حال شنیدن اخبار بد هستیم.
بختیاری تاکید کرد: تشکیل جلسات بی‌هدف و کارگروه‌هایی که دنبال موج‌سواری در این موضوع هستند، هیچ کمکی به رفع این مشکل نخواهد کرد.
وزارت نیرو و اجزای دیگر باید شخصاً وارد شوند.
رئیس دانشگاه علوم و فنون دریایی خرمشهر با اشاره به ما حاضریم که میزبان استانداری و فرمانداری شهرها برای ایجاد جلسات و رسیدگی به این مشکل باشیم، گفت: سال ها مطالعات در این موضوع صورت گرفته ولی نبود نگاه کلان و بخشی نگری سبب شده مسأله تشدید شود.
بختیاری تأکید کرد: قطعاً هر روز که از این مشکل می‌گذرد، این موضوع بدتر خواهد شد.
عدم مطالعه صحیح رودخانه، عدم بررسی نیازهای واقعی، مشکلات در بالادست، ضعف و تاخیر در اجرای پروژه‌ها باعث شده که مطالعه کارآمدی انجام نشود و به طور کامل اجرا نشوند.
بند مارد تقریباً کامل شده است، بهمن‌شیر پایین‌دست کمتر از 15 درصد پیشرفت فیزیکی داشته است.
وی در پایان عنوان کرد: این نباید به منزله نادیده انگاشتن زحمات مسیولین حوزه اب شود و تلاش‌های در این بخش صورت گرفته است و سازمان آب و برق، معاونت سازمان سد و نیروگاه تلاش‌های خوبی داشتند و نباید این زحمات علمی را ندیده گرفت.
انتهای پیام/341