خط قرمز ایران درباره قفقاز؛ مسیر ترانزیتی آری، تغییر ژئوپلیتیک و حضور بیگانه نه

به گزارش گروه بین‌الملل خبرگزاری تسنیم، در بحبوحه تشدید رایزنی‌ها و طرح‌های مداخله‌جویانه پیرامون کریدور زنگه‌زور (سیونیک)، جمهوری اسلامی ایران با اتخاذ موضعی شفاف و قاطع، ضمن حمایت از توسعه مسیرهای ترانزیتی و همگرایی اقتصادی، هرگونه تغییر در مرزهای بین‌المللی، تغییر ژئوپلیتیک منطقه و حضور بازیگران فرامنطقه‌ای در ترتیبات امنیتی قفقاز جنوبی را خط قرمز خدشه‌ناپذیر خود اعلام کرده است.
این موضع‌گیری در پاسخ به تحلیل‌های جهت‌دار و تلاش برخی محافل رسانه‌ای غربی و منطقه‌ای صورت می‌گیرد که سعی در معرفی ایران به عنوان مخالف اصلی ایجاد مسیرهای ارتباطی میان جمهوری آذربایجان و نخجوان دارند.
حال آنکه سیاست اصولی تهران، تفکیک میان «ایجاد یک مسیر ترانزیتی» و «تغییر ژئوپلیتیک منطقه» است.
ایران مخالف کریدور نیست؛ مخالف تغییر ژئوپلیتیک منطقه است
مقامات ارشد سیاسی و نظامی جمهوری اسلامی ایران بارها تأکید کرده‌اند که تهران نه‌تنها با ایجاد مسیرهای مواصلاتی و توسعه اقتصادی در منطقه مخالفتی ندارد، بلکه از هر طرحی که به تسهیل ترانزیت و افزایش تجارت میان همسایگان منجر شود، استقبال می‌کند.
از این منظر، ایجاد یک جاده یا خط آهن که تحت حاکمیت ملی ارمنستان، جمهوری آذربایجان را به نخجوان متصل کند، فی‌نفسه امری مغایر با منافع ایران تلقی نمی‌شود.
آنچه جمهوری اسلامی ایران برنمی‌تابد و به عنوان تهدیدی مستقیم برای امنیت ملی خود ارزیابی می‌کند، طرح‌هایی است که تحت عنوان «کریدور»، به دنبال تغییر مرزهای شناخته‌شده بین‌المللی، قطع شریان حیاتی ارتباط زمینی ایران با ارمنستان و تغییر ژئوپلیتیک منطقه است.
مرز ایران و ارمنستان یک گذرگاه تاریخی و راهبردی برای اتصال ایران به دریای سیاه و از طریق آن به اروپاست و هرگونه خدشه به این مرز، به معنای تنگ‌تر کردن حلقه محاصره ژئوپلیتیکی ایران و تضعیف نقش ترانزیتی کشور در کریدور دوم شمال-جنوب است.
بنابراین، مخالفت ایران نه با یک «جاده»، بلکه با «تغییر ژئوپلیتیک منطقه» و از بین رفتن حاکمیت ارمنستان بر این مسیر است.
امنیت قفقاز باید درون‌زا باشد؛ جایی برای بازیگران فرامنطقه‌ای نیست
نکته کلیدی دیگری که در سیاست خارجی ایران مورد تأکید قرار گرفته، مخالفت صریح با حضور و نفوذ کشورهای فرامنطقه‌ای در ترتیبات امنیتی و ژئوپلیتیک منطقه است.
پیشنهادهایی نظیر «اجاره 100 ساله کریدور به آمریکا» یا زمزمه‌های حضور نیروهای غربی برای تأمین امنیت این مسیر، سناریوهایی خطرناک تلقی می‌شوند که هدف آن‌ها نه حل اختلاف میان باکو و ایروان، بلکه ایجاد یک پایگاه نفوذ برای آمریکا و ناتو در نزدیکی مرزهای ایران است.
از دیدگاه تهران، امنیت و ثبات در قفقاز جنوبی امری درون‌زا است و باید توسط کشورهای خود منطقه و از طریق سازوکارهای منطقه‌ای مانند فرمت 3+3 (ایران، روسیه، ترکیه به علاوه سه کشور قفقاز جنوبی) تأمین شود.
حضور بازیگران فرامنطقه‌ای که سابقه دخالت‌های تنش‌زا در سایر نقاط جهان را در کارنامه خود دارند، تنها به پیچیده‌تر شدن اوضاع، تشدید رقابت‌ها و بی‌اعتمادی و نهایتاً بی‌ثباتی بلندمدت منجر خواهد شد.
در نتیجه، دیپلماسی فعال جمهوری اسلامی ایران در قبال تحولات قفقاز بر دو پایه استوار است:
1.
حمایت از تمامیت ارضی کشورها: عدم تغییر مرزهای بین‌المللی یک اصل بنیادین است و هر مسیر ارتباطی باید با حفظ حاکمیت ملی کشور میزبان (ارمنستان) ایجاد شود، به طوری که تغییری در ژئوپلیتیک منطقه ایجاد نشود.
2.
مخالفت با نفوذ خارجی: امنیت منطقه باید توسط بازیگران بومی و در چارچوب همکاری‌های منطقه‌ای تأمین گردد و قفقاز نباید به صحنه جدیدی برای رقابت‌های قدرت‌های جهانی تبدیل شود.
پیام تهران به همه طرف‌های درگیر روشن است: مسیرهای توسعه اقتصادی و ترانزیتی آری، اما طرح‌های ژئوپلیتیک با اهداف پنهان و با حضور بیگانگان، هرگز.
انتهای پیام/