نامه دانشگاه طلوع مهر قم به 400 دانشگاه جهان در پی حمله نظامی به ایران

به گزارش خبرگزاری تسنیم از قم، حجت الاسلام والمسلمین علی بنایی، رئیس دانشگاه طلوع مهر در نامه‌ای به رئیس و اساتید بیش از 400 دانشگاه و مرکز علمی برجسته در سراسر جهان، در اعتراض به حمله نظامی به ایران و ترور دانشمندان، خواستار کنشگری فعال جامعه آکادمیک برای حفاظت از حاکمیت قانون بین‌الملل شد.
در این بخشی از این نامه آمده است: سکوت جامعه علمی در چنین شرایطی پذیرفتنی نیست.
این نامه که با امضای رئیس دانشگاه طلوع مهر به زبان‌های انگلیسی و عربی ارسال شده است، جامعه علمی را «متولیان خردورزی و وجدان بیدار جامعه بشری» خطاب قرار می‌دهد و بر مسئولیت آن‌ها در برابر فرسایش نگران‌کننده هنجارها و نهادهای بین‌المللی تأکید می‌کند.
بخش مهمی از این نامه به تشریح حمله نظامی به ایران در تاریخ 13 ژوئن 2025 (23 خرداد 1404) می‌پردازد و آن را «نقض صریح ماده 2 بند 4 منشور ملل متحد» می‌خواند.
بر اساس این نامه، در این تهاجم، تأسیسات هسته‌ای صلح‌آمیز فردو، نطنز و اصفهان که تحت نظارت آژانس بین‌المللی انرژی اتمی بودند، هدف قرار گرفتند، 15 تن از نخبگان علمی و اعضای هیئت علمی دانشگاه‌ها ترور شدند و هزاران شهروند غیرنظامی در کنار تخریب زیرساخت‌ها، کشته و مجروح گشتند.
نامه دکتر بنایی، پاسخ ایران به این حملات را در چارچوب حق ذاتی دفاع مشروع دانسته است.
نویسنده نامه با اشاره به مناقشه تاریخی فلسطین به عنوان نمونه‌ای بارز، نسبت به شکل‌گیری پدیده‌ای خطرناک به نام «استثناگرایی حقوقی» هشدار می‌دهد؛ وضعیتی که در آن یک بازیگر دولتی، خود را فراتر از تعهدات و قواعد بین‌المللی قرار می‌دهد و با اعمال استانداردهای دوگانه، مشروعیت نظام حقوقی جهانی را تضعیف می‌کند.
در بخش پایانی نامه دانشگاه طلوع مهر با تأکید بر اینکه سکوت جامعه علمی در چنین شرایطی پذیرفتنی نیست، خواستار اقدام مشترک دانشگاهی شده است.
این نامه پیشنهاد می‌کند شبکه‌های پژوهشی بین‌المللی برای مستندسازی علمی جنایات جنگی ایجاد شود، دیپلماسی علمی از طریق برگزاری کنفرانس‌های مشترک برای ترویج گفت‌وگو تقویت گردد و با تدوین گزارش‌های راهبردی، بر سیاست‌گذاری‌های عمومی جهت اصلاح ساختارهای معیوب جهانی تأثیر گذاشته شود.
این حرکت با هدف هم‌افزایی ظرفیت‌های آکادمیک برای دفاع از ارزش‌های مشترک انسانی و استقرار صلحی عادلانه و پایدار صورت می‌گیرد.
ترجمه کامل نامه دانشگاه طلوع مهر به شرح زیر است:
به نام خدا
به: رؤسای محترم دانشگاه‌ها، اساتید و همکاران گرامی در جامعه علمی سراسر جهان
از: دکتر علی بنایی، رئیس دانشگاه طلوع مهر، قم - ایران
همکاران ارجمند،
خطاب این نامه به شما، نه صرفاً به‌عنوان همکاران آکادمیک، بلکه به‌عنوان متولیان خردورزی و وجدان بیدار جامعه بشری در دورانی است که اصول بنیادین نظم، عدالت و حقوق بین‌الملل با چالش‌های وجودی مواجه شده است.
ما، به‌عنوان جامعه علمی جهانی، مسئولیت منحصربه‌فردی در تحلیل انتقادی و روشنگری پیرامون این چالش‌ها و تلاش برای راهبری جهان به سوی آینده‌ای مبتنی بر صلح و همزیستی مسالمت‌آمیز بر عهده داریم.
در مقطع کنونی، شاهد فرسایش نگران‌کننده هنجارها و نهادهایی هستیم که برای دهه‌ها شالوده نظم بین‌المللی را تشکیل می‌دادند.
ناکارآمدی ساختارهای چندجانبه‌گرا و اعمال استانداردهای دوگانه در قبال اصول بنیادین منشور ملل متحد، به‌ویژه اصل منع توسل به زور، تمامیت ارضی دولت‌ها و حقوق بشر، بحرانی از مشروعیت و کارآمدی را برای نظام حقوقی جهانی پدید آورده است.
برای تبیین این بحران، مناقشه تاریخی فلسطین نمونه‌ای بارز و دردناک است.
تأسیس رژیم اسرائیل که با آواره‌سازی جمعیت بومی همراه بود، یک مناقشه بلندمدت را پایه‌ریزی کرد که به‌جای حل‌وفصل از طریق مکانیسم‌های عادلانه حقوقی، تحت تأثیر ملاحظات ژئوپلیتیک و استفاده مکرر و نامتقارن از «حق وتو» قرار گرفته است.
این امر به شکل‌گیری یک پدیده خطرناک منجر شده که می‌توان آن را «استثناگرایی حقوقی» نامید؛ وضعیتی که در آن یک بازیگر دولتی، عملاً خود را فراتر از تعهدات و قواعد حقوق بین‌الملل عمومی قرار می‌دهد.
این رژیم:
با وجود در اختیار داشتن تسلیحات هسته‌ای، خارج از چارچوب «پیمان منع گسترش سلاح‌های هسته‌ای» (NPT) باقی مانده است.
قطعنامه‌های متعدد مجمع عمومی و شورای امنیت سازمان ملل متحد را نادیده گرفته است.
به‌عنوان جنایتکار جنگی توسط دیوان کیفری بین‌المللی (ICC) تحت تعقیب قرار گرفته، اما این اقدام با تحریم و فشارهای سیاسی علیه خودِ نهادهای قضایی بین‌المللی مواجه شده است.
تحلیل پرونده اقدامات این رژیم در غزه، مؤید یک الگوی رفتاری سیستماتیک در نقض حقوق بین‌الملل بشردوستانه است.
این وقایع، پرسش‌هایی بنیادین را برای ما به‌عنوان پژوهشگران حقوق، علوم سیاسی و روابط بین‌الملل مطرح می‌سازد: چگونه می‌توان از تبدیل حقوق بین‌الملل به ابزاری در دست قدرت‌های بزرگ جلوگیری کرد و حاکمیت قانون (Rule of Law) را در سطح جهانی تضمین نمود؟
گسترش دامنه بحران: حمله به ایران و تهدید حاکمیت ملی
متأسفانه، الگوی تجاوز و بی‌اعتنایی به حقوق بین‌الملل به یک منطقه محدود نمانده است.
حمله نظامی گسترده و غافل‌گیرانه به زیرساخت‌های حیاتی ایران در 13 ژوئن 2025، که با پیشرفته‌ترین فناوری‌های نظامی صورت گرفت، نقض صریح «ماده 2 بند 4 منشور ملل متحد» بود.
این حمله شامل موارد زیر است:
هدف قرار دادن تأسیسات هسته‌ای صلح‌آمیز: بمباران مراکز هسته‌ای فردو، نطنز و اصفهان که تحت نظارت مستمر آژانس بین‌المللی انرژی اتمی (IAEA) قرار داشتند، تهدیدی مستقیم علیه رژیم عدم اشاعه و امنیت جهانی است.
ترور هدفمند نخبگان علمی: قتل 15 تن از دانشمندان برجسته و اعضای هیئت علمی دانشگاه‌ها، مصداق بارز جنایت جنگی و حمله‌ای به سرمایه فکری یک ملت است.
تلفات گسترده غیرنظامیان و تخریب زیرساخت‌های حیاتی: کشتار و زخمی کردن هزاران شهروند و تخریب عامدانه زیرساخت‌های غیرنظامی، نقض فاحش اصول تفکیک و تناسب در حقوق بشردوستانه است.
پاسخ ایران در چارچوب حق ذاتی دفاع مشروع (ماده 51 منشور ملل متحد) صورت پذیرفت.
اما این چرخه خشونت، ضرورت کنشگری جامعه جهانی برای پیشگیری از وقوع منازعات و مطالبه پاسخگویی از متجاوزان را بیش از پیش نمایان می‌سازد.
در چنین شرایطی، سکوت یا بی‌تفاوتی جامعه علمی جهانی پذیرفتنی نیست.
سرکوب اعتراضات مسالمت‌آمیز اساتید و دانشجویان در برخی دانشگاه‌های غربی و استفاده از اهرم‌های مالی برای خاموش کردن صدای منتقدان، زنگ خطری برای آزادی آکادمیک و استقلال نهاد علم در سراسر جهان است.
ما، اعضای جامعه آکادمیک، موظفیم فراتر از مرزهای ملی و سیاسی، از حریم علم، کرامت انسانی و صلح دفاع کنیم.
دانشگاه طلوع مهر ضمن اعلام آمادگی کامل برای هرگونه همکاری میان‌دانشگاهی، موارد زیر را برای اقدام مشترک پیشنهاد می‌نماید:
1.
ایجاد شبکه‌های پژوهشی بین‌المللی: برای تحلیل بی‌طرفانه موارد نقض حقوق بین‌الملل و مستندسازی علمی جنایات جنگی.
2.
تقویت دیپلماسی علمی (Science Diplomacy): برگزاری کنفرانس‌ها، سمینارها و کارگاه‌های مشترک با هدف ترویج گفت‌وگو و یافتن راه‌حل‌های پایدار برای منازعات.
3.
تأثیرگذاری بر سیاست‌گذاری عمومی: تدوین گزارش‌های راهبردی و اوراق سیاستی (Policy Papers) برای ارائه به دولت‌ها و سازمان‌های بین‌المللی جهت اصلاح ساختارهای معیوب و تقویت حاکمیت قانون.
از این رو، از جنابعالی و مجموعه علمی تحت مدیریت شما دعوت می‌شود تا با مشارکت در این حرکت جهانی و هم‌افزایی ظرفیت‌ها، برای دفاع از ارزش‌های مشترک انسانی و علمی و همچنین تبادل دانش و تجربیات در راستای استقرار صلحی عادلانه و پایدار، هم‌گام و هم‌مسیر گردیم.
با تقدیم عالی‌ترین احترامات،
علی بنایی رئیس دانشگاه غیردولتی طلوع مهر – قم، ایران
انتهای پیام/