امنیت غذایی توأم با سلامت غذا؛فرصتها و تهدیدهای مصرف آفتکش‌های شیمیایی
رشت- افزایش تولید محصولات کشاورزی بدون آفتکش‌های شیمیایی تقریباً غیرممکن است؛ اما مصرف بی‌رویه این سموم، تهدیدی جدی برای سلامت مصرف کنندگان محسوب می‌شود.
خبرگزاری مهر، گروه استان‌ها: گرسنگی بیش از ۹۰۰ میلیون نفر در جهان و افزایش روزافزون جمعیت، ضرورت افزایش تولید محصولات کشاورزی را بیش از پیش برجسته کرده است.
یکی از ابزارهای مهم برای افزایش تولید، استفاده از آفتکش‌های شیمیایی است که اگرچه در افزایش عملکرد مؤثر است، اما بد مصرفی و نبود نظارت دقیق می‌تواند تهدیدی برای سلامت مصرف‌کنندگان باشد.
مدیریت صحیح مصرف آفتکش‌ها و رعایت استانداردهای سلامت، به یکی از اولویت‌های اصلی کشاورزی و امنیت غذایی تبدیل شده است.
گرسنگی جهانی و ضرورت افزایش تولید محصولات کشاورزی
«محمود هوشیارفرد» عضو کمیته سلامت و ایمنی محصولات کشاورزی استان گیلان در گفتگو با خبرنگار مهر، نقش آفتکش‌ها را در افزایش عملکرد محصولات کشاورزی مهم خواند و گفت: محصولات کشاورزی به عنوان غذا مصرف می‌شوند و در حال حاضر بیش از ۹۰۰ میلیون نفر در سراسر دنیا با مشکل گرسنگی مواجه‌اند.
افزایش تولید محصولات کشاورزی به عوامل متعددی از جمله مصرف کود، استفاده از ارقام مناسب، آفتکش‌ها و مکانیزاسیون بستگی دارد.
همه کشاورزان، حتی تولیدکنندگان محصولات ارگانیک، از آفتکش‌ها استفاده می‌کنند.
آفتکش ها؛ ابزاری مهم برای کاهش خسارت علف‌های هرز
وی افزود: آفتکش‌ها بخشی از فرایند تولید محصولات کشاورزی هستند که با کاهش خسارت علف‌های هرز، بیماری‌ها و آفات باعث افزایش میزان برداشت محصول می‌شوند چرا که به طور میانگین سالانه بین ۲۶ تا ۴۰ درصد تولید بالقوه محصولات کشاورزی در اثر خسارت علف‌های هرز، آفات و بیماری‌ها از دست می‌رود و در صورت عدم استفاده از آفتکش‌ها، این خسارت می‌تواند دو برابر شود.
هوشیارفرد با اشاره به نمونه‌های مشخص، ادامه داد: میزان تولید برنج که غذای نیمی از مردم جهان است، با مصرف آفتکش‌ها تا دو برابر افزایش می‌یابد و گندم نیز تقریباً ۱۶۰ درصد افزایش عملکرد دارد بدون آفتکش‌ها، بیش از ۵۰ درصد محصولات کشاورزی در اثر آفات و بیماری‌ها از بین می‌روند همچنین ۷۰ درصد محصولات باغی و سبزیجات بدون مصرف قارچکش‌ها دچار خسارت می‌شوند.
وی در پاسخ به این پرسش که چند درصد از پتانسیل عملکرد محصولات کشاورزی مربوط به مدیریت آفتکش‌ها است، گفت: تحقیقات نشان می‌دهد حداقل ۲۵ تا ۴۰ درصد از ظرفیت تولید محصول ناشی از مصرف صحیح آفتکش‌ها است و حفظ توان تولید نیازمند استفاده دقیق و علمی از آفتکش‌ها است.
مشکل؛ بدمصرفی آفتکش ها و کمبود دانش کشاورزان
هوشیارفرد درباره سلامت مصرف‌کنندگان توضیح داد: متأسفانه در کشور ما مشکل بدمصرفی آفتکش‌ها وجود دارد و اکثر کشاورزان دانش کافی درباره مصرف صحیح ندارند لذا مدیریت مصرف کود و آفتکش‌ها مهم‌ترین ابزار تضمین کیفیت محصول است که لازمه آن استانداردهای دقیق برای حفظ سلامت جامعه است.
وی افزود: برای باقیمانده آفتکش‌ها در محصولات تازه خوری مانند سبزیجات و صیفی‌جات استانداردهای سختگیرانه‌ای وجود دارد، باقیمانده زیاد آفتکش در این محصولات تهدید جدی برای سلامت مصرف‌کنندگان محسوب می‌شود.
هوشیارفرد با اشاره به آمار سازمان خواربار جهانی (فائو) گفت: سالانه در جهان سه میلیون نفر دچار مسمومیت با آفتکش‌ها می‌شوند که ۲۰۰ هزار نفر جان خود را از دست می‌دهند در کشور ما درصدی از میوه‌ها و سبزیجات تولید شده بیش از حد مجاز باقیمانده آفتکش دارند، هرچند کمتر از ۱۰ درصد گزارش شده است.
وی همچنین تصریح کرد: در ایران بیشتر گزارش‌ها میزان غلظت آفتکش‌ها را اعلام می‌کنند و کمتر به درصد محصولات آلوده بیش از حد مجاز (MRL) پرداخته شده است.
داده‌های دقیق و سیستماتیک درباره باقیمانده آفتکش‌ها در کشور کمتر منتشر می‌شود، اما انجمن‌های علمی گزارشاتی ارائه کرده‌اند.
هوشیارفرد در پایان ضمن تأکید بر ضرورت اندازه‌گیری مستمر و دقیق باقیمانده آفتکش‌ها در مواد غذایی، گفت: تصمیم‌گیری درباره زمان و نحوه سمپاشی باید بر اساس داده‌های مستند انجام شود خوشبختانه تولیدکنندگان گلخانه‌ای به سمت کاهش مصرف آفتکش‌های شیمیایی و استفاده از آفتکش‌های زیستی متمایل شده‌اند.
آموزش کشاورزان منجر به ارتقای کیفیت محصولات می‌شود
مدیریت علمی مصرف آفتکش‌ها و رعایت استانداردهای دقیق به‌عنوان اصلی‌ترین راهکار برای تأمین امنیت غذایی و حفظ سلامت جامعه در برابر تهدیدهای مصرف بی‌رویه آفتکش‌ها شناخته می‌شود آموزش کشاورزان، نظارت مستمر و توسعه روش‌های کشاورزی پایدار، گام‌های مؤثری است که می‌تواند به افزایش تولید و ارتقای کیفیت محصولات کشاورزی کشور منجر شود.