«معشوره» پرونده‌ای همیشه باز!
خرم‌آباد- سد معشوره، نماد سال‌ها وعده ناتمام است که مسئولان می‌گویند حالا بار دیگر در ردیف پروژه‌های اولویت‌دار قرار گرفته؛ آیا این‌بار «آب» به «عمل» می‌رسد؟
خبرگزاری مهر- گروه استان‌ها: سد «معشوره» در لرستان، طی سال‌های گذشته یکی از پروژه‌های کلان و پرچالش استان بوده که نامش بارها در فهرست طرح‌های اولویت‌دار آمده اما روند اجرایی آن با وقفه‌هایی طولانی و حتی تعطیلی مواجه شده است.
این پروژه با ویژگی ملی و اثرگذاری چندجانبه بر معیشت، کشاورزی، اشتغال و امنیت آبی لرستان، پس از سال‌ها توقف و تأخیر و تعطیلی چندباره حالا مجدد وعده احیا و اجرایی شدن مجدد گرفته است.
با توجه به موقعیت اقلیمی لرستان، بحران کم‌آبی و خشکسالی‌های مکرر، احداث سد معشوره نه یک پروژه عمرانی صرف، بلکه یک ضرورت استراتژیک برای تأمین منابع آب و مهار سیلاب‌هاست.
بر اساس گزارش‌های رسمی، این سد جزو پروژه‌های ملی و تحت مدیریت مستقیم شرکت توسعه منابع آب و نیروی ایران است.
سد معشوره و پیوند مستقیم با توسعه لرستان
معشوه برای کوهدشت که با بحران بی‌آبی دست و پنجه نرم می‌کند و شهرستان‌هایی مانند چگنی، خرم‌آباد، سلسله و دلفان از اهمیت زیادی برخوردار است
پیش از این استاندار لرستان، سید سعید شاهرخی گفته بود که «سد معشوره دیگر صرفاً یک پروژه عمرانی نیست، بلکه به‌طور مستقیم با معیشت و توسعه لرستان گره خورده است.» وی با تأکید بر اثرات این طرح بر زندگی مردم، از کوهدشت تا خرم‌آباد، اظهار داشت: «این سد برای کوهدشت که با بحران بی‌آبی دست و پنجه نرم می‌کند و شهرستان‌هایی مانند چگنی، خرم‌آباد، سلسله و دلفان از اهمیت زیادی برخوردار است.»
شاهرخی افزود: «معشوره از همه سدهای استان بزرگ‌تر است و درنهایت، شهرستان پلدختر نیز از مزایای آن بهره‌مند خواهد شد.» این سد با ظرفیت عظیم خود، می‌تواند به‌عنوان یک اهرم نیرومند در مهار بحران منابع آبی و مدیریت سیلاب‌ها در کل منطقه جنوب لرستان ایفای نقش کند.
سد معشوره؛ پروژه‌ای ملی با تأثیرات منطقه‌ای
در شرایطی که لرستان طی سال‌های اخیر با چالش جدی کاهش منابع آبی، فرسایش خاک و مهاجرت مواجه بوده، پروژه‌هایی مانند معشوره می‌تواند به تثبیت جمعیت در مناطق کم‌برخوردار، بازگشت مهاجران به زمین‌های زراعی، و توسعه پایدار کمک کند.
از سوی دیگر، اجرای این سد در چارچوب برنامه‌های کلان کشور در حوزه امنیت آبی نیز قابل تحلیل است.
مهار روان‌آب‌ها، ایجاد مخزن مطمئن ذخیره آب، امکان توسعه کشت‌های پایدار و حتی تأمین بخشی از آب شرب در آینده از جمله دستاوردهای پیش‌بینی‌شده این پروژه‌اند.
سد معشوره سال‌هاست که در انتظار بودجه و اراده اجرایی خاک می‌خورد.
در وعده‌ای جدید متولیان امر بازه زمانی ۳۶ ماهه برای بهره‌برداری اعلام کرده‌اند تا دوباره این پروژه به سر خط اخبار بیاید.
سد معشوره در آستانه فراخوان مناقصه
مدیرعامل شرکت آب منطقه‌ای لرستان از تکمیل مطالعات سد ملی معشوره خبر داد و گفت: فرآیند آماده‌سازی این پروژه برای انتشار فراخوان مناقصه تا مردادماه نهایی خواهد شد.
این سد یکی از اولویت‌های آبی راهبردی استان محسوب می‌شود.
داریوش حسن‌نژاد، رئیس هیئت مدیره و مدیرعامل شرکت آب منطقه‌ای لرستان با اشاره به آخرین وضعیت پروژه سد گاوشمار یا معشوره، به مهر گفت: این سد یکی از پروژه‌های مهم و ملی کشور است که شرکت توسعه منابع آب و نیروی ایران اجرای آن را بر عهده دارد.
وی افزود: مطابق بررسی‌ها و پیگیری‌های صورت‌گرفته از مجری پروژه، تاکنون حدود ۶۵ میلیارد تومان قرارداد برای بخش مطالعاتی این سد بسته شده که قرارداد مذکور به طور کامل پر شده و عملاً ظرفیت مالی برای ادامه در همان چارچوب وجود ندارد.
۲۵ درصد قرارداد مطالعاتی اجرا شد
مدیرعامل شرکت آب منطقه‌ای لرستان در ادامه با اشاره به پیشرفت قرارداد مطالعاتی تصریح کرد: تنها ۲۵ درصد از این قرارداد اجرایی شده و باقی ظرفیت اجرایی آن تکمیل نشده است.
با این حال، شرکت توسعه منابع آب و نیروی ایران در سال گذشته اقدامات لازم برای تکمیل مطالعات و تهیه اسناد مناقصه را انجام داده است.
وی اضافه کرد: به واسطه این اقدامات، فرآیند فراخوان مناقصه پروژه سد معشوره تا مردادماه سال جاری منتشر خواهد شد تا پس از سال‌ها انتظار، این پروژه راهبردی وارد فاز اجرایی جدیدی شود.
پروژه ۵۵۰ میلیاردی لرستان تا شهریور به پیمان می‌رود
مدیرعامل شرکت آب منطقه‌ای لرستان همچنین از نهایی شدن مطالعات سد ملی معشوره خبر داد و گفت: با تأمین ۵۵۰ میلیارد تومان اعتبار و برنامه‌ریزی دقیق، پیمانکار اصلی این پروژه راهبردی تا شهریور انتخاب خواهد شد و عملیات اجرایی سد طی ۳۶ ماه به بهره‌برداری می‌رسد.
پیمانکار اصلی پروژه راهبردی تا شهریور انتخاب خواهد شد و عملیات اجرایی سد طی ۳۶ ماه به بهره‌برداری می‌رسد
حسن‌نژاد با اشاره به منابع مالی در نظر گرفته‌شده برای پروژه سد معشوره، گفت: تاکنون از محل اعتبارات بودجه‌ای سال ۱۴۰۴، ۲۵۰ میلیارد تومان برای این پروژه اختصاص یافته است.
وی افزود: علاوه بر این، به دستور استاندار لرستان، از محل اعتبارات توازن استانی نیز ۳۰۰ میلیارد تومان دیگر به این پروژه تخصیص داده شده که مجموع منابع مالی را به ۵۵۰ میلیارد تومان می‌رساند.
این میزان اعتبار، پشتوانه‌ای جدی برای آغاز عملیات اجرایی محسوب می‌شود.
واگذاری به پیمانکار تا پایان تابستان
مدیرعامل شرکت آب منطقه‌ای لرستان با بیان اینکه پیش‌بینی شده تا شهریورماه پیمانکار اصلی پروژه انتخاب شود، تصریح کرد: در صورت انتخاب پیمانکار تا پایان تابستان، عملیات اجرایی سد از بدنه اصلی آغاز خواهد شد.
وی ادامه داد: با توجه به پیگیری‌های مستمر استانداری لرستان و دستگاه‌های متولی، اطمینان داریم که روند انتخاب پیمانکار در موعد مقرر انجام و پروژه وارد فاز اجرایی خواهد شد.
برنامه‌ریزی برای بهره‌برداری ۳۶ ماهه
حسن‌نژاد با اشاره به زمان‌بندی تعیین‌شده برای اجرای پروژه گفت: در صورت آغاز عملیات اجرایی در نیمه دوم سال جاری، برنامه‌ریزی شده است که در بازه زمانی ۳۶ ماهه، سد معشوره به بهره‌برداری برسد.
این سد نه‌تنها از منظر آب‌رسانی کشاورزی و صنعت، بلکه برای مدیریت منابع آبی و مقابله با خشکسالی و سیلاب‌ها اهمیت راهبردی دارد
وی با تأکید بر اهمیت این پروژه برای توسعه استان، خاطرنشان کرد: این سد نه‌تنها از منظر آب‌رسانی کشاورزی و صنعت، بلکه برای مدیریت منابع آبی و مقابله با خشکسالی و سیلاب‌ها اهمیت راهبردی دارد.
حسن‌نژاد با تأکید بر اهمیت راهبردی این پروژه برای استان لرستان گفت: سد معشوره می‌تواند نقش بسیار مؤثری در تأمین آب شرب و کشاورزی، کنترل سیلاب، و توسعه پایدار منطقه داشته باشد.
وی همچنین اظهار امیدواری کرد که با ورود این پروژه به فاز اجرایی، بخش مهمی از مشکلات آبی جنوب و غرب لرستان مرتفع شود و گامی اساسی در جهت افزایش تاب‌آوری استان در برابر خشکسالی برداشته شود.
افزایش ۳۰۰ درصدی اعتبار سد معشوره
استاندار لرستان با اعلام افزایش ۳۰۰ درصدی اعتبارات پروژه سد معشوره، این طرح را از اولویت‌های توسعه‌ای استان دانست و گفت: اجرای این سد با امنیت آب و معیشت پایدار مردم غرب استان گره خورده است.
سید سعید شاهرخی در گفت‌وگو با مهر با اشاره به اهمیت راهبردی سد معشوره برای استان لرستان، گفت: سد معشوره یکی از طرح‌های اولویت‌دار و راهبردی ما در لرستان است که نقش مستقیمی در توسعه، تأمین آب و بهبود معیشت مردم ایفا خواهد کرد.
وی افزود: ساخت این سد با توجه به تنش‌های آبی در برخی مناطق غربی استان، نه تنها مطالبه مردم، بلکه ضرورت جدی در برنامه‌های کلان توسعه‌ای محسوب می‌شود.
استاندار لرستان با اعلام رشد قابل‌توجه اعتبارات این پروژه در سال جاری عنوان کرد: سال گذشته حدود ۱۵۰ میلیارد تومان اعتبار برای سد معشوره هزینه شد؛ اما در سال جاری، این رقم به بیش از ۵۰۰ میلیارد تومان افزایش یافته که به معنای رشد ۳۰۰ درصدی منابع مالی پروژه است.
شاهرخی تأکید کرد: این تخصیص اعتبار سنگین، نشان‌دهنده اراده جدی دولت برای تسریع در اجرای سد معشوره و بهره‌مندی مردم از مزایای آن است.
سهم مناطق مختلف از منافع سد معشوره
وی با اشاره به شهرستان‌هایی که از این طرح بهره‌مند خواهند شد، گفت: سد معشوره برای شهرستان‌های کوهدشت، چگنی و حتی خرم‌آباد که با مشکل کم‌آبی مواجه هستند، بسیار حائز اهمیت است.
با تأمین اعتبارات و انتخاب پیمانکار جدید در تابستان امسال، انتظار داریم در مدت زمان پیش‌بینی شده شاهد بهره‌برداری باشیم
استاندار لرستان همچنین افزود: شهرستان‌های سلسله، دلفان و پلدختر نیز از مزایای احداث این سد بهره‌مند خواهند شد؛ چراکه هم در حوزه تأمین آب کشاورزی، هم مهار روان‌آب‌ها و هم مدیریت منابع، اثرگذار خواهد بود.
شاهرخی با تأکید بر تسریع در روند اجرای پروژه با همکاری شرکت آب نیروی ایران و سایر دستگاه‌های اجرایی، اظهار داشت: پروژه وارد مرحله‌ای تازه از فعالیت شده و با تأمین اعتبارات و انتخاب پیمانکار جدید در تابستان امسال، انتظار داریم در مدت زمان پیش‌بینی شده شاهد بهره‌برداری باشیم.
کلنگی که در دل لرستان کاشته شد
بنابراین گزارش، پروژه سد «معشوره» یکی از پرچالش‌ترین طرح‌های عمرانی لرستان است که طی بیش از یک دهه گذشته بارها وعده اجرای آن داده شده، اما هر بار در پشت دیوارهای کم‌اعتباری و نبود اراده اجرایی جدی متوقف مانده است.
خردادماه سال ۱۳۹۲، در واپسین روزهای دولت، رئیس‌جمهور وقت به لرستان سفر کرد و در اقدامی نمایشی، کلنگ سد معشوره را به زمین زد؛ کلنگی که بیش از آنکه نشانه آغاز یک پروژه عمرانی باشد، تبدیل به نماد وعده‌ای محقق‌نشده شد.
این حرکت نه‌تنها برای مردم استان ثمری نداشت، بلکه به بخشی از خاطرات ناکام توسعه‌ای لرستان تبدیل شد.
سد معشوره، در اصل مصوب سفرهای اول و دوم هیئت دولت به لرستان بود و قدمتی بیش از ۱۵ سال دارد.
اما با وجود تأییدات مکرر، این پروژه همواره در سطح مصوبه و وعده باقی ماند.
حتی در سال ۱۳۸۹، مقرر شد وزارت نیرو از محل فروش اوراق مشارکت، مبلغ ۵۰۰ میلیارد ریال برای شروع عملیات اجرایی تأمین کند؛ مصوبه‌ای که هرگز اجرایی نشد و به بایگانی وعده‌ها پیوست.
معشوره؛ نماد تشنگی بین‌النهرین لرستان
منطقه موسوم به بین‌النهرین لرستان، یعنی ناحیه‌ای میان دو رودخانه کشکان و سیمره، با وجود ظرفیت بالای منابع آبی، همچنان با کم‌آبی مزمن مواجه است.
سدی که می‌توانست گره از معیشت هزاران کشاورز و ساکن این منطقه باز کند، به پروژه‌ای فرسایشی و بلاتکلیف تبدیل شد و در هر دولت، تنها صورتجلسه‌ها را پربار کرد.
در دولت سیزدهم، با سفر رئیس‌جمهور شهید آیت‌الله سید ابراهیم رئیسی به لرستان، سد معشوره بار دیگر در لیست مصوبات قرار گرفت و امیدها را زنده کرد.
اما با گذشت ماه‌ها، پروژه همچنان پشت سد کمبود اعتبار باقی‌مانده و تنها وعده‌ها را ذخیره کرده است.
با حضور قرارگاه سازندگی خاتم‌الانبیاء، اجرای فاز جدید پروژه سد معشوره در سفر سوم هیئت دولت کلید خورد.
آیا معشوره پس از سال‌ها کلنگ‌زنی بی‌حاصل و وعده‌های تکراری، سرانجام روی خوش بهره‌برداری را خواهد دید؟
این سؤالی است که پاسخ آن، در گرو تحقق وعده‌های مالی، انتخاب پیمانکار توانمند و ثبات در اراده اجرایی دولت خواهد بود.
پروژه‌ای که باید از دل خاک، پاسخ تشنگی لرستان را بدهد، نه‌اینکه به خاک فراموشی سپرده شود.
فراموش نکنیم؛ سرنوشت سد معشوره، سرنوشت لرستان است!
