شورای نگهبان مردمی‌ترین نظرات را داشته است
سخنگوی شورای نگهبان می‌گوید این شورا به‌عنوان یک نهاد حاکمیتی مردمی‌ترین نظرات را داشته است.
باشگاه خبرنگاران جوان - هادی طحان‌نظیف عضو حقوقدان و سخنگوی شورای نگهبان شامگاه روز شنبه ۲۸ تیر ۱۴۰۴ در نخستین گفتگوی تلویزیونی پس از انتخاب مجدد از سوی نمایندگان مجلس شورای اسلامی برای عضویت در شورای نگهبان، ابتدا در تقدیر از عملکرد رسانه ملی اظهار داشت: رسانه ملی در میدان جنگ ۱۲ روزه و در تبیین موضوعات نقش مهم و بی‌بدیلی داشت.
امیدواریم پای به پای مردم بمانید و در میدان جهاد تبیین تلاش موثر داشته باشید.
وی که در گفت‌و‌گو با برنامه تلویزیونی «صف اول» سخن می‌گفت در پاسخی به سوالی درباره انتخاب مجدد خود با اکثریت آرای نمایندگان مجلس بیان کرد: این اتفاق، حُسن نظر نمایندگان نسبت به بنده بود.
ان‌شاالله که شایسته این اعتماد باشم.
دکتر طحان‌نظیف افزود: من شش سال قبل برای اولین بار از سوی آیت‌الله رئیسی (رئیس وقت قوه قضائیه) به مجلس معرفی و توسط نمایندگان مجلس دهم به عنوان عضو حقوقدان انتخاب شدم.
اکنون نیز حجت‌الاسلام والمسلمین اژه‌ای به بنده اعتماد و مجدد به مجلس معرفی کردند.
در این سال‌ها تلاشم این بوده که تعامل مثبت، نزدیک و حتی تنگاتنگ با نمایندگان مجلس داشته باشم.
حضور فعالی در کمیسیون‌های تخصصی مجلس داشتیم؛ بسیاری از مصوباتی که تبدیل به قانون شد، با حضور در مجلس ایرادات و ابهاماتش تبیین و برطرف شد.
سخنگوی شورای نگهبان همچنین اعلام کرد: در فضای رسانه‌ای نیز تعامل خوبی با اصحاب رسانه داشتیم.
۱۲۹ گزارش در خصوص مصوبات با عنوان گزارش به مردم و روایت پارلمان به رشته تحریر درآوردیم و ده‌ها نشست خبری داخلی و بین‌المللی نیز با اصحاب رسانه و خبرنگاران برگزار کردیم.
وی تاکید کرد: تمام تلاش ما این بوده که شورا و کارکردهایش را معرفی کنیم و اگر ابهام و ایرادی نسبت به مصوبه‌ای وجود دارد، آن را به خوبی تبیین کنیم.
تمام اعضای شورای نگهبان این اهتمام را داشته و بنده به عنوان سخنگوی شورای نگهبان و به نمایندگی از تمامی اعضا مسئولیت بیشتری را برعهده داشتم.
شورای نگهبان؛ پاسدار ماهیت انقلاب
طحان‌نظیف در این برنامه تلویزیونی به‌مناسبت چهل و پنجمین سالگرد تاسیسس شورای نگهبان اظهار کرد: برای معرفی شورای نگهبان باید نیم‌نگاهی به متمم قانون اساسی مشروطه و ماده دوم آن که معروف به اصل تراز است، داشته باشیم.
در آن اصل، دغدغه‌ای که در ذهن علمای اسلام وجود داشت، تبدیل به قانون شده است.
طبق اصل تراز پنج نفر از فقهای عصر با ترتیباتی که در قانون پیش‌بینی شده ماموریت‌شان این بود که مصوبات مجلس شورای ملی را با شرع تطبیق دهند؛ البته این ماده به دلایلی از جمله عدم اعتقاد شاه و برخی روشنفکران، اختلاف علما و ابهاماتی در متن قانون عملا امکان اجرا پیدا نکرد.
وی بیان کرد: پس از پیروزی انقلاب اسلامی و با آسیب‌شناسی که نسبت به اصل تراز شده بود، این دغدغه در قانون اساسی نظام جمهوری اسلامی ایران مدنظر قرار گرفت و نهاد شورای نگهبان پیش‌بینی شد.
در اصول قانون اساسی، جزئیات عملکرد این نهاد آمده که نشان می‌دهد این موضوع برای قانون‌گذار مهم بوده است.
سخنگوی شورای نگهبان تاکید کرد که این نهاد پاسدار ماهیت انقلاب اسلامی یعنی «اسلامیت» و «جمهوریت» است و گفت: این دو هویت انقلاب اسلامی هستند که در قانون اساسی نیز تبلور یافته است.
چگونگی انتخاب اعضای شورای نگهبان
طحان‌نظیف بیان داشت: شورای نگهبان متشکل از شش فقیه و شش حقوقدان است که فقها توسط رهبر معظم انقلاب انتصاب می‌شوند و حقوقدانان نیز از سوی رئیس قوه قضائیه به مجلس شورای اسلامی معرفی و توسط نمایندگان انتخاب می‌شوند.
وی اظهار کرد: اولین فقهای شورای نگهبان توسط امام خمینی (ره) در اسفند ۵۸ منصوب شدند که به نظر می‌رسد جزو اولین احکام صادره از سوی امام خمینی (ره) است.
حدود ۴ ماه بعد از آن (۲۶ تیر ۵۹) و با شکل‌گیری اولین مجلس شورای اسلامی، حقوقدانان شورای نگهبان نیز انتخاب شدند.
انتخاب حقوقدانان شورای نگهبان نخستین اقدام مجلس شورای اسلامی بود، چراکه بر اساس قانون اساسی، مجلس بدون شورای نگهبان اعتبار ندارد.
از این رو با تکمیل این ترکیب، هر ساله ۲۶ تیر به عنوان سالروز تشکیل شورای نگهبان شناخته می‌شود.
سخنگوی شورای نگهبان این نکته را هم یادآور شد که اگرچه دوره عضویت اعضای شورای نگهبان شش ساله است، اما برای اینکه تمامی اعضا دوره‌شان همراه با یکدیگر به پایان نرسد، در اولین دوره، پس از سه سال سه نفر از فقها و سه نفر از حقوقدانان به قید قرعه خارج شدند تا از آن مقطع به بعد هر سه سال نیمی از اعضای شورای نگهبان تغییر وضعیت یابند.
وی ادامه داد: از این رو در هفته گذشته سه نفر از فقها که دوره‌شان تمام شده بود، از سوی رهبر معظم انقلاب ابقا شدند.
نسبت به حقوقدانان نیز شش نفر از سوی رئیس قوه قضائیه به مجلس شورای اسلامی معرفی شدند که با آرای نمایندگان سه نفر انتخاب شدند.
دکتر طحان‌نظیف در همین رابطه به قدردانی از رهبر معظم انقلاب و رئیس قوه قضائیه پرداخت و گفت: مقام معظم رهبری اهتمام ویژه‌ای نسبت به شورای نگهبان دارند و همواره به موقع اقدام به انتصاب فقها فرموده‌اند و در این سال‌ها هیچگاه تاخیری به وجود نیامده است.
ریاست محترم قوه قضائیه نیز به موقع اسامی را ارسال کردند و نمایندگان نیز به موقع و با رایی بالا به انتخاب افراد پرداختند؛ این موضوع نشان می‌دهد که ارکان نظام اهتمام ویژه‌ای نسبت به شورای نگهبان دارند و فعالیت شورای نگهبان حتی یک روز نیز با تاخیر مواجه نشده است.
دفاع از حقوق ملت در بررسی مصوبات
سخنگوی شورای نگهبان در ادامه این برنامه تلویزیونی در پاسخ به سوال مجری درباره حقوق ملت گفت: در قانون اساسی یک فصل به حقوق ملت اختصاص یافته است؛ البته این بدان معنا نیست که در سایر فصول به حقوق ملت اشاره نشده است.
وی اعلام کرد: شورای نگهبان در بررسی مصوبات مجلس شورای اسلامی بیش از ۱۶۰ مورد استناد به اصول این فصل داشته است.
طحان‌نظیف در همین رابطه به ایراد اصل ۷۵ قانون اساسی اشاره کرد و اظهار داشت: اظهار این ایراد در راستای حقوق ملت است.
گاهی اوقات اقشار مختلف مطالباتی دارند، اما مطالبه وقتی در قالب طرح و لایحه تبدیل به قانون می‌شود، یک امر قانونی است و باید اجرا شود.
اگر درباره بار مالی آن قانون تدبیری اندیشیده نشده باشد، به جای اینکه کام جامعه هدف شیرین شود، تلخ می‌شود.
از این رو ایراد اصل ۷۵ به تامین منابع برای اجرای آن قانون خواهد پرداخت.
وی به مصوبه بیمه همگانی در برابر حوادث غیرمترقبه نیز اشاره کرد و گفت: یکی از ایراداتی که در راستای حقوق ملت گرفته شد این بود که برخی اقشار ممکن است توان پرداخت حق بیمه نداشته باشند و باید تدبیری از سوی قانون‌گذار اندیشیده شود.
یا اینکه طبق قانون اساسی بیمه همگانی محصول مشارکت دولت و مردم است و دولت حق ندارد خود را کنار بکشد؛ بنابراین شورای نگهبان پاسدار حقوق ملت است.
نهاد‌های مشابه شورای نگهبان در جهان
طحان‌نظیف در پاسخ به سوال دیگر مجری مبنی بر اینکه آیا در کشور‌های دیگر هم نهاد‌های مشابه شورای نگهبان وجود دارد، ابراز داشت: هم برای نظارت بر مصوبات مجلس و هم برای نظارت بر انتخابات، نهاد‌های مشابه شورای نگهبان در کشور‌های دیگر وجود دارد.
وی در همین رابطه به وجود شورای قانون اساسی در کشور فرانسه، دادگاه قانون اساسی در ایتالیا و دیوان عالی فدرال در کشور آلمان برای صیانت از قانون اساسی اشاره کرد.
سخنگوی شورای نگهبان تاکید کرد: قانون اساسی، قانون مادر کشور است و در هر کشوری باید از آن صیانت شود.
وی یادآور شد که در حوزه انتخابات نیز اینگونه است؛ یعنی هرکجا که مجری به کاری وادار می‌شود باید ناظری وجود داشته باشد تا بر اجرای کار نظارت داشته باشد.
در برخی کشورها، نهاد‌هایی این کار را انجام می‌دهند و در برخی کشورها، احزاب این کار را انجام می‌دهند.
به هر حال نظارت بر انتخابات وجود دارد.
بررسی ۳۵۵۲ مصوبه مجلس
سخنگوی شورای نگهبان همچنین در پاسخ به سوال دیگری عنوان کرد: اصلی‌ترین کارکرد شورای نگهبان بررسی مصوبات مجلس شورای اسلامی است و این کار را پا به پای مجلس انجام می‌دهیم.
از ابتدای تشکیل شورای نگهبان تاکنون ۳ هزار و ۵۵۲ مصوبه مجلس بررسی شده است.
وی افزود: این مصوبات از یک ماده واحده بوده و برخی از آنها به بیش از ۷۰۰ ماده نیز رسیده است.
ممکن است برخی در مرحله اول و برخی با چند بار رفت و برگشت به سرانجام رسیده باشد.
طحان‌نظیف با بیان اینکه شورای نگهبان با هر سه قوه در حال تعامل و کار است، گفت: در ارتباط با دولت، اساسنامه‌هایی که در آنجا به تصویب می‌رسد، مورد بررسی قرار می‌گیرد و از ابتدای تشکیل شورای نگهبان تاکنون ۵۸۶ اساسنامه ارسالی از سوی دولت بررسی شده است.
وی درباره کار با قوه قضائیه هم اظهار کرد: طبق قانون هر یک از شهروندان می‌توانند به دیوان عدالت اداری که زیرنظر قوه قضائیه است مراجعه کنند و اعتراض خود را نسبت به مصوبات (از مصوبات شورای شهر گرفته تا مصوبات هیات وزیران) اعتراض کنند و آن را خلاف شرع یا خلاف قانون بدانند.
ادعای خلاف قانون بودن توسط دیوان عدالت اداری بررسی می‌شود و ادعای خلاف شرع بودن توسط فقهای شورای نگهبان بررسی می‌شود.
از این رو از ابتدای شکل‌گیری شورای نگهبان تاکنون ۱۸۰۷ استعلام ارسالی از سوی دیوان عدالت اداری بررسی شده است.
این ادعا‌ها با دقت و وقت‌گذاری از سوی فقهای شورای نگهبان مورد بررسی قرار می‌گیرد که در برخی از آنها، ادعا‌های شهروندان تایید می‌شود.
سخنگوی شورای نگهبان تاکید کرد که با دقت مصوبات را بررسی می‌کنیم و در همین رابطه به حضور دانشجویان در صحن علنی شورای نگهبان اشاره کرد و گفت: آنها دیدند که نسبت به یک جلمه و حتی یک کلمه در مصوبه ساعت‌ها بحث می‌شود و پس از بررسی استدلال‌ها، رای‌گیری می‌شود.
وی در همین جا از برگزاری ۵ مرحله از رویداد شبیه‌سازی شورای نگهبان خبر داد و گفت: دانشجویان دانشگاه‌های سراسر کشور در این رویداد حضور می‌یابند و همچون اعضای شورای نگهبان به بررسی مصوبات مجلس و حتی پرونده‌های فرضی داوطلبان انتخابات می‌پردازند.
طرح مالیات بر سوداگری در ایستگاه پایانی
سوال دیگر مجری درباره طرح مالیات بر سوداگری و سفته‌بازی بود که سخنگوی شورای نگهبان پاسخ داد: این مصوبه چند باری بین شورای نگهبان و مجلس شورای اسلامی در رفت و آمد بود.
ابهامات و ایرادات ما عمدتاً جزئی و در راستای تکمیل و قابل اجرا شدن مصوبه مجلس شورای اسلامی بود؛ ایرادات ما بنیادین نبود و با اصل موضوع مخالف نیستیم.
نمایندگان نیز نسبت به این موضوع واقف هستند.
وی خاطرنشان کرد: طرح مالیات بر سوداگری و سفته‌بازی، طرح مفصلی بود که در مراحل ابتدایی ایرادات بسیاری داشت.
ایرادات به تدریج کم شد تا اینکه به سه ابهام رسید؛ بنابراین در مرحله آخر سه ابهام نسبت به این مصوبه داشتیم.
طحان‌نظیف خبر داد: مجلس آن سه ابهام را برطرف کرده و در اولین جلسه شورای نگهبان مورد بررسی قرار می‌گیرد.
اگر ابهامات برطرف شده باشد، مسیر ابلاغ را طی خواهد کرد.
اگر باز هم برگشت بخورد، نگرانی در این رابطه وجود ندارد و رفت و برگشت انجام خواهد شد.
تهران؛ حوزه جدید انتخابات میان‌دوره‌ای خبرگان
سخنگوی شورای نگهبان همچنین درباره برگزاری انتخابات میان‌دوره‌ای مجلس شورای اسلامی و مجلس خبرگان رهبری در سال ۱۴۰۵ اظهار کرد: طبق اعلام وزارت کشور انتخابات شورا‌های اسلامی شهر و روستا روز ۱۱ اردیبهشت ۱۴۰۵ برگزار خواهد شد و طبق قانون انتخابات میان‌دوره‌ای باید همراه با یک انتخابات سراسری برگزار شود.
وی افزود: بنابراین انتخابات میان‌دوره‌ای مجلس شورای اسلامی در ۵ حوزه انتخابیه و انتخابات میان‌دوره‌ای مجلس خبرگان رهبری در ۳ حوزه انتخابیه در روز ۱۱ اردیبهشت ۱۴۰۵ برگزار خواهد شد.
به گفته طحان‌نظیف ۵ حوزه انتخابیه که انتخابات میان‌دوره‌ای مجلس شورای اسلامی در آنها برگزار خواهد شد عبارتند از «تبریز»، «بندرانزلی»، «نقده و اشنویه»، «بستان‌آباد» و «بندرعباس» که نمایندگان آنها مسئولیت‌هایی در دولت دریافت کردند و از مجلس خارج شدند.
وی اضافه کرد: همچنین باتوجه به شهادت آیت‌الله رئیسی و آیت‌الله آل‌هاشم و درگذشت آیت‌الله نعیم‌آبادی که امروز فوت کردند، انتخابات میان‌دوره‌ای مجلس خبرگان رهبری نیز در حوزه‌های انتخابیه خراسان جنوبی، آذربایجان شرقی و تهران برگزار خواهد شد.
ساماندهی پهپاد‌های غیرنظامی» دارای ابهام
سخنگوی شورای نگهبان درباره فعالیت این نهاد در جنگ ۱۲ روزه عنوان کرد: ما توانستیم در کنار مردم عزیزمان که در صحنه بودند و همچون نهاد‌های مختلف، وظایف خودمان را انجام بدهیم.
مجلس در جنگ ۱۲ روزه در میانه میدان بود؛ علی‌رغم اینکه تهدید‌هایی می‌شد، جلسات منظمی برگزار کرد که جای تقدیر دارد و البته خروجی‌هایی هم داشت از جمله اینکه وزیر پیشنهادی اقتصاد رای اعتماد کسب کرد.
وی عنوان کرد: نمایندگان مجلس شورای اسلامی همچنین در جنگ ۱۲ روزه با توجه به شرایطی که پیش آمده بود، سه مصوبه مرتبط با این شرایط داشتند.
یکی از آنها طرح دو فوریتی «الزام دولت به تعلیق همکاری با آژانس بین‌المللی انرژی اتمی» بود که در شورای نگهبان مورد بررسی قرار گرفت و خلاف موازین شرع و قانون اساسی شناخته نشد.
طحان‌نظیف دومین مصوبه را طرح «تشدید مجازات جاسوسی و همکاری با رژیم صهیونیستی و کشور‌های متخاصم علیه امنیت و منافع ملی» اعلام کرد و گفت: این طرح، چون قرار است به یک قانون دائمی تبدیل شود، پس باید دقت‌های شرعی و حقوقی در آن لحاظ شود.
ابهاماتی درباره این مصوبه داشتیم که در جلسات کمیسیون حضور یافتیم و تشریح کردیم.
اکنون مصوبه مجدد در دستور کار شورای نگهبان قرار دارد.
وی تصریح کرد: امروز مجلس نگرانی از بابت بازگشت مصوبات نداشته باشد؛ سعی می‌کنیم مشورت حقوقی نیز بدهیم البته تصمیم با نمایندگان مجلس است.
ما نسبت به این مصوبات ایرادات اساسی و غیرقابل رفع نداریم.
بررسی‌های ما در شورا به تکمیل و قابل اجرا بودن مصوبات کمک می‌کند.
سخنگوی شورای نگهبان درباره سومین مصوبه یعنی لایحه «ساماندهی پرنده‌های هدایت‌پذیر از راه دور (پهپاد‌های غیرنظامی)» هم خبر داد: این مصوبه نیز مورد بررسی قرار گرفت.
ابهاماتی نسبت به برخی از موادش وجود دارد که در روز‌های آینده نظر شورا را به مجلس ارسال خواهیم کرد.
اگر ابهامات برطرف شود مجدد آن را بررسی خواهیم کرد.
وی این نکته را هم اعلام کرد که مجلس شورای اسلامی در شرایط جنگ ۱۲ روزه به تدوین و بررسی مصوبات دیگری همچون طرح مالیات بر سوداگری و سفته‌بازی نیز پرداخت.
درباره مصوبات هیچ چیز پنهانی نداریم
سخنگوی شورای نگهبان درباره شفافیت این نهاد هم اظهار داشت: وقتی یک نهاد سخنگو انتخاب می‌کند یعنی افکار عمومی برایش مهم است و می‌خواهد پاسخگو باشد.
گام‌های موثری برداشته شده است.
من با خودم عهد کرده‌ام که هم سخنگوی شورای نگهبان در بین مردم و هم سخنگوی مردم در بین اعضای شورای نگهبان باشم.
البته اعضای شورای نگهبان در بین مردم و با مردم زندگی می‌کنند.
اعضای شورای نگهبان از اساتید حوزه و دانشگاه هستند، اما کارویژه سخنگو این است.
وی سپس بیان داشت: شورای نگهبان به صورت کاملاً داوطلبانه مشروح مذاکرات خود را منتشر کرده است؛ پیش از آنکه قانون شفافیت قوای سه‌گانه و دستگاه‌ها ارائه شود.
در سامانه جامع نظرات شورای نگهبان سوابق هر مصوبه و اساسنامه‌ای که مورد بررسی قرار گرفته، وجود دارد.
مشروح مذاکرات البته با تاخیر و تا آنجایی که پیاده‌سازی شده در این سامانه آمده است و از آن جایی که جلسات مفصل است، گزارش استدلال‌های شورای نگهبان نیز در سامانه بارگذاری شده است.
تمامی این اقدامات بدون هیچگونه الزام قانونی و داوطلبانه در حال انجام است.
طحان‌نظیف تاکید کرد: در حوزه مصوبات هیچ چیز پنهانی نداریم.
اما در حوزه انتخابات موضوع متفاوت است، چراکه با حوزه شخصی افراد رو‌به‌رو هستیم.
ما فرآیند‌ها و قوانین انتخابات را مکرر اطلاع‌رسانی می‌کنیم، اما در حوزه افراد، چون قانون مجوزی نداده، پای‌بند به قانون هستیم و اجازه انتشار نداریم.
پرتکرارترین ایراد چیست؟
سخنگوی شورای نگهبان در پاسخ به سوال مجری پرتکرارترین ایراد به مصوبات مجلس شورای اسلامی را علاوه بر مواردی مانند اصل ۷۵ قانون اساسی، ایراد مربوط به اصل ۸۵ قانون اساسی نیز اعلام کرد مبنی بر اینکه «مجلس نمیتواند اختیار قانونگذاری را به شخص یا هیئتی واگذار کند» و این ایراد را در راستای پاسداری از حرمت و جایگاه مجلس شورای اسلامی دانست.
وی در پایان تاکید کرد: بنای‌مان بر تعامل بیشتر با مجلس و دستگاه‌هایی است که کار می‌کنیم.
امید است حرف نشنیده‌ای نباشد که شنیده نشود و هر نکته‌ای است، شنیده شود.
