نقش‌آفرینی باکو در راهبرد منطقه‌ای آمریکا در قفقاز و شام
به گزارش مشرق، کانال تلگرامی اندیشکده تهران نوشت:
جمهوری آذربایجان و ترکیه از جمله اولین کشورهایی بودند که از روی کارآمدن جولانی در سوریه حمایت کرده و حکومت جدید این کشور را به رسمیت شناختند.
باکو تلاش داشته از طریق گسترش تعاملات با سوریه پاره‌ای از معادلات امنیتی و اقتصادی منطقه را به نفع خود تغییر دهد.
از این منظر سفر جولانی به باکو در تیر ماه ۱۴۰۴ مقوله‌ای فراتر از روابط دوجانبه میان باکو- دمشق تلقی می‌شود.
اکنون نیز با گذشت چند روز از سفر جولانی به آذربایجان، تحولاتی در مناطق مرزی سوریه و اسرائیل رخ داده است که امکان اظهار نظر در مورد ابعاد ناپیدای این سفر را بیشتر مهیا کرده است.
به نظر می‌رسد که سفر مذکور نه تنها با انگیزه دوجانبه، بلکه با هماهنگی‌های امنیتی در سطح فرامنطقه‌ای و با انگیزه تاثیرگذاری بر معادلات امنیتی و اقتصادی در منطقه طراحی شده است.
انگیزه‌های سیاسی- امنیتی سفر جولانی به باکو
به منظور درک اهداف سیاسی- امنیتی سفر جولانی به باکو، اشاره به دیدار دو ماه پیش میان ترامپ و جولانی (مه ۲۰۲۵) در ریاض خالی از فایده نخواهد بود.
در آن دیدار آمریکا بخش مهمی از تحریم‌ها بر علیه سوریه را لغو کرد و در ازای آن تضمین‌هایی مبنی بر تبعیت دمشق از راهبرد منطقه‌ای واشنگتن و همچنین اخراج نیروهای تروریستی از سوریه را دریافت کرد.
جمهوری آذربایجان، اسرائیل و ترکیه از جمله بازیگرانی هستند که به طور همزمان نقش مهمی در راهبرد منطقه‌ای آمریکا در قفقاز و شام ایفا می‌کنند.
از این‌رو ایجاد پیوستار سیاسی- امنیتی میان این بازیگران و حل موضوعات اختلافی میان آنها از جمله پرونده سوریه بخش اساسی از نظم نوین منطقه‌ای را شکل خواهد داد.
برخی رسانه‌های اسرائیل فاش کردند که همزمان با سفر جولانی به باکو، هیئت اسرائیلی نیز در جمهوری آذربایجان حضور داشت.
گفته شده که در جریان این سفر چندین جلسه میان هیئت اسرائیلی و سوری برگزار شده است.
به احتمال بسیار زیاد هدف از این جلسات، بحث درباره مناطق اشغال شده‌ی جنوب غربی سوریه، توسط اسرائیل در ماه‌های اخیر بوده است.
اما به نظر می‌رسد میانجیگری باکو در این زمینه موفقیت‌آمیز نبوده؛ زیرا چند روز پس از پایان سفر جولانی، درگیری میان دروزی‌های حامی اسرائیل و حکومت مرکزی در سویدا افزایش یافته است.
با عنایت به تحولات مذکور می‌توان این گمانه را مطرح کرد که مسائل مربوط به ایران از دیگر محورهای مورد بحث در باکو بوده است.
با توجه به تعهد سوریه به آمریکا برای خروج نیروهای تروریستی از خاک سوریه، این گمانه مطرح شده است که استقرار نیروهای تکفیری در مجاورت مرزهای ایران در سفر اخیر مورد بحث قرار گرفته است.
از این رو سفر جولانی به باکو به معنای ورود جدی‌تر جمهوری آذربایجان به معادلات سیاسی- امنیتی منطقه است.
انگیزه‌های ژئوپلیتیکی و اقتصادی
انگیره‌های اقتصادی میان باکو و دمشق از وجوه آشکار سفر جولانی به جمهوری آذربایجان است.
پیش از این نیز باکو و آنکارا آمادگی خود را برای کمک به بازسازی سوریه در دوره پس از جنگ اعلام کرده بودند.
در اردیبهشت ۱۴۰۴ معاون نخست وزیر جمهوری آذربایجان به دمشق سفر کرده بود و در مورد مهم‌ترین پروژه‌های اقتصادی در سوریه با مقامات این کشور به تفاهمات اولیه دست یافته بود.
بنابراین سفر جولانی به باکو به منظور نقد کردن تفاهمات اقتصادی اولیه بوده است.
توافق میان شرکت دولتی نفت آذربایجان (SOCAR) و طرف سوری برای صادرات گاز به این کشور از طریق ترکیه مهم‌ترین دستاورد اقتصادی سفر جولانی است که صرفاً محدود به روابط دمشق- باکو نخواهد بود بلکه که یک گام مهم دیگر برای ترکیه به منظور تبدیل شدن به هاب انرژی در منطقه است.
همچنین توافق برای توسعه و بازسازی زیر ساخت‌ها در سوریه از دیگر دستاوردهای سفر جولانی به باکو است.
جمع‌بندی
روابط جدید جمهوری آذربایجان و ترکیه ابعادی فراتر از مناسبات دوجانبه میان طرفین دارد توسعه روابط باکو- دمشق در هماهنگی کامل با ترکیه انجام می‌شود.
از چشم‌انداز جمهوری آذربایجان حکومت بشار اسد حامی ارمنستان در منازعات قره‌باغ بود؛ حال حکومت جدید سوریه تبدل به یک همکار ژئواکونومیکی برای ترکیه و جمهوری آذربایجان شده است که بخشی از نظم نوین منطقه را شکل خواهند داد.
میانجیگری پنهان جمهوری آذربایجان برای عادی سازی روابط سوریه و اسرائیل حلقه ناپیدای سفر جولانی به باکو بوده است موضوعی که ترامپ تحت عنوان پیوستن احتمالی سوریه به توافقنامه‌های ابراهیم از آن یاد کرده است.
*بازنشر مطالب شبکه‌های اجتماعی به منزله تأیید محتوای آن نیست و صرفا جهت آگاهی مخاطبان از فضای این شبکه‌ها منتشر می‌شود.