کرمان در محاصره فرسایش، فرونشست و سیل؛ آبخیزداری تنها راه نجات

به گزارش خبرگزاری تسنیم از کرمان، در حالی که استان کرمان با اقلیم خشک و نیمه‌خشک همواره با چالش کم‌آبی، فرسایش خاک و سیلاب‌های مخرب مواجه بوده، اجرای طرح‌های آبخیزداری در سال‌های اخیر، به عنوان راهکاری علمی، ارزان و اثربخش، توانسته بخشی از بحران منابع طبیعی این منطقه را مهار کند.
استان کرمان با سابقه‌ای کهن در مدیریت آب شامل حفر قنات و سیستم‌های آبیاری سنتی، امروز با تهدیدهای جدی از جمله کاهش بارندگی، خشکسالی‌های انباشته، فرونشست زمین، برداشت بی‌رویه از چاه‌ها و فرسایش شدید خاک دست‌وپنجه نرم می‌کند.
در سال‌های اخیر، اقداماتی نظیر اجرای طرح همیاران آب، مسدودسازی چاه‌های غیرمجاز، نصب کنتورهای هوشمند، و توسعه پروژه‌های آبخیزداری، در دستور کار نهادهای مسئول قرار گرفته تا گامی مؤثر برای حفظ منابع آب و خاک استان برداشته شود.
مدیرکل منابع طبیعی و آبخیزداری استان کرمان، آبخیزداری را نسخه‌ای ضروری برای نجات منابع آبی و خاکی استان می‌داند و گفت: آبخیزداری به عنوان روشی علمی، ساختاری و پایدار، نقش مهمی در ذخیره نزولات آسمانی، تغذیه آبخوان‌ها، جلوگیری از سیلاب و کنترل فرسایش ایفا کرده است.
کرمانسومین استان سیل‌خیز ایران است
علیرضا ابوالحسنی، مدیرکل منابع طبیعی و آبخیزداری استان کرمان با تأکید بر چالش‌های اقلیمی استان کرمان، اظهار کرد: باوجود کم‌بارشی، کرمان سومین استان سیل‌خیز کشور محسوب می‌شود و این موضوع ارتباط مستقیمی با فقر پوشش گیاهی در سطح عرصه‌های منابع طبیعی استان دارد که باعث جاری شدن سریع رواناب‌ها و افزایش شدت سیلاب می‌شود.
وی با اشاره به نقش طرح‌های آبخیزداری در مقابله با این تهدید، افزود: اجرای این طرح‌ها، نقشی کلیدی در افزایش نفوذ آب به سفره‌های زیرزمینی، جلوگیری از کاهش سطح آب چاه‌ها و قنوات و کاهش آسیب‌های ناشی از سیلاب ایفا می‌کند.
آبخیزداری؛ راهکار ارزان، علمی و مؤثر
ابوالحسنی آبخیزداری را یک راهکار بنیادین و مقرون‌به‌صرفه توصیف کرده و گفت: در شرایطی که تغییر اقلیم و خشکسالی‌های متوالی ذخایر آبی را تهی کرده‌اند، آبخیزداری این فرصت را فراهم می‌کند که بارش‌های اندک با مدیریت بهینه به منابع قابل استفاده تبدیل شوند.
در دوران ترسالی می‌توان آب‌های مازاد را ذخیره کرد و در زمان خشکسالی، از آن‌ها بهره‌برداری کرد.
فرسایش خاک در کرمان 6.5 برابر میانگین جهانی
مدیرکل منابع طبیعی و آبخیزداری استان کرمان، با اشاره به شدت بحران فرسایش خاک در استان گفت: در حالی که میانگین جهانی فرسایش خاک 4 تن در هکتار و میانگین کشور 16 تن در هکتار است، این عدد در کرمان به 20 تا 30 تن در هکتار می‌رسد.
این بدان معناست که کرمان با حداقل 6.5 برابر فرسایش بیشتر از میانگین جهانی مواجه است و این موضوع تهدیدی جدی برای پایداری اکوسیستم استان به شمار می‌رود.
ابوالحسنی با ارائه آمار دقیق از پیشرفت طرح‌ها در استان ادامه داد: وسعت کل حوضه‌های آبخیز شمال استان کرمان حدود 10.6 میلیون هکتار است.
از این میزان، تاکنون در سطح 4.2 میلیون هکتار مطالعات انجام شده و در بیش از 2 میلیون هکتار، عملیات اجرایی شامل احداث بیش از هشت هزار سازه آبخیزداری به انجام رسیده است.
یعنی تنها در 20 درصد از کل حوضه‌های شمال استان طرح‌های اجرایی عملیاتی شده‌اند.
وی در ادامه، فرونشست زمین را از پیامدهای خطرناک افت تراز سفره‌های زیرزمینی دانست و تصریح کرد: در نتیجه خشکسالی‌های انباشته دو دهه اخیر، تراز منفی ذخایر آبی استان به سطح بحرانی رسیده است و بر اساس گزارش وزارت نیرو، بیلان منفی منابع آبی کرمان حدود 902 میلیون مترمکعب است که جبران آن تنها با اجرای فراگیر طرح‌های آبخیزداری و مدیریت مصرف آب امکان‌پذیر است.
آینده مطلوب در گرو مدیریت آبخیز
ابوالحسنی در پایان گفت: در صورت اجرای کامل طرح‌های آبخیزداری در حوضه‌های شمال استان، می‌توان سالانه حدود 500 تا 600 میلیون مترمکعب آب به سفره‌های زیرزمینی تزریق کرد و با مدیریت مصرف آب کشاورزی و شهری نیز می‌توان حدود 300 میلیون مترمکعب دیگر را جبران کرد و در مجموع، تراز منفی آبی استان را متعادل ساخت.
به گزارش تسنیم، آبخیزداری تنها یک پروژه عمرانی نیست، بلکه رویکردی زیربنایی و جامع برای حفاظت از منابع حیاتی در مناطق خشک و نیمه‌خشک همچون استان کرمان است.
با گسترش و اجرای اصولی این طرح‌ها، می‌توان به شکل‌گیری توسعه‌ای پایدار، کاهش آسیب‌های زیست‌محیطی، و حفظ آینده منابع آبی ایران امید بست.
انتهای پیام/511/