تأکید بر واکسیناسیون و مراقبت‌های بهداشتی
رئیس مرکز بیماری‌های زئونوز گفت: حیوانات ناقل بیماری‌اند؛ واکسیناسیون و مراقبت ضروری است.
به گزارش خبرنگار خبرگزاری مهر، محمد زینعلی رئیس مرکز اداره بیماری‌های زئونوز در نشست خبری با محوریت بیماری‌های قابل انتقال بین انسان و حیوان با اشاره به برنامه‌ریزی‌های در حال انجام گفت: هفته آینده کمیته کشوری هاری برگزار خواهد شد و هدف ما این است که طی پنج سال آینده به حداقل سطح ممکن از نظر موارد انسانی برسیم.
تحقق این هدف، نیازمند برنامه‌ریزی دقیق و همکاری فرابخشی است.
وی با تأکید بر هزینه‌های سنگین مقابله با هاری اظهار کرد: یکی از مهم‌ترین هزینه‌هایی که باید در این مسیر تأمین شود، مربوط به افزایش پوشش واکسیناسیون سگ‌ها، به‌ویژه سگ‌های ولگرد است.
امیدواریم با حمایت شورای سلامت و امنیت غذایی کشور، در جلسات آینده به جمع‌بندی‌هایی برای اجرای مؤثرتر این برنامه برسیم.
زینعلی در بخش دیگری از سخنان خود در پاسخ به سوالی درباره بیماری تب مالت نیز گفت: سال گذشته ۱۹۷۲ مورد تب مالت در کشور گزارش شد که نشان‌دهنده تداوم تهدید بیماری‌های مشترک بین انسان و دام است و نیازمند توجه بیشتر در زمینه پیشگیری، آموزش و کنترل زنجیره‌های انتقال است.
زینعلی در مورد اقدامات انجام‌شده در راستای کنترل بیماری‌های مشترک انسان و دام، گفت: به صورت میانگین سالانه حدود ۱۲ میلیون دوز واکسن دامی در کشور تزریق می‌شد، اما اکنون طبق تعهد جدید، این میزان به حدود ۳۵ میلیون دوز افزایش یافته است.
وی گفت: این افزایش بر اساس توافق و هماهنگی میان سازمان دامپزشکی و مؤسسه سرم‌سازی رازی انجام شده و هدف آن، افزایش پوشش واکسیناسیون دام‌ها به منظور کاهش موارد انسانی ابتلاء به بیماری‌های مشترک است.
زینعلی ادامه داد: اطلاعات مربوط به این تعهد را به نقل از همکاران دامپزشکی مطرح می‌کنم و بهتر است جزئیات آن از سوی مسئولان این حوزه ارائه شود.
اما اصل موضوع آن است که افزایش واکسیناسیون دام‌ها، یکی از مؤثرترین راهکارها برای کاهش بیماری‌های مشترک در انسان‌هاست.
وی با اشاره به اثربخشی واکسن‌های تولید داخل گفت: برخی از واکسن‌ها از خارج کشور وارد می‌شدند و برخی نیز تولید داخلی هستند.
مؤسسه‌های تولید واکسن موظف‌اند قبل از توزیع، آزمایش‌های ایمنی و اثربخشی را انجام دهند تا اطمینان حاصل شود که واکسن‌ها پاسخگوی نیاز و مؤثر هستند.
زینعلی تصریح کرد: ما بارها در جلسات تخصصی، تأکید کرده‌ایم که بدون واکسیناسیون مؤثر نمی‌توان از شیوع بیماری‌ها جلوگیری کرد.
نمونه آن را می‌توان در بیماری فلج اطفال مشاهده کرد که ۴۰ تا ۵۰ سال پیش با واکسیناسیون گسترده تحت کنترل قرار گرفت.
وی با بیان اینکه در حال حاضر آمار بالای موارد انسانی ابتلاء به بیماری‌هایی مانند تب مالت، زنگ هشداری برای پوشش ناکافی واکسیناسیون دام‌هاست، افزود: آماری مانند ۱۹ هزار مورد ابتلای انسانی به وضوح نشان می‌دهد که یا پوشش واکسیناسیون کامل نبوده، یا اثربخشی واکسن‌ها نیاز به بررسی دارد.
البته این مسئولیت در حوزه دامپزشکی است و ما تنها می‌توانیم از منظر بهداشت انسانی به آن نگاه کنیم.
زینعلی افزود: انتظار می‌رود با تعهد جدید سازمان دامپزشکی و تولید ۳۵ میلیون دوز واکسن توسط مؤسسه رازی، شاهد ارتقای قابل‌توجهی در پوشش واکسیناسیون دام‌ها باشیم که در نهایت منجر به کاهش چشمگیر موارد انسانی ابتلاء به بیماری‌های مشترک خواهد شد.
زینعلی با اشاره به روند نزولی موارد ابتلاء به سالک در کشور گفت: در سال ۱۳۸۷ بالغ بر ۲۶ هزار و ۸۲۴ مورد ابتلاء به سالک با میزان بروز ۳۷ درصد در کشور ثبت شد.
این در حالی است که در سال ۱۴۰۳، بر اساس آمارهای اولیه، تعداد موارد به ۸ هزار و ۲۶۷ مورد کاهش یافته و میزان بروز به حدود ۱۰ درصد رسیده است.
وی افزود: این آمار همچنان در حال تکمیل است، اما کاهش قابل توجه میزان ابتلاء نشان‌دهنده پیشرفت برنامه‌های مراقبتی و بهداشتی در کشور است.
با این حال، همچنان اقدامات بیشتری برای مهار کامل این بیماری نیاز است.
زینعلی با اشاره به نقش مهم شبکه مراقبت آزمایشگاهی در تشخیص بیماری‌های واگیر اظهار کرد: در کشور شبکه‌ای از آزمایشگاه‌های مراقبت وجود دارد که در صورت نیاز، نمونه‌های بیماران به آزمایشگاه مرجع کشوری در دانشکده بهداشت منتقل و بررسی دقیق‌تری روی آن‌ها انجام می‌شود.
وی درباره برنامه‌های آینده افزود: در حال حاضر، وزارت بهداشت در حال برنامه‌ریزی برای اجرای طرح پایلوت واکسیناسیون بیماری سالک در کشور است.
این طرح قرار است به‌صورت آزمایشی در دو منطقه با دو نوع اپیدمیولوژیک متفاوت اجرا شود؛ یکی در مناطق شهری که نوع "سالک شهری" یا انسان‌به‌انسان است، و دیگری در مناطق روستایی که نوع "سالک زئونوتیک" یا مشترک بین انسان و حیوان به شمار می‌رود.
به گفته وی، دو استان اصفهان و کرمان به‌عنوان پایلوت این طرح در نظر گرفته شده‌اند و هدف از اجرای آن، دستیابی به نتایجی برای کنترل یا حتی حذف سالک در مناطق هدف است.
زینعلی همچنین به آمار سایر حوادث زیستی اشاره کرد و گفت: در سال گذشته، ۸ هزار و ۳۸۹ مورد مارگزیدگی و ۸۱۴ مورد عقرب‌زدگی در کشور ثبت شده است که نشان‌دهنده لزوم آمادگی بیشتر نظام سلامت برای مقابله با آسیب‌های ناشی از جانوران سمی در مناطق پرخطر است.
وی تأکید کرد: ایران با برخورداری از ظرفیت‌های علمی و شبکه بهداشت گسترده، می‌تواند در مبارزه با بیماری‌های بومی مانند سالک، به عنوان یکی از کشورهای پیشرو در منطقه مطرح شود.
زینعلی با اشاره به افزایش خرید و نگهداری حیوانات خانگی در فصل امتحانات اظهار کرد: بسیاری از خانواده‌ها در این ایام به‌دلیل حضور بیشتر در منزل یا نیازهای عاطفی فرزندان، اقدام به تهیه حیوانات خانگی می‌کنند، اما توجه کافی به الزامات بهداشتی این اقدام ندارند.
وی افزود: افرادی که قصد ورود به خانه‌ای جدید دارند یا در ساختمان‌هایی زندگی می‌کنند که بیش از ۷۰ درصد ساکنان آن حیوان خانگی دارند، باید به شکل جدی به نکات مراقبتی توجه داشته باشند.
در غیر این صورت، امکان انتقال انواع بیماری‌های انگلی، باکتریایی و ویروسی از حیوان به انسان وجود دارد.
زینعلی تصریح کرد: در صورتی که سلامت حیوان به‌درستی کنترل نشود، ممکن است برای صاحب حیوان و فرزندان او خطراتی جدی ایجاد شود.
برای پیشگیری از این خطرات، لازم است حیوان خانگی به‌طور منظم به کلینیک‌های دامپزشکی معتبر مراجعه کرده و تحت نظر متخصصان قرار گیرد.
وی ادامه داد: تزریق واکسن، مصرف داروهای ضد انگل و چکاپ‌های دوره‌ای از جمله اقدامات ضروری برای تضمین سلامت حیوان و خانواده است.
همچنین هرگونه تغییر رفتاری در حیوان، مانند بی‌قراری، پرخاشگری یا بی‌حالی، باید جدی گرفته شود و فوراً به دامپزشک اطلاع داده شود.
زینعلی خاطرنشان کرد: سلامت خانواده با رعایت ساده‌ترین نکات بهداشتی قابل حفظ است، اما غفلت در نگهداری صحیح از حیوانات خانگی می‌تواند باعث بروز مشکلات پرهزینه و خطرناک شود.
زینعلی با تأکید بر لزوم آگاهی عمومی در مواجهه با موارد مارگزیدگی و عقرب‌زدگی گفت: خوشبختانه اورژانس بیمارستان‌های کشور به اندازه کافی آماده ارائه خدمات به این بیماران است، اما سرعت عمل خانواده‌ها و اطرافیان در انتقال فرد آسیب‌دیده نقش بسیار مهمی در جلوگیری از عوارض دارد.
وی افزود: توصیه اکید ما این است که به‌محض وقوع مارگزیدگی یا عقرب‌زدگی، فرد حادثه‌دیده به نزدیک‌ترین مرکز درمانی یا بیمارستان منتقل شود.
در حین انتقال، باید دقت شود که عضو گزیده‌شده پایین‌تر از سطح قلب قرار گیرد تا از گسترش سریع سم در بدن جلوگیری شود.
زینعلی ادامه داد: در چنین شرایطی، از انجام اقدامات خودسرانه مانند بریدن محل گزش، مکیدن زهر، یا استفاده از داروهای خانگی به‌شدت پرهیز شود، چرا که این اقدامات می‌تواند شرایط بیمار را وخیم‌تر کند.
وی در پایان از مردم خواست در همه مناطق، به‌ویژه در فصل‌های گرم سال و در نواحی روستایی یا کویری، مراقب خطر گزیدگی باشند و آموزش‌های لازم برای مواجهه با این حوادث را از منابع معتبر پیگیری کنند.