صلح یا شکست میدانی؛ پ.ک.ک اعلام کرد: سلاح‌هایمان را در میدان عمومی در سلیمانیه عراق می‌سوزانیم
حزب کارگران کردستان در آستانه سوختن سلاح‌هاست؛ نه به نشانه پیروزی، بلکه در سایه انزوا، شکست میدانی و تغییر توازن منطقه‌ای؛ و صلح اما، هنوز در تیررس نیست.
حزب کارگران کردستان در آستانه سوختن سلاح‌هاست؛ نه به نشانه پیروزی، بلکه در سایه انزوا، شکست میدانی و تغییر توازن منطقه‌ای؛ و صلح اما، هنوز در تیررس نیست.
کد خبر: 723516 | ۱۴۰۴/۰۴/۲۱ ۰۹:۰۹:۱۸
برای نخستین‌بار در تاریخ چهل‌ساله درگیری‌های حزب کارگران کردستان (PKK) با دولت ترکیه، این گروه اعلام کرده که به‌طور علنی و در برابر دوربین‌ها، سلاح‌های خود را خواهد سوزاند؛ اقدامی کم‌سابقه در میان جنبش‌های مسلحانه جهان.
چنین رویدادی، در عین نمایش‌گر بودن، لایه‌های پیچیده‌ای از تغییرات میدانی، فشارهای ژئوپلیتیکی و بازتعریف راهبردی دارد که فراتر از یک «تصمیم صلح‌آمیز داوطلبانه» تفسیر می‌شود.
الگوی جهانی کنارگذاری سلاح؛ پ.ک.ک در تقابل با تجربه‌های گذشته
به گزارش دانشجو، گروه‌های چریکی چون ارتش جمهوری‌خواه ایرلند (IRA)، سازمان اتا (ETA) در باسک و فارک (FARC) در کلمبیا، هر یک مسیر خلع سلاح خاصی را پیمودند؛ اما همگی بر نوعی «نظارت بین‌المللی، تبادل امتیاز و توافق سیاسی» مبتنی بودند.
در هیچ‌یک از این موارد، «سوزاندن نمادین سلاح‌ها» به عنوان راهکار اتخاذ نشد.
در مقابل، این اقدام پ.ک.ک اگرچه در ظاهر پیام صلح دارد، اما از دل مجموعه‌ای از ناکامی‌های میدانی و تغییرات فشارآور منطقه‌ای برآمده است.
چرخش نمادین در میدان سلیمانیه؛ رویدادی نمایشی یا فصلی از پایان؟
بر اساس اعلام منابع خبری، روز جمعه ۱۱ ژوئیه ۲۰۲۵، شماری از نیروهای پ.ک.ک در حضور رسانه‌ها، ناظران دانشگاهی، نمایندگان رسمی ترکیه و سیاست‌مداران کرد عراقی، سلاح‌های خود را به آتش خواهند کشید.
بر خلاف تجربه‌های جهانی، نه سازمان ملل، نه نهاد بی‌طرف ثالث و نه حتی چارچوب توافق‌نامه‌ای چندجانبه در کار است.
پرسش بنیادین این‌جاست که چنین تصمیمی تا چه اندازه از موضع قدرت گرفته شده یا نتیجه یک انسداد نظامی و انزوای سیاسی است؟
دلایل آشکار و نهان عقب‌نشینی نظامی
پیش‌تر نیز در سال‌های ۲۰۱۳ تا ۲۰۱۵، مذاکراتی با عنوان «فرآیند صلح» میان پ.ک.ک و دولت ترکیه انجام شده بود که با بن‌بست و در نهایت بازگشت به درگیری همراه شد.
در آن زمان، حمایت افکار عمومی بسیار محدود بود و فضای سیاسی قطبی‌شده کشور، آن روند را عقیم گذاشت.
در موج جدید، حمایت غیرمنتظره «دولت باهچلی» (رهبر حزب راست‌گرای حرکت ملی) و هم‌گرایی محافظه‌کاران ملی‌گرا با حزب عدالت و توسعه، مسیر را هموارتر کرده است.
اما عامل اصلی در پشت این چرخش، نه تحولات داخلی، بلکه معادلات منطقه‌ای و وضعیت میدانی پ.ک.ک است.
بن‌بست نظامی؛ مهار فناورانه از آسمان تا زمین
ارتش ترکیه در چند سال اخیر، با بهره‌گیری از پهپادهای بومی و سامانه‌های اطلاعاتی مدرن، عملاً توان عملیات کلاسیک پ.ک.ک را از بین برد.
حملات هدفمند به پایگاه‌های حزب در شمال عراق، و ایجاد یک کمربند امنیتی ۵۰ کیلومتری در عمق خاک عراق، نه‌تنها میدان عمل را محدود کرد بلکه به تلفات سنگینی برای پ.ک.ک انجامید.
این تحولات، عملاً عرصه را برای هرگونه بازی چریکی و تحرک مسلحانه بست و حزب را به مرحله‌ای رساند که ادامه درگیری، صرفاً به زیان بقا بود.
ژئوپلیتیک در حال تغییر؛ فروپاشی پشت‌جبهه سنتی پ.ک.ک
از دیگر عوامل تسریع‌کننده این تغییر مسیر، تحولات منطقه‌ای است.
جنگ اخیر غزه و تقابل ایران و اسرائیل، موقعیت ژئوپلیتیکی را تحت تاثیر قرار داده است.
هم‌زمان، دولت سوریه پس از تغییراتی ساختاری، دیگر مانند گذشته پذیرای تحرکات این گروه نیست.
در عراق نیز دولت السودانی و دولت محلی کردستان (به رهبری خاندان بارزانی) گرایش نزدیکی به آنکارا یافته‌اند و همکاری اطلاعاتی علیه پ.ک.ک افزایش یافته است.
حتی ایالات متحده که از یگان‌های مدافع خلق (YPG) حمایت می‌کرد، در حال بازنگری در حضور نظامی خود در سوریه است؛ مسأله‌ای که شاخه‌های پ.ک.ک را در شمال سوریه نیز در وضعیت بلاتکلیف قرار داده است.
چرا ترکیه خواهان سوزاندن سلاح‌هاست؟
برای ترکیه، این صرفاً یک عقب‌نشینی نظامی نیست.
آنکارا تلاش دارد از این لحظه، نه‌تنها پایان عملیات نظامی پ.ک.ک را ثبت کند، بلکه مشروعیت اجتماعی و نمادین آن را نیز از بین ببرد.
همان‌گونه که دولت کلمبیا پس از خلع سلاح فارک، کوشید این گروه را از سپهر سیاسی و رسانه‌ای حذف کند، ترکیه نیز به دنبال «خلع سلاح سیاسی و فرهنگی» پ.ک.ک است.
مراسم سوزاندن سلاح‌ها، در عین حال که پیامی رسانه‌ای دارد، گامی در راستای حذف کامل روایت چریکی از حافظه سیاسی نسل جدید کردها تلقی می‌شود.
واکنش جامعه؟
از انکار به پذیرش
نظرسنجی‌ها نشان می‌دهند که حمایت مردمی از فرآیند فعلی، برخلاف دوره‌ی پیشین، از ۱۵ به ۶۰ درصد افزایش یافته است.
این تحول، هم حاصل کاهش ترس ناشی از حملات پ.ک.ک و هم نتیجه تغییر پارادایم رسانه‌ای در ترکیه است؛ اما این عدد، الزاماً به معنای پذیرش بی‌چون‌وچرای کردها از این فرآیند نیست.
بسیاری از کردهای ترکیه هنوز نسبت به آینده فرهنگی و سیاسی خود نگران‌اند؛ به‌ویژه در شرایطی که حزب دموکراتیک خلق‌ها (HDP) نیز با فشارهای قضایی مواجه است.
صلح یا تسلیم؟
روایت‌های متضاد از یک آتش
تصمیم پ.ک.ک برای سوزاندن سلاح‌ها اگرچه در ظاهر رویدادی صلح‌طلبانه و امیدبخش است، اما واقعیت‌های میدانی، حاکی از یک عقب‌نشینی تحمیلی است، نه یک توافق داوطلبانه.
ترکیه نیز با طراحی این صحنه، می‌کوشد پیروزی نظامی را به نماد پیروزی سیاسی بدل سازد.
پرسش اصلی این است که آیا این «پایان نظامی» به آغاز یک «راه‌حل سیاسی واقعی» برای مسئله کردها ختم خواهد شد؟
یا تنها استراحتی موقت پیش از آتشی تازه است؟
