زنگ خطر گسست فرهنگی در ادبیات کودک ایرانی/وقتی بن‌تن جای رستم را گرفت - تسنیم
نویسنده ادبیات کودک نوجوان گفت: ادبیات کودک نخستین رسانه ای که می تواند هویت فرهنگی را در ذهن و زبان نسل جدید نهادینه کند؛ اما وقتی قهرمانان غربی جای شخصیت های اسطوره ای ایرانی را در ذهن کودکان می گیرند، باید نگران آینده فرهنگی جامعه بود.
نغمه وطن‌دوست در گفت‌وگو با خبرنگار تسنیم در مشهد اظهار کرد: دوران کودکی، مهم‌ترین برهه در شکل‌گیری پایه‌های شخصیت انسان است؛ برهه‌ای که از بدو تولد آغاز می‌شود و تا سال‌های ابتدایی دبستان ادامه دارد.
در این دوران حساس، هر پیام، تصویر یا داستانی که وارد ذهن کودک می‌شود، می‌تواند در ساخت هویت او نقشی ماندگار ایفا کند.
ادبیات کودک، اگر بر پایه عناصر فرهنگی بومی شکل بگیرد، ابزاری مؤثر برای هدایت فکری و هویتی کودک خواهد بود.
نویسنده ادبیات کودک و نوجوان با اشاره به جایگاه قصه‌ها و افسانه‌ها در ذهن کودک گفت: افسانه‌های کهن نه‌تنها سرگرم‌کننده‌اند بلکه حاوی لایه‌های عمیقی از مفاهیم فرهنگی، روان‌شناختی و تاریخی‌اند.
داستان‌هایی مانند دیو دوسر، غول وارونه‌کار یا فاطیلو در تنور از دل زیست‌بوم ایرانی برخاسته‌اند و اگر با زبان روز به کودکان معرفی شوند، می‌توانند نقش مهمی در تقویت حس تعلق به ریشه‌های فرهنگی ایفا کنند.
این افسانه‌ها نه فقط روایت‌هایی محلی، که بازتابی از ناخودآگاه جمعی جامعه ما هستند.
وی با ابراز نگرانی از سلطه شخصیت‌های بیگانه در ذهن کودکان افزود: امروز کودکان ما قهرمانانی مانند بن‌تن، السا و سوپرمن را بیشتر از رستم، آرش و سیاوش می‌شناسند.
این پدیده نگران‌کننده است و نشان می‌دهد که ما در بازآفرینی و بازنمایی اسطوره‌های خود برای نسل امروز ناتوان بوده‌ایم.
سؤال اینجاست که چرا نباید رستم با فناوری روز بازتعریف شود؟
چرا نباید در قالب یک داستان علمی‌تخیلی یا انیمیشن جذاب به کودک امروزی معرفی گردد؟
مشکل از خود شخصیت‌های ما نیست، مشکل از روایت ماست که همچنان آن‌ها را در چارچوب سنتی و ایستا حفظ کرده‌ایم.
وطن‌دوست همچنین با اشاره به تجربه‌ای از یک مسابقه ملی با عنوان «مادران قصه‌گو» گفت: بیش از 2500 نفر در این برنامه شرکت کردند، اما تنها تعداد اندکی از آنان قصه‌هایی متفاوت و متکی بر فرهنگ ایرانی روایت کردند.
این مسئله نشان می‌دهد که حتی خانواده‌ها نیز با منابع غنی فرهنگ بومی آشنایی ندارند و این کم‌توجهی می‌تواند در درازمدت منجر به گسست هویتی میان نسل‌ها شود.
این نویسنده با گلایه از وضعیت موجود در بازار کتاب کودک اظهار داشت: بخش عمده‌ای از آثار موجود یا ترجمه شده‌اند یا محتوای ضعیفی دارند.
در حالی‌که ظرفیت‌های عظیمی در فرهنگ ایرانی برای تولید ادبیات کودک وجود دارد، اما به‌دلیل نبود آموزش تخصصی، حمایت حرفه‌ای و بی‌توجهی به حوزه کودک، بیشتر این ظرفیت‌ها مغفول مانده‌اند.
ای فعال فرهنگی ادامه داد: متأسفانه نویسندگان کودک، علی‌رغم مسئولیت بزرگی که در تربیت نسل آینده بر عهده دارند، معمولاً با نگاهی سطحی و دست‌کم‌گیرانه مواجه‌اند.
وطن‌دوست در پایان تأکید کرد: اگر می‌خواهیم ریشه‌های هویتی و فرهنگی فرزندان‌مان را حفظ کنیم، باید ادبیات کودک را نه به عنوان ابزار سرگرمی، بلکه به‌عنوان رسانه‌ای راهبردی برای انتقال ارزش‌ها، باورها و الگوهای بومی در نظر بگیریم.
بازآفرینی اسطوره‌ها، بازتعریف قهرمانان و زنده نگه‌داشتن روایت‌های کهن، ضرورتی است که بیش از هر زمان دیگری احساس می‌شود و نیازمند توجه جدی سیاست‌گذاران فرهنگی و آموزشی است.
انتهای پیام/282/.
