ارزیابی موضع‌گیری اقلیم کردستان در قبال تجاوز نظامی اسرائیل به تمامیت ارضی ایران
یک کارشناس مسائل بین‌‌الملل گفت: مقامات اقلیم بارها اعلام کرده‌اند که در موضوع رابطه با اسرائیل، تابع سیاست‌های رسمی دولت مرکزی در بغداد هستند. این رویکرد در جریان جنگ ۱۲ روزه اخیر نیز مشاهده شد؛ واکنش اقلیم محدود به ابراز نگرانی، دعوت به آرامش و گاه محکومیت حمله به ایران بود.
یک کارشناس مسائل بین‌‌الملل گفت: مقامات اقلیم بارها اعلام کرده‌اند که در موضوع رابطه با اسرائیل، تابع سیاست‌های رسمی دولت مرکزی در بغداد هستند.
این رویکرد در جریان جنگ ۱۲ روزه اخیر نیز مشاهده شد؛ واکنش اقلیم محدود به ابراز نگرانی، دعوت به آرامش و گاه محکومیت حمله به ایران بود.
کد خبر: 722128 | ۱۴۰۴/۰۴/۱۲ ۰۹:۰۰:۰۰
لیلا پایدار- جعفر حقپناه کارشناس مسائل ترکیه در گفت‌وگو با خبرنگار اعتمادآنلاین با اشاره به اقدامات و مواضع اقلیم کردستان عراق در جریان تجاوز رژیم صهیونیستی به خاک جمهوری اسلامی ایران اظهار داشت: به‌طور کلی، حکومت اقلیم کردستان، موجودیتی فدرال در درون ساختار سیاسی فدرالی عراق محسوب می‌شود و در حوزه سیاست خارجی نیز، تبعیت آن از دولت مرکزی در بغداد امری روشن و تعریف‌شده است.
وی افزود: در جریان تحولات اخیر و افزایش تنش‌های منطقه‌ای، دولت آقای محمد شیاع السودانی، در شرایطی واکنش نشان داد که عراق می‌توانست به‌صورت مستقیم تحت تأثیر این جنگ قرار گیرد؛ کشوری که فضای هوایی‌اش به جولانگاه پرواز هواپیماهای نظامی اسرائیل بدل شده و نظامیان آمریکایی در آن مستقر هستند.
وی خاطرنشان کرد: عراق، پیش‌تر هم محل رویارویی غیرمستقیم ایران و آمریکا بوده و دولت‌های متوالی همواره کوشیده‌اند از این تقابل دور بمانند.
در این میان، حکومت اقلیم کردستان نیز در فضای مشابهی قرار داشته و مانند مناطق مرکزی و جنوبی عراق، در معرض حملات گروه‌های مقاومت وابسته به محور ایران علیه مواضع آمریکایی‌ها بوده است، اما همواره تلاش کرده خود را از این منازعات کنار نگه دارد.
حقپناه افزود: مقامات اقلیم، چه در اربیل و چه در بغداد، پیوسته در تلاش بوده‌اند تا روابط دوستانه خود را با دو بازیگر مهم و متعارض یعنی جمهوری اسلامی ایران و ایالات متحده آمریکاحفظ کنند.
در رابطه با رژیم صهیونیستی نیز، سیاست رسمی بغداد بر عدم شناسایی این رژیم و حمایت از آرمان فلسطین استوار است؛ با این حال، دولت عراق سعی کرده از تقابل مستقیم با اسرائیل نیز پرهیز نماید.
وی گفت: در خصوص اقلیم کردستان، موضوع پیوند تاریخی و سیاسی میان برخی احزاب و نخبگان کرد با اسرائیل، از دیرباز مطرح بوده است؛ موضوعی که نه‌تنها پنهان نمی‌شود، بلکه در برخی محافل نیز به صراحت درباره آن سخن گفته می‌شود.
وجود اقلیت یهودی کردتبار که بسیاری از آنان به اسرائیل مهاجرت کرده‌اند، همواره به‌عنوان پلی ارتباطی در این میان عمل کرده است.
حقپناه تأکید کرد: در عین حال، مقامات اقلیم بارها اعلام کرده‌اند که در موضوع رابطه با اسرائیل، تابع سیاست‌های رسمی دولت مرکزی در بغداد هستند.
این رویکرد در جریان جنگ ۱۲ روزه اخیر نیز مشاهده شد؛ واکنش اقلیم محدود به ابراز نگرانی، دعوت به آرامش و گاه محکومیت حمله به ایران بود.
به‌طور طبیعی، هیچ‌یک از کشورهای منطقه، علیرغم مواضع سیاسی اعلامی، قادر یا مایل به برداشتن گامی عملی برای تنش‌زدایی یا مخالفت جدی با حملات اسرائیل نبودند.
وی یادآور شد: آقای السودانی صراحتاً اذعان کرد که دولت عراق کنترلی بر آسمان کشور ندارد و ضعف سامانه‌های دفاع هوایی را به‌عنوان یکی از دلایل این ناتوانی مطرح کرد.
این مسئله، واقعیتی بزرگ را عیان ساخت؛ اینکه کشورهای منطقه، در چه وضعیت امنیتی و استراتژیکی قرار دارند و چه میزان می‌توان از آنان انتظار داشت.
وی ادامه داد: مواضع اتخاذشده از سوی اقلیم کردستان، کم‌وبیش مشابه سایر کشورهای منطقه از جمله ترکیه، پاکستان یا حتی حکومت طالبان بود.
گرچه ممکن است شدت لحن آن‌ها متفاوت باشد، اما در عمل، این مواضع تأثیر چندانی در معادلات نداشت.
وی افزود: با این حال، برای جمهوری اسلامی ایران، موضوع اقلیم کردستان از جایگاه ویژه‌تری برخوردار است.
طی سال‌های اخیر و در میانه جنگ‌های نیابتی و تنش‌های سایه‌دار، همواره این نگرانی از سوی تهران مطرح بوده که اقلیم کردستان به بستری برای تحرکات امنیتی اسرائیل علیه ایران بدل شده است.
حتی اگر مقامات اقلیم از این تحرکات بی‌اطلاع یا مخالف آن باشند، در عمل چنین اتفاقی افتاده است.
وی تأکید کرد: این مسئله، همواره منبعی از دلخوری و نگرانی در روابط تهران و اربیل بوده است.
بخشی از این نگرانی به حضور گروه‌های اپوزیسیون در خاک اقلیم بازمی‌گردد، اما بخش مهم‌تر، به حضور و نفوذ نیروهای وابسته به آمریکا و اسرائیل در این منطقه مربوط می‌شود.
رهبران اقلیم در تعاملات دیپلماتیک خود با جمهوری اسلامی، تلاش کرده‌اند این پیام را منتقل کنند که تمایلی به تبدیل شدن به صحنه نبرد نیابتی قدرت‌های منطقه‌ای و فرامنطقه‌ای ندارند و مایل نیستند زیرساخت‌های خود را در اختیار این بازیگران قرار دهند.
اما واقعیت جغرافیایی و بافتار منطقه‌ای اقلیم، فضایی فراهم کرده که امکان بهره‌برداری برای بازیگری چون اسرائیل، به شکل بالقوه و بالفعل وجود داشته باشد.
حقپناه در پایان گفت: همین وضعیت، حساسیت تهران را در قبال اقلیم کردستان افزایش داده است؛ به‌گونه‌ای که در قیاس با مرزهای شرقی کشور نظیر مرزهای ایران با پاکستان یا ترکمنستان که در آنجا نیز تهدیداتی وجود دارد، اما حساسیت کمتری از سوی ایران نشان داده می‌شود، اقلیم کردستان وزن و اهمیت بالاتری در معادلات امنیت ملی ایران یافته است.
با در نظر گرفتن این مجموعه شرایط، به نظر می‌رسد سایه این تحولات همچنان بر مناسبات میان ایران و اقلیم کردستان باقی خواهد ماند و روابط دوجانبه، متأثر از ملاحظات امنیتی و ژئوپلیتیکی، همچنان پیچیده و محتاطانه باقی خواهد ماند.