تعزیه زعفرجن بشرویه؛ میراثی زنده در تقاطع سنت و چالش‌های مدرن - تسنیم
مراسم تعزیه زعفرجن در روز دهم محرم، یکی از آیین های اصیل و ثبت شده ملی خراسان جنوبی است که علاوه بر اهمیت مذهبی، ارزش بالایی در حوزه فرهنگ عامه و هنر نمایشی دارد.
به گزارش خبرگزاری تسنیم از بیرجند، مراسم تعزیه زعفرجن که علاوه بر اهمیت مذهبی، ارزش بالایی در حوزه فرهنگ عامه و هنر نمایشی دارد و همچنین ریشه در باورها و تاریخ مردم بشرویه دارد، امروز با چالش‌های جدی در مسیر حفظ و تداوم خود مواجه است.
تعزیه زعفرجن؛ نمایش آیینی با ریشه‌های تاریخی و فرهنگی
تعزیه زعفرجن نمایشی است معنوی که در عاشورای هر سال در بشرویه برگزار می‌شود و داستان حضور زعفرجن و همراهان اجنه‌اش را روایت می‌کند؛ اجنه‌ای که با امام حسین (ع) همراه شده‌اند، اما در نهایت امام حسین (ع) پیشنهاد آن‌ها را نمی‌پذیرد و می‌فرماید: خداوند تو را بیامرزد تو به وظیفه‌ات عمل کرده‌ای اما امروز باید حجت تمام شود.
این بخش از تعزیه علاوه بر جلوه‌های نمایشی، پیام عمیق معنوی و عرفانی دارد که به زبان هنر برای مردم بازگو می‌شود.
تعداد اجنه‌های حاضر در این تعزیه بین 20 تا 30 نفر است که نقش آنان با لباس‌های ویژه‌ای که توسط بانوان ماهر بشرویه‌ای و با فنون موروثی دوخته می‌شود، جلوه‌ای ویژه به نمایش می‌بخشند.
نقش بانوان بشرویه‌ای؛ حافظان هنر و هویت
لباس‌های تعزیه زعفرجن با مهارت و ظرافت ویژه‌ای توسط بانوان محلی دوخته می‌شود.
این هنر خیاطی موروثی از نسل‌های پیشین به امروز منتقل شده و حلقه اتصال نسل‌ها و نشانه اصالت فرهنگی منطقه است.
در شرایطی که سبک زندگی تغییر یافته و هنرهای سنتی در خطر فراموشی‌اند، حفظ این دانش و مهارت نقشی کلیدی در تداوم هویت فرهنگی بشرویه دارد.
چالش‌های تعزیه در عصر مدرن
با وجود ثبت ملی و اهمیت فرهنگی، تعزیه زعفرجن با چالش‌های مهمی روبه‌رو است از جمله کاهش مشارکت جوانان: علاقه‌مندی نسل جدید به آیین‌های سنتی کمتر شده و تمایل آنان به فرهنگ‌های جدید و فضای مجازی، حضور در آیین‌های سنتی را کاهش داده است.
تغییر الگوهای زندگی: مهاجرت و تغییر سبک زندگی، فرصت تمرکز بر آیین‌های بومی را کاهش داده است.
ابهام‌زدایی و نقد محتوا: برخی اجزای آیین مانند نقش اجنه ممکن است برای برخی گروه‌ها ناآشنا یا حتی چالش‌زا باشد و باعث اختلاف دیدگاه‌های مذهبی یا فرهنگی شود.
ایجاد فضای تعامل و همدلی میان نهادهای فرهنگی، مذهبی و جامعه محلی
محمدرضا شریفی، پژوهشگر فرهنگ عامه و استاد دانشگاه بیرجند، در مقاله‌ای با عنوان «بررسی آیین‌های عاشورایی در خراسان جنوبی» (نشریه پژوهش‌های فرهنگی، 1401) آورده است: تعزیه زعفرجن به‌عنوان جلوه‌ای برجسته از فرهنگ عاشورایی منطقه بشرویه، ترکیبی از باورهای مذهبی و سنت‌های بومی است که هویت منطقه را شکل می‌دهد.
اما بدون حمایت مداوم، این آیین در معرض فراموشی قرار دارد.
حمیدرضا صالحی، مستندساز فرهنگی نیز معتقد است: مستندسازی حرفه‌ای تعزیه زعفرجن می‌تواند به حفظ این میراث معنوی و جذب نسل جوان کمک کند.
ثبت روایت‌های مردمی و کارشناسان، و تهیه فیلم‌های باکیفیت نقش کلیدی دارد.
تعزیه زعفرجن بشرویه نه تنها یک نمایش مذهبی، بلکه میراثی ارزشمند است که هویت فرهنگی، هنری و اجتماعی منطقه را شکل می‌دهد.
چالش‌های مدرن همچون کاهش مشارکت نسل جوان و تغییر سبک زندگی، نیازمند پاسخگویی فعال و برنامه‌ریزی دقیق است تا این آیین سنتی همچنان زنده بماند و به نسل‌های آینده منتقل شود.
انتهای پیام/ 257
