سیدنی لومت؛ کارگردانی که تلویزیون را شکست داد!

به گزارش خبرنگار مهر، سیدنی لومت (Sidney Lumet) کارگردان آمریکایی بود که بیشتر برای درام‌های هیجان‌انگیزش در دهه هفتاد شناخته می‌شود.
او شش دهه به فیلمسازی پرداخت و از فیلم‌های او می‌توان به آثاری مانند «دوازده مرد خشمگین»، «بعد از ظهر سگی»، «سرپیکو»، «شبکه» و «حکم» اشاره کرد.
سینمای لومت غالباً بیانگر زندگی شهری است و در آن نیویورک با تصاویری واقع‌گرایانه نمایش داده می‌شود.
سینمای او از تئاتر سرچشمه گرفته است و بسیاری از آثارش اقتباس‌هایی از نمایشنامه‌های نویسندگانی چون یوجین اونیل، تنسی ویلیامز و آرتور میلر هستند.
فضای تئاترگونه، به تصویر کشیدن زندگی شهری و فیلمبرداری در فضاهای محدود از مؤلفه‌های اصلی سینمای لومت محسوب می‌شوند.
امروز ۴ تیر برابر با ۲۵ ژوئن مصادف با تولد این فیلمساز شناخته شده سینماست که اگر زنده بود ۱۰۱ ساله می‌شد.
به بهانه تولد او به معرفی سه فیلم از آثار این کارگردان می‌پردازیم.
۱.
«دوازده مرد خشمگین»
سال ساخت: ۱۹۵۷
بازیگران: هنری فوندا، لی جی کاب، ای جی مارشال و مارتین بالسام.
«دوازده مرد خشمگین» نخستین تجربه کارگردانی فیلم بلند سیدنی لومت است.
فیلمی که مجموعه‌ای از استدلال‌های اخلاقی، وجدانی و منطقی درباره نظام عدالت کیفری معاصر ایالات متحده را مطرح می‌کند و نشان می‌دهد که چگونه فشار جمع، تعصب، شخصیت فردی، و تجربه‌های گذشته می‌توانند بر تصمیم‌گیری‌های قضائی تأثیر بگذارند.
«۱۲ مرد خشمگین» حامل آن چیزی است که بعدها به‌عنوان وجدان اجتماعیِ شاخص در آثار لومت شناخته شد.
در این فیلم، عقلانیت بر تعصبات پیشی می‌گیرد تا فیلم نه تنها دادگاه، بلکه ماهیت دموکراسی، مسئولیت فردی و ارزش گفتگو را به چالش بکشد.
داستان فیلم تنها در یک اتاق بسته رخ می‌دهد.
جایی که ۱۲ مرد عضو هیئت منصفه باید درباره گناهکار یا بی‌گناه بودن یک نوجوان متهم به قتل پدرش تصمیم‌گیری کنند.
در ابتدا، همه جز یکی از آنها رأی به گناهکار بودن می‌دهند.
اما با گذشت زمان و مطرح شدن شک و استدلال، فضای جلسه تغییر می‌کند و تک‌تک اعضا مجبور می‌شوند تعصبات، پیش‌داوری‌ها و مسئولیت اخلاقی خود را بررسی کنند.
۲.
«شبکه»
سال ساخت:۱۹۷۶
بازیگران: فی داناوی، ویلیام هولدن و پیتر فینچ.
«شبکه» با نگاهی تند و پیش‌گویانه نشان می‌دهد چگونه رسانه‌ها، برای کسب سود می‌توانند اخلاق، واقعیت و انسانیت را قربانی کنند.
با اینکه فیلم در دهه ۷۰ ساخته شده، اما حرف‌های آن درباره «رسانه جنجال‌محور» و «واقعیت‌نمایی» امروز بیش از هر زمان دیگری قابل لمس است.
«شبکه» نشان می‌دهد چگونه رسانه‌ها در جهان مدرن انسان را در آستانه پرتگاه جنون رها می‌کنند تا حقیقت به مفهومی انتزاعی بدل شود.
لومت در این فیلم تلویزیون و امپراطوری رسانه را شکست می‌دهد و بیان می‌کند که امروز دیگر این انسان نیست که تلویزیون را کنترل می‌کند بلکه تمامی حقیقت به آن چیزی بدل شده که از این قاب جادویی پخش می‌شود.
شخصیت‌های «شبکه» اراده‌شان را در برابر تلویزیون از دست می‌دهند تا گواهی باشند بر سرگشتگی انسان مدرن.
هاوارد بیل، گوینده کهنه‌کار اخبار شبکه‌ای تلویزیونی، پس از آنکه از اخراج قریب‌الوقوعش باخبر می‌شود، روی آنتن زنده فرو می‌پاشد و اعلام می‌کند که هفته آینده خودکشی خواهد کرد.
اما این فروپاشی به‌جای سقوط، او را به پدیده‌ای تلویزیونی تبدیل می‌کند.
مدیران شبکه که پی برده‌اند بحران، مخاطب جذب می‌کند، او را به پیامبر رسانه‌ای عصر جدید بدل می‌کنند.
جایی که مرز میان حقیقت، نمایش و جنون از بین رفته است.
۳.
«بعد از ظهر سگی»
سال ساخت: ۱۹۷۵
بازیگران: آل پاچینو، جان کازال، کریس ساراندون و چارلز دارنینگ.
در «بعدازظهر سگی»، لومت در فضایی واقعی و گرم، با دوربین متحرک و نزدیکی بی‌واسطه به چهره‌ها، تپش درونی شخصیت‌ها را عیان می‌کند.
برخلاف فضای بسته «۱۲ مرد خشمگین» یا فضای فرمال «شبکه»، اینجا لومت سعی نمی‌کند نظم یا منطق را به فضا تحمیل کند، بلکه بی‌نظمی انسانی و فروپاشی اخلاقی را ثبت می‌کند.
بازی‌های بداهه، دوربین‌های روی دست و نور طبیعی فیلم را حالتی مستندوار بخشیده است و در این فیلم «سانی» نه یک قهرمان سنتی است و نه ضدقهرمانی مطلق.
او انسانی است در مرز آشفتگی، عشق، خشم و تنهایی.
۲ مرد به نام‌های «سانی» و «سال» در یک روز گرم تابستانی وارد بانکی در بروکلین می‌شوند تا سرقتی ساده انجام دهند.
اما همه‌چیز از کنترل خارج می‌شود و سرقت تبدیل به گروگان‌گیری و بحران رسانه‌ای می‌شود.
در حالی که پلیس، خبرنگاران، تماشاگران و خانواده‌ها در بیرون صف کشیده‌اند، تنش در درون بانک بالا می‌گیرد...