آیا فوتبال با مشکل دوپینگ مواجه است؟/ از افشای استفاده آرسنال از مواد نیروزا تا ایتالیای های عجیب!
سرمربی آرسنال، لزلی نایتون، اعتراف کرد که برای بازی جام حذفی مقابل وستهام به بازیکنانش «قرصهای شجاعت» داده بود.

سرمربی آرسنال، لزلی نایتون، اعتراف کرد که برای بازی جام حذفی مقابل وستهام به بازیکنانش «قرصهای شجاعت» داده بود.
کد خبر: 720553 | ۱۴۰۴/۰۴/۰۲ ۱۳:۵۵:۰۶
آرسن ونگر در پاییز ۲۰۱۵ چیزهای زیادی برای گفتن داشت.
تیم آرسنال که او سرمربیاش بود در آستانه حذف از مرحله گروهی لیگ قهرمانان اروپا بود و شکست ۲-یک مقابل دینامو زاگرب به شدت او را آزار میداد، اما نه صرفا به دلیل شکست در برابر ضعیفترین تیم گروه، بلکه چون تیم کروات با حضور آریجان آدِمی -بازیکنی که پس از بازی، تست دوپینگ مثبت داشت- پیروز شده بود.
به گزارش روزنامه اعتماد و به نقل از اتلتیک، آدِمی پس از آنکه در نمونه ادرارش آثار استروئید ممنوعه «استانوزولول» یافت شد، در ابتدا چهار سال محروم شد که این حکم بعدا به دو سال کاهش یافت.
اما ونگر از اینکه یوفا، نهاد حاکم بر فوتبال اروپا، هیچگونه جریمهای برای تیم زاگرب درنظر نگرفت، خشمگین بود.
او گفت: «این یعنی شما اساسا دوپینگ را میپذیرید.» ونگر همچنین هشدار داد که فوتبال در برابر خطر دوپینگ بیتوجه است.
او اظهار داشت: «اینکه فکر کنیم چون فوتبالیست هستیم، از دوپینگ مصون ماندهایم، کاملا اشتباه است.
ما باید با این مشکل روبهرو شویم، نه اینکه چشممان را ببندیم.»
حالا با گذشت حدود ۱۰ سال، گفتههای ونگر همچنان اهمیت دارند.
در ژوئن ۲۰۲۵، فدراسیون فوتبال انگلیس، میخایلو مودریک -مهاجم چلسی- را به دلیل استفاده از ماده ممنوعه «ملدونیوم» که در نمونه ادرار او در نوامبر هنگام بازی برای تیم ملی اوکراین یافت شد، متهم به نقض قوانین دوپینگ کرد.
مودریک که با انتقالی ۸۹ میلیون پوندی از شاختار دونتسک به چلسی پیوسته بود، باید تصمیم بگیرد که آیا اتهام را بپذیرد و مجازات احتمالی (شامل تعلیق طولانیمدت) را تحمل کند یا درخواست جلسه دادرسی کند.
این مورد، یکی دیگر از نمونههای پرسروصدای دوپینگ در سالهای اخیر در فوتبال است.
پل پوگبا هم پس از مثبت شدن تست مربوط به ماده آنابولیک «دهیدرو اپیآندروسترون» در زمان بازی برای یوونتوس، ۱۸ ماه محروم شد (کاهش یافته از حکم اولیه ۴ ساله) و اکنون بدون تیم مانده است.
آلخاندرو گومز، دیگر قهرمان جام جهانی نیز به دلیل یافتن ماده ممنوعه «تربوتالین» در بدنش، دو سال محروم شد.
گومز ادعا کرد که این ماده به دلیل استفاده تصادفی از شربت سرفه کودک خود وارد بدنش شده است.
این نتیجه پس از آن علنی شد که او از سویا جدا و به مونزا پیوست.
مودریک هم تاکید کرد که هرگز «عمدا از مواد ممنوعه استفاده نکرده» و اعلام کرد که در حال تحقیق با تیمش است تا بفهمد این ماده چگونه وارد بدنش شده است؛ مشابه دفاعیه آندره اونانا، دروازهبان فعلی منچستریونایتد، که در ۲۰۲۱ به خاطر مصرف اشتباهی داروی همسرش به ۹ ماه محرومیت محکوم شد.
در بسیاری از موارد، فوتبال این خطاها را به عنوان اشتباهات انسانی پذیرفته و بدون سر و صدا به راهش ادامه داده است.
ادعای رایج این است که دوپینگ مشکل عمدهای در این ورزش نیست، هر چند موارد آن کمتعداد اما پیچیدهاند.
جف اسکات، پزشک سابق تاتنهام، میگوید: «در طول ۲۲ سال فعالیتم در لیگ برتر، حتی یکبار هم نشنیدم بازیکنی درباره داروهای نیروزا صحبت کند.
این موضوع اصلا بخشی از فوتبال نیست.» به گفته اسکات، «مزایای استفاده از دوپینگ برای فوتبالیستها بسیار جزیی است.
شاید آمادگی جسمانی را بهتر کند، اما اینکه شما را فوتبالیست بهتری کند، محل بحث است.»
فدراسیون فوتبال انگلیس و آژانس ضد دوپینگ بریتانیا (UKAD) به کیفیت تستهایشان اطمینان دارند.
در فصل گذشته، ۲۱۷۶ تست در لیگ برتر و لیگ فوتبال انگلیس (EFL) انجام شد که ۹۸۲ نمونه از تیمهای لیگ برتری گرفته شد.
بهطور میانگین، هر تیم لیگ برتری حدود ۵۰ تست در فصل داشته است.
با وجود کاهش ۱۱درصدی نسبت به فصل قبل، فوتبال همچنان پرتستترین ورزش بریتانیاست.
بیش از یکسوم از ۸۵۱۶ تست کل ورزشها از بازیکنان فوتبال گرفته شد، اما نگرانیها از موارد گزارشنشده همچنان باقی است.
براساس اطلاعات افشاشده از UKAD، در دو فصل اخیر، ۴ بازیکن از لیگهای انگلیس تست مثبت داشتند ولی هیچ کدام با جریمه مواجه نشدند.
ممکن است این نتایج به دلیل داشتن مجوز درمانی یا مصرف تصادفی مواد مجاز بوده باشند، اما روند محرمانه باعث ایجاد شک و سوال شده است.
سخنگوی فدراسیون فوتبال گفت: «ما مبارزه با دوپینگ را بسیار جدی میگیریم، از سیاست ملی ضددوپینگ پیروی میکنیم، از بهترین برنامههای ضددوپینگ حمایت مالی میکنیم و در تستهای هدفمند و مبتنی بر دادههای اطلاعاتی شرکت داریم.»
در فوتبال، معمول نیست که همه بازیکنان تست بدهند.
UKAD اعلام کرده هر تست حدود ۳۰۲ پوند هزینه دارد.
فیفا سال گذشته اعلام کرد که در جام جهانی ۲۰۲۲ همه بازیکنان حداقل یک تست دادهاند، ولی در لیگهای داخلی بیشتر روی بازدارندگی تاکید میشود.
تیمهای ضددوپینگ به صورت سرزده به تمرینات میآیند و بازیکنان را تا پایان تست همراهی میکنند.
معمولا در تمرینات بین ۴ تا ۸ بازیکن تست میدهند و بعد از بازیها، فقط دو نفر.
نمونه ۹۰ میلیلیتری ادرار در حضور یک ناظر گرفته میشود و گاهی هم خونگیری انجام میشود.
اسکات میگوید: «به طور میانگین ماهی یک بار برای تست به تمرین میآیند، گاهی هم دوبار در هفته.
بازیکنان باید هر روز یک بازه یکساعته برای تست اعلام کنند.
حضور ماموران تست یک احتمال واقعی در هر روز است.»
اندی رنشاو، فیزیوتراپیست سابق لیورپول، میگوید: «آنها حتی میتوانند به خانه بازیکنان هم مراجعه کنند.
یادم هست به خانه جردن هندرسون بعد از بازی انگلیس آمده بودند.
این کار رایج نیست، اما وجود دارد.
برای ما بسیار جدی بود و میدانستیم مسوول هستیم.»
بازیکنان سطح بالا بیشتر تحت آزمایشاند.
بازیکنان ملیپوش حاضر در رقابتهای اروپایی ممکن است تا ۱۲بار در سال تست بدهند.
یوفا نیز برنامههای خودش را دارد که جدا از UKAD انجام میشود.در فصل ۲۴-۲۰۲۳، یوفا ۳۹۳۹ نمونه در رقابتهای باشگاهی و ملی گرفت.
بیش از ۷۰درصد این نمونهها در رقابتها گرفته شدهاند و بیشترین آنها در لیگ قهرمانان بود.
در یورو ۲۰۲۴ نیز در تمام ۵۱ بازی تست دوپینگ انجام شد.یوفا اعلام کرده که در بازه ۲۰۱۹ تا ۲۰۲۴، بیش از ۱۵ هزار تست انجام داده ولی تعداد نتایج مثبت را اعلام نکرده است.
فیفا نیز تستهای خود را دارد.
در سال ۲۰۲۳، مجموعا ۱۵۹۲ تست در رقابتهای مختلف مردان و زنان انجام داد.
این تعداد نسبت به ۲۹۲۱ تست سال ۲۰۲۲ (به دلیل جام جهانی مردان) کمتر بود.
در جام جهانی ۲۰۲۲، تمام ۱۲۴۸ بازیکن حداقل یک تست دادند.
با این حال، تنها نتیجه مثبت از اورلاندو کالدرون، بازیکن کاستاریکا، ثبت شد که دو ماه قبل از مسابقات ماده «کلستبول» در بدنش یافت شد.
او گفت این ماده را از طریق کرم پوستی شریک زندگیاش جذب کرده و فیفا هم با این توضیح موافقت کرد ولی او را ۱۲ ماه محروم کرد.
در سال ۲۰۲۲، فیفا همچنین چهار بازیکن دیگر از السالوادور، جیبوتی، ساحلعاج و هندوراس را برای تخلفات دوپینگ بین ۱۸ ماه تا ۴ سال محروم کرد.
با این حال، هیچکدام از این کشورها مجازات نشدند.در امریکا، لیگ MLS خارج از حوزه فدراسیون فوتبال این کشور عمل میکند و تحت نظارت USADA نیست.
آزمایشها طبق سیاستهای داخلی MLS انجام میشوند.
فوتبال حرفهای هنوز با مشکلاتی مشابه ورزشهای انفرادی مواجه نیست، اما آنچه بیشتر شکبرانگیز است، نه تعداد تستها، بلکه آن مواردی است که هیچگاه علنی نمیشوند.
با رشد ارزش اقتصادی و فشار رقابتی در فوتبال، مساله دوپینگ همچنان سایهای بلند بر سر این ورزش دارد.
دوچرخهسواری نیز برای پاکسازی اعتبار خدشهدار شدهاش توسط افرادی مانند لانس آرمسترانگ، تغییراتی اعمال کرده است.
برنامه ضد دوپینگ تحت نظارت اتحادیه جهانی دوچرخهسواری (UCI) در سال ۲۰۲۳ تعداد ۱۵،۲۰۰ نمونه جمعآوری کرد که نسبت به سال قبل ۱۰درصد افزایش داشت.
تنیس نیز با جنجالهای دوپینگ خود مواجه بوده است.
یانیک سینر، نفر اول رنکینگ جهانی مردان، در مارس ۲۰۲۴ دو نمونه مثبت از کلستبول، یک استروئید آنابولیک ممنوعه، ارایه داد؛ این بخشی از برنامه آژانس یکپارچگی تنیس بینالمللی (ITIA) بود که طی ۱۲ ماه، ۹،۱۵۱ آزمایش روی بازیکنان مرد و زن انجام داد.
در جلسهای مستقل که توسط ITIA برگزار شد، مشخص شد سینر «هیچ تقصیر یا بیاحتیاطیای» در این موضوع نداشته است.
هیات داوری توضیح این بازیکن ایتالیایی مبنی بر اینکه آلودگی ناشی از اسپری فیزیوتراپ باعث بروز نتیجه مثبت شده را پذیرفت.
وادا (آژانس جهانی ضد دوپینگ) پذیرفت که سینر عمدا دوپینگ نکرده، اما با این ایده که نباید او به نحوی مسوول عملکرد تیمش باشد مخالفت کرد.
آنها پرونده را به دادگاه حکمیت ورزش (CAS) ارجاع دادند، اما درنهایت این پرونده رسیدگی نشد، زیرا سینر و وادا به توافقی برای حل و فصل موضوع رسیدند و این بازیکن به مدت سه ماه محروم شد.
سینر بعدا گفت که «نمیخواست» پیشنهاد وادا را بپذیرد و اضافه کرد که «میدانست واقعا چه اتفاقی افتاده»، اما آگاه بود که پذیرش این توافق باعث میشود از مجازات شدیدتر احتمالی در CAS جلوگیری شود.
مودریک، پوگبا و اونانا از نمونههای پر سر و صدای اخیر هستند، اما تاریخ شرمآور دوپینگ در فوتبال به سالهای دور بازمیگردد.
سرمربی آرسنال، لزلی نایتون، در سال ۱۹۲۵ اعتراف کرد که برای بازی جام حذفی مقابل وستهام به بازیکنانش «قرصهای شجاعت» داده بود که آنها را از پزشکی در وستاند لندن تهیه کرده بود.
او در خودزندگینامهاش نوشت: «چیزی در آن قرصها بود، حس میکردم میتوانم با مشت دیواری را فرو بریزم.»
باشگاههای دیگر نیز در فضای شایعات عمل کردهاند.
ژان-ژاک ایدلی، هافبک پیشین مارسی، در خودزندگینامهاش درباره «تزریقات مشکوک» در دوران طلایی باشگاه در دهه ۹۰ میلادی نوشته است و کریس وادل، همتیمیاش نیز در مصاحبهای با روزنامه Sun در سال ۲۰۰۳ این ادعا را تایید کرد.
وادل گفت: «در مارسی دایما به بازیکنان تزریق میکردند.
میگفتند این تزریقها به بهبود پس از بازی کمک میکنند.
من هم چند بار تزریق شدم، اما هیچ اثری حس نکردم.
نمیدانم چه بود، اما هیچکس تست دوپینگ را رد نکرد و چیز غیرقانونیای هم آشکار نشد.»
تونی کسکارینو، بازیکن دیگر مارسی نیز تایید کرد که تزریق داشته و در مصاحبهای با تایمز در سال ۲۰۰۳ گفت: «هرچه که بود، عملکردم بهتر شد.
هنوز به یک درصد امید دارم که قانونی بود، اما ۹۹درصد مطمئنم که نبود.»
در سال ۲۰۰۶، فدراسیون فوتبال فرانسه و لیگ فوتبال حرفهای فرانسه بیانیهای منتشر کردند که یوفا آزمایشهای ضد دوپینگ پس از فینال سال ۱۹۹۳ را بررسی کرده و چیزی نگرانکننده نیافته است.
برنار تاپی، رییس وقت مارسی که در سال ۲۰۲۱ درگذشت نیز ادعاها را رد کرد.
فینال لیگ قهرمانان اروپا در سال ۱۹۹۶ نیز در هالهای از رسوایی دوپینگ قرار داشت.
یوونتوس با ضربات پنالتی از سد آژاکس گذشت، اما این باشگاه ایتالیایی بهدلیل استفاده از EPO بین سالهای ۱۹۹۴ تا ۱۹۹۸ مورد تحقیق قرار گرفت.
رییس باشگاه، آنتونیو جیراودو، که اتهامات را رد کرد، در سال ۲۰۰۴ تبرئه شد.
اما پزشک باشگاه، ریکاردو آگریکولا، به ۲۲ ماه زندان محکوم شد، گرچه این محکومیت در دادگاه تجدیدنظر لغو شد.
با این حال، پیروزی یوونتوس هنوز برای آژاکس دردآور است.
در آن زمان، فوتبال ایتالیا با مشکلات دیگری نیز مواجه بود.
ادگار داویدز از یوونتوس و یاپ استام از لاتزیو در سال ۲۰۰۱ بهدلیل وجود سطح بالای ناندرولون در آزمایششان ابتدا به پنج ماه محرومیت محکوم شدند که سپس به چهار ماه کاهش یافت.
فرانک دی بوئر نیز بهدلیل نتیجه مشابه در ژوئن همان سال ابتدا با یکسال محرومیت مواجه شد، اما این مدت نیز به دو ماه کاهش یافت.
همه آنها بیگناهی خود را اعلام کردند.
پپ گواردیولا، سرمربی فعلی منچسترسیتی نیز در سال ۲۰۰۱ زمانی که هافبک برشیا بود، دو بار در آزمایشها رد شد.
ناندرولون در نمونههای او شناسایی شد و به چهار ماه محرومیت محکوم شد.
این موضوع به نزاعی حقوقی به مدت هشت سال انجامید و درنهایت مشخص شد نمونهها در طول نگهداری «ناپایدار» بودهاند.
تبرئه او تنها زمانی اتفاق افتاد که گواردیولا به عنوان مربی بارسلونا منصوب شده بود.
این جنجالها اعتبار فوتبال ایتالیا را خدشهدار کرد.
بازیکنانی که با تیمهای ایتالیایی روبهرو شده بودند، هنوز هم نمیتوانند از آن عبور کنند.
در فوریه ۲۰۲۴، گری نویل و روی کین درباره شک و تردیدهای خود نسبت به برخی تیمهایی که در لیگ قهرمانان اروپا با آنها بازی کرده بودند (بهویژه ایتالیاییها) در پادکست Stick to Football صحبت کردند.
نویل گفت: «فکر میکردیم در آن زمان چیزی درست نیست.
ما آماده بودیم، اهل نوشیدن نبودیم.
از زمین بیرون میآمدیم و فکر میکردیم: این درست نیست.
بعضی دیگر از بازیکنان تیم در دهه ۲۰۰۰ هم همین حس را داشتند.»
کین افزود: «بعد از بازی با بعضی تیمها، من کاملا از رمق افتاده بودم.
به بازیکنانی که روبهرویم بودند نگاه میکردم و انگار اصلا بازی نکرده بودند.» انگیزه برای دوپینگ همیشه وجود داشته است، هرچند بیشتر به نفع فرد تا تیم.
پروفسور سوزان بکهاوس از دانشگاه لیدز بکت میگوید: «درحالی که هنوز اجماعی وجود ندارد که آیا داروهای تقویتکننده واقعا باعث بهبود عملکرد میشوند، اما به دلیل نیازهای فیزیولوژیکی فوتبال و برنامههای فشرده رقابتها، ممکن است برخی داروها برای فوتبالیستها مفید باشند.
مثلا عوامل آنابولیک ممکن است عملکردهای انفجاری مانند دویدن سریع یا تغییر جهت را بهبود دهند و محرکهایی مانند افدرین میتوانند سطح انرژی را افزایش دهند.»
آرسن ونگر پیشتر گفته بود فوتبال اغلب چشم خود را روی این مسائل میبندد.
فوتبال ورزشی است مبتنی بر مهارت، نه استقامت مانند دوچرخهسواری یا قدرت مانند وزنهبرداری.
اما آیا چیزی برای بهرهوری بیشتر وجود ندارد؟
پروفسور آدام نیکولز از دانشگاه هال میگوید: «اگر فوتبالیستی بتواند سرعت، قدرت انفجاری یا استقامت خود را افزایش دهد، تاثیر زیادی در عملکرد کلیاش خواهد داشت.»
دکتر جان ویلیام دیواین، مدرس ارشد اخلاق در دانشگاه سوانزی نیز موافق است: «درست نیست که چون فوتبال ورزشی مبتنی بر مهارت است، دوپینگ مفید نخواهد بود.
اگرچه دوپینگ نمیتواند مهارتهای پیشرفته را ایجاد کند، اما میتواند باعث افزایش قدرت، سرعت و بهبود بازیابی بدن شود.»
نکته مشترک در بسیاری از موارد مثبت دوپینگ در فوتبال، تاکید بازیکنان بر بیگناهیشان است.
اونانا گفت به اشتباه داروی همسرش را بهجای آسپرین خورده، پوگبا تقصیر را متوجه مکمل غذایی پزشکش دانست و مودریک هم اظهار بیاطلاعی کرد.
اصل «مسوولیت مطلق» در قوانین جهانی ضددوپینگ به این معناست که بیشتر مواقع راهی برای فرار از محرومیت وجود ندارد، اما ممکن است مجازاتها کاهش یابد.
هم پوگبا و هم اونانا موفق شدند با ارجاع پرونده به CAS، مجازاتشان را کاهش دهند.
اسکار زامبرانو، هافبک هالسیتی، ابتدا در اکتبر توسط کونمبول به ۱۶ ماه محرومیت محکوم شد که در CAS به ۱۲ ماه کاهش یافت.
او از نوامبر مجددا در دسترس خواهد بود.
دکتر دیواین توضیح میدهد: «دلیل وجود اصل مسوولیت مطلق این است که اثبات نیت، از دشوارترین موارد در پروندههای دوپینگ است.
این اصل به نهادهای ورزشی اجازه میدهد بدون نیاز به اثبات نیت، پروندهها را پیگیری کنند.
این اصل البته نرم است، یعنی نیت در تعیین مجازاتها درنظر گرفته میشود، اما وجود یا عدم وجود آن در خود جرم نقشی ندارد.»
باشگاهها مسوولیت بازیکنان در مصرف هرگونه دارو یا مکمل را جدی میگیرند، ولی استفاده از مکملها همچنان چالشبرانگیز است.
رنشاو میگوید: «از ابتدای هر فصل به بازیکنان به وضوح گفته میشود که مسوولیت استفاده از داروها با خودشان است.
مشکل جایی پیش میآید که بازیکنان در اردوی ملی هستند یا از مشاوران تغذیه شخصی استفاده میکنند.
در اینجا عدم آگاهی از قوانین میتواند خطرناک باشد.»
میزانی از همدلی نسبت به بازیکنان در درون فوتبال وجود دارد.
مجازاتها اجرا میشوند ولی اغلب کاهش مییابند.
یک استثنای مدرن در این میان، ماریو ووشکوویچ، ملیپوش زیر ۲۱ سال کرواسی و بازیکن تیم هامبورگ آلمان است.
او در سال ۲۰۲۲ پس از یک تمرین، تست EPO مثبت داشت و از سوی فدراسیون آلمان به دو سال محرومیت محکوم شد.
درخواست تخفیف با اعتراف به گناه رد شد و پس از ارجاع پرونده به CAS، محرومیتش به چهار سال افزایش یافت.
آخرین تلاش برای تجدیدنظر در دادگاه فدرال سوییس نیز شکست خورد.
او تا نوامبر ۲۰۲۶ حق بازی ندارد و باید بهتنهایی تمرین کند.
قراردادش با هامبورگ فسخ شد، اما هنوز میان هواداران بسیار محبوب است.
بازیکنان تیم پس از یک مسابقه در مه ۲۰۲۴ با بنری با نوشته «ماریو را آزاد کنید» وارد زمین شدند.
ووشکوویچ به نشریه آلمانی 11freunde گفت: «من بیگناهم و همه این را میدانند.
این دیوانهکننده است.»
باشگاهش نیز رفتاری همدلانه نشان داده است.
هرچند او دیگر قراردادی با هامبورگ ندارد، اما توافقی وجود دارد که پس از اتمام محرومیتش فعال شود.
بحثهایی نیز درباره نقش غیرمیدانی او در آینده مطرح شده است، اما باشگاه هنوز در این باره اظهارنظر رسمی نکرده است.
مبارزه خاموش فوتبال با دوپینگ همچنان ادامه خواهد داشت، حتی پس از بررسی پرونده مودریک.
اما سوالی که باقی میماند، همان است که آرسن ونگر مطرح کرده: آیا واقعا میل مبارزه جدی با این تهدید وجود دارد؟
پروفسور نیکولز میگوید: «همه ورزشها یکساناند.
نمیخواهند زیر ذرهبین باشند.
این میتواند وجهه بازی را خراب کند.
مطمئنم افرادی درون این سازمانها هستند که واقعا میخواهند متقلبان را بگیرند، اما برای یک نهاد حاکم، این احتمالا به نفعش نیست.»