سقاخوانی نوش‌آباد؛ آیینی به قدمت یک قرن - تسنیم
سقاخوانی نوش آباد، شعرخوانی به سبک خاصی است که از قدمت طولانی تری برخوردار است به طوری که شعرهای آن ها تا یک قرن پیشینه دارد.
به گزارش خبرگزاری تسنیم از آران و بیدگل، شهر تاریخی نوش‌آباد که در شمالی‌ترین نقطه استان پهناور اصفهان قرار دارد، با اجتماع در حسینیه محل، سنت دیرینه سقاخوانی را در استقبال از قافله حسینی و پاسداشت شهدای کربلا برگزار می‌کنند.
جلال جلیلی در گفت‌وگو با خبرنگار تسنیم، اظهار کرد: سقاخوان‌ها، سینه‌زنی و زنجیرزنی نمی‌کنند بلکه با لحنی حزین در دستگاه‌های شور، آوازهای دشتی و افشاری، ابوعطا، همایون و شوشتری مرثیه‌های خود را همخوانی می‌کنند که به این نوع مرثیه سرایی، « ذکر سقایی» می‌گویند.
وی افزود: جماعت حاضر در حسینیه به سه دسته تقسیم می شوند؛ گروه اول که کهنسالان و به اصطلاح استادان هستند و دو گروه بعد هم جوانان هستند که به جمع آنها حلقه شاگردان می‌گویند و هر ذکر سقاخوانی، چند بند است و هر بند از چند بیت تشکیل شده است که در پایانِ هر بند یک مصرع و گاهی یک بیت با قافیه ای مجزا ترجیع وار تکرار می‌شود.
این پژوهشگر آیینی خاطرنشان کرد: این ذکرها در سقاخوانی از جهت ساختار و قالب، شبیه به تصنیف‌هایی هستند که با وزن منحصر به خود در دستگاه شور و با رعایت مرکب خوانی خوانده می‌شوند.
وی گفت: بنا به سنت مرسوم، سقاخوانان نوش‌آباد، در طول 12 شب آخر ماه ذیحجه، منزل به منزل همراه کاروان حسینی می‌شوند و متناسب با هر شب که نام مشخصی دارد، اشعاری را شروع می‌کنند که نخستین منزل، عرفه است.
جلیلی تصریح کرد: آنها می‌خوانند "از حریم کعبه عزم کربلا دارد حسین / عزم جانبازی به راه کبریا دارد حسین / تا نیابد از جفا بر بَست یزدانی گزند / انصراف از حج خود، خون خدا دارد حسین".
وی تاکید کرد: آنها به‌همین‌ترتیب، هر شب بخشی از قیام امام حسین (ع) را یادآوری می‌کنند؛ ویژگی سقاخوانی، این است که روایی بوده و از زبان یکی از شخصیت های واقعه کربلا بیان می شود.
این پژوهشگر آیینی افزود: سقاخوان‌های هیئت حسینی، در آخرین شب ذی‌الحجه، با حرکت در کوچه و خیابان شهر به طرف هیئت قاسمی حرکت کرده و فرارسیدن محرم را به همگان اعلام می‌کنند و می‌خوانند "ز هر سو نوحه و بانگ فغان می‌آید، گویا محرم شده / نوای یاحسین بر گوش جان می‌آید، گویا محرم شده".
وی خاطرنشان کرد: سقاخوانان هیئت حسینی نوش آباد در روز تاسوعا، به یاد درگذشتگان میان دو محرم، به منزل آنها رفته و فاتحه‌خوانی می‌کنند و خانوادۀ درگذشتگان نیز پرچمی را به هیئت هدیه می‌دهند و با نان موسوم به «عباسعلی» از آنان پذیرایی می‌کنند.
جلیلی گفت: سقاخوانی نوش‌آباد، در روز عاشورا فقط با حضور سادات اجرا می‌شود که شال‌های سبز بر گردن دارند و پیشاپیش هیئت سینه‌زنی و بعد از نماد موسوم به کشته، حرکت می‌کنند و نوعی وداع نامه حضرت زینب و امام حسین را روایت می کنند.
وی تصریح کرد: در این زمینه این چنین شعر می‌خوانند: "بهر وداع آخرین، زینب‌ای خواهر / یک دم بیا سیرم ببین، زینب‌ای خواهر / خواهر نخواهم زندگی، بعدِ یارانم / افکنده سوز ِداغشان، شعله بر جانم / شد کُشته از تیغ ستم نوجوانانم / لب تشنه اندر دشت کین زینب‌ای خواهر".
این پژوهشگر آیینی تاکید کرد: آنچه به نام سنت سقایی در شهرهای آران و بیدگل، قمصر، کاشان و نیاسر برگزار می‌شود، آب دادن به عزاداران به پاسداشت سقای کربلا حضرت ابوالفضل‌العباس است اما سقاخوانی نوش‌آباد شعرخوانی به سبک خاصی است که از قدمت طولانی‌تری برخوردار است به طوری که شعرهای آنها تا یک قرن پیشینه دارد.
وی با بیان اینکه آیین سنتی مذهبی سقاخوانی نوش آباد به شماره 1334 در سال 1395 در فهرست میراث معنوی کشور به ثبت رسیده است، افزود: آیین‌های سنتی نوش آباد در پاسداشت حماسه حسینی شامل پنجه بندی روز اول محرم، توغ برداری و کُتَل روز عاشورا، جریده برداری و خیمه کوبی عصر هشتم محرم، تعزیه و کشته برداری روز عاشورا و خیمه برداری عصر یازدهم محرم است که در فهرست میراث معنوی کشور به ثبت رسیده است.
انتهای پیام/803
