تبلیغ دین و مسیر وحدت‌بخشی که در پیش دارد

خبرگزاری مهر- گروه استان‌ها؛ چند ماهی از پیروزی انقلاب شکوهمند اسلامی و استقرار حکومت دینی در ایران نمی‌گذشت که امام خمینی (ره) با علم و اشراف بر ضرورت ایجاد نهادها و سازمان‌های مبلغ و مروج دین و برپادارنده آرمان‌های دینی، دستور تشکیل سازمان تبلیغات اسلامی را صادر کردند که در ابتدا در قالب شورا فعالیت خود را آغاز کرد و بعدها گسترش یافت و به سازمان تبدیل شد.
این نهاد انقلابی با سازمان‌دهی و هدایت نیروهای مؤمن و تشکل‌های مردمی، احیا و اشاعه معارف ناب اسلامی، مقابله با تبلیغات سو و تهاجم فرهنگی دشمنان و رفع نیازهای فرهنگی جامعه خاصه جوانان در این چهل و چند سال تلاش داشته تا رسالت مهم تبلیغ و ترویج فرهنگ اسلام راستین را به نحو شایسته پیش ببرد و آن نهال تبلیغ دین امروز، درختی تنومند و ریشه‌دار و اصیل شده که طالبان حق و حقیقت را در سایه خود جای می‌دهد.
چهل و چهارمین سالگرد تأسیس سازمان تبلیغات اسلامی را در حالی گرامی می‌داریم که ایران اسلامی پا به عرصه دفاع و جهاد در برابر هجوم ناجوانمردانه دشمن صهیونی و آمریکایی گذاشته و امروز، نبرد تمام جبهه مدافع حق و حقیقت را با تمام جبهه باطل شاهد هستیم.
با این ‌حال تبلیغ میراث ماندگار و گرانبهای انبیای الهی بوده و تربیت دینی جامعه، مسئولیت بسیار مهم و یک رسالت الهی است که حرکت آن در دشوارترین برهه‌های تاریخ نیز متوقف نشده بلکه با روش‌ها و شیوه‌های مختلف بالنده و استوار ادامه داشته است.
تاریخ تبلیغ اسلام از زمان حیات پیامبر اکرم (ص) تا امروز گواه آن است که تبلیغ دین و خدمات مبلغان دینی همواره باعث وحدت و یکپارچگی و انسجام جوامع اسلامی شده است.
همچنان که امروز نقش امامان محله و مبلغان کف میدان به‌عنوان پرچمداران عرصه تبلیغ در دفاع از تفکر دینی و نظام اسلامی و نیز ایجاد اتحاد و انسجام میان مردم در محلات و روستاها و شهرها بر کسی پوشیده نیست.
حجت‌الاسلام والمسلمین محمد کریمی در گفتگو با خبرنگار مهر با گرامیداشت یکم تیرماه سالروز تأسیس سازمان تبلیغات اسلامی و روز تبلیغ و اطلاع‌رسانی دینی به مرور مسیر تبلیغ دین از صدر اسلام تا کنون پرداخت و اظهار کرد: تحقق یا عدم تحقق اهداف تبلیغ دینی از صدر اسلام تاکنون بستگی به شرایط مختلف تاریخی، اجتماعی، فرهنگی و سیاسی هر دوره دارد.
مدیر ستاد اقامه نماز استان چهارمحال و بختیاری با ذکر اینکه اهداف تبلیغ دینی در تاریخ اسلام غالباً شامل معرفی و ترویج اصول دینی، ایجاد آگاهی و درک صحیح از آموزه‌های دینی، و گسترش ایمان در میان مردم بوده است، ادامه داد: در دوره صدر اسلام و زمان حیات پیامبر (ص)، اهداف تبلیغ دینی با موفقیت زیادی تحقق یافت و حضرت هدف اصلی خودشان را در معرفی اسلام و گسترش اصول توحیدی و پیام‌های اخلاقی قرار دادند.
کریمی بیان کرد: در این برهه، پیامبر (ص) توانستند در مدت ۲۳ سال اسلام را از یک اقلیت محدود به یک دین جهانی تبدیل کنند و با استفاده از روش‌های مختلف مانند دعوت فردی، سخنرانی‌ها، ارسال نامه به سران قبایل و دعوت عمومی، توانستند اهداف تبلیغاتی را به خوبی جامه عمل بپوشانند.
این کارشناس مسائل دینی تصریح کرد: تبلیغ اسلام در این دوره به اوج خود رسید و بسیاری از افراد به دین اسلام گرویدند.
همچنین پایه‌گذاری اصول دینی و آموزه‌های اخلاقی اسلامی در جامعه به خوبی محقق شد.
کریمی برخی مشکلات و چالش‌های پیش روی رسول مکرم اسلام (ص) را یادآور شد و افزود: با وجود تلاش‌های طاقت‌فرسای حضرت اما در برخی مناطق مقاومت‌هایی از سوی برخی افراد و قبایل وجود داشت که در نهایت موفقیت‌ها بیشتر بود.
وی با اشاره به وضعیت تبلیغ دین در دوره خلافت و امامت خلفای راشدین و اهل بیت (ع)،اظهار کرد: پس از وفات پیامبر (ص)، تبلیغ دینی توسط خلفای راشدین و ائمه اهل بیت (ع) ادامه یافت و اهداف تبلیغ دینی بیشتر با تمرکز بر تثبیت اصول اسلام و گسترش آن در مناطق جدید معطوف شد.
در این دوران، خلفای راشدین در فتوحات اسلامی در کشورهای مختلف تبلیغ دین را گسترش دادند و ائمه اهل بیت (ع) به تبیین معارف و احکام اسلامی پرداختند.
وی تأکید کرد: در این دوره اگرچه دستاوردهایی همچون گسترش اسلام در سرزمین‌های جدید، تأسیس مدارس علمی و دینی و تبیین آموزه‌های اسلامی از طریق سخنرانی‌ها و نامه‌ها در مسیر تبلیغ دین حاصل شد اما اختلافات داخلی و ظهور فرقه‌های مختلف اسلامی مانند خوارج و جدال‌های سیاسی، باعث شد که در برخی مناطق اهداف تبلیغ دینی با چالش‌های زیادی روبرو شود.
مدیر ستاد اقامه نماز چهارمحال و بختیاری با تصریح اینکه در طول قرون وسطی و دوران‌های مختلف، تبلیغ دینی به روش‌های متفاوتی ادامه یافت، افزود: در دوران امویان و عباسیان، تبلیغ دینی بیشتر از طریق حکومت و فتوحات انجام می‌شد که بسیاری از مردم به اسلام گرویدند، اما اهداف تبلیغی بیشتر بر گسترش سلطه اسلامی متمرکز بود.
کریمی اضافه کرد: گسترش دین اسلام در بخش‌های وسیعی از جهان و تأسیس امپراطوری‌های اسلامی از جمله نتایج این دوره بود اما مشکلات فرهنگی، سیاسی و اقتصادی در برخی از مناطق باعث می‌شد که تبلیغ دینی با مقاومت‌هایی مواجه شود.
وی بیان کرد: در دوران صفویه، تبلیغ دینی با تأسیس حوزه‌های علمیه و گسترش تشیع در ایران به شدت توسعه یافت و اهداف تبلیغ دینی بیشتر به ترویج مذهب شیعه و تثبیت آن در ایران متمرکز بود.
کریمی با تأکید بر اینکه تثبیت مذهب شیعه در ایران و تأسیس مدارس دینی مهم مانند مدرسه دارالفنون از جمله دستاوردهای این دوره بود، گفت: با این ‌حال، در دوران قاجاریه و دوران‌های مختلف، بعضاً مخالفت‌ها و فشارهای خارجی همچون نفوذ قدرت‌های غربی، مانع از تحقق کامل اهداف تبلیغ دینی شد.
وی با تصریح اینکه در دوران معاصر به ویژه پس از انقلاب اسلامی ایران، اهداف تبلیغ دینی به سطح جدیدی رسید، افزود: انقلاب اسلامی ایران با هدف پیاده‌سازی اصول دینی در جامعه، تأسیس نظام اسلامی و گسترش آموزه‌های اسلام در سطح جهانی شکل گرفت.
کریمی اظهار کرد: در دوران معاصر انقلاب اسلامی ایران به عنوان یک مدل برای بسیاری از مسلمانان در سراسر جهان معرفی شده و گسترش رسانه‌های دینی، مؤسسات آموزشی اسلامی و استفاده از ابزارهای نوین تبلیغ مانند اینترنت و شبکه‌های اجتماعی از جمله دستاوردهای این دوره است.
این کارشناس مسائل دینی تصریح کرد: البته با وجود موفقیت‌های گسترده در تبلیغ دینی در برخی مناطق، دشمنی‌ها و جنگ‌ها به ویژه از سوی دشمنان خارجی باعث به چالش کشیده شدن اهداف تبلیغ دینی شده است.
کریمی با اشاره به اینکه امروز با پیشرفت تکنولوژی، تبلیغ دینی از طریق ابزارهای جدید مانند رسانه‌های دیجیتال، شبکه‌های اجتماعی و اینترنت به ابزاری مؤثر برای گسترش آموزه‌های اسلامی تبدیل شده است، افزود: با این ‌حال، مسائل و چالش‌هایی مانند گسترش شبهات و اتهامات ضد دینی، همچنان ممکن است مانع تحقق کامل اهداف تبلیغ دینی شود.
وی با یادآوری اینکه تبلیغ دینی از طریق ابزارهای مدرن به سرعت گسترش یافته است و پیام‌های دینی به سرعت به گوش جهانیان می‌رسد، ادامه داد: گسترش فرهنگ‌های غیر اسلامی، شبهات اینترنتی و تهاجم فرهنگی از جمله مشکلات فعلی در تحقق کامل اهداف تبلیغ دینی است.
تحقق اهداف تبلیغ دینی از صدر اسلام تاکنون به طور کلی مثبت بوده است، اما در هر دوره، چالش‌ها و موانع مختلفی وجود داشته که روند تبلیغ دین را پیچیده کرده‌اند.
به رغم این چالش‌ها، اهداف تبلیغی دین اسلام در بیشتر دوره‌ها تحقق یافته و توانسته است تأثیرات عمیقی بر جوامع اسلامی و جهانی بگذارد.