چشم‌انداز ۲۰۳۰ و بحران کسری بودجه در عربستان
به گزارش مشرق، کانال تلگرامی اندیشکده تهران در مطلبی با عنوان چشم‌انداز ۲۰۳۰ و بحران کسری بودجه در عربستان نوشت:
عربستان سعودی که یکی از ثروتمندترین کشورهای عربی و سومین تولیدکننده بزرگ نفت جهان با تولید روزانه حدود ۹.۲ میلیون بشکه است، بزرگ‌ترین صادرکننده نفت خام نیز به‌شمار می‌رود.
با این حال، اتکای این کشور به درآمدهای نفتی، به‌ویژه پس از سقوط قیمت جهانی نفت در سال ۲۰۱۴، موجب شده تا عربستان به‌طور مزمن با کسری بودجه روبه‌رو شود.
افت ۴۵ درصدی قیمت نفت در آن سال باعث شد درآمدهای نفتی عربستان کاهش چشمگیری پیدا کند و بودجه این کشور برای نخستین بار طی سال‌های اخیر با کسری قابل‌توجهی مواجه گردد.
در سال ۲۰۱۴، کسری بودجه عربستان به ۱۰۰ میلیارد ریال سعودی (حدود ۲۶ میلیارد دلار) رسید که معادل ۸.۷ درصد کل بودجه کشور بود.
نوسانات قیمت نفت
این کسری بودجه در سال‌های بعد نیز ادامه یافت.
نوسانات قیمت نفت از جمله مهم‌ترین دلایل این وضعیت به شمار می‌رود.
تغییر نرخ ریال عربستان در برابر دلار نیز بر اثر کاهش ذخایر ارزی و نوسانات اقتصادی، از ۲.۶ ریال در سال ۲۰۱۴ به ۳.۷ در سال ۲۰۲۵ افزایش یافته است.
جنگ یمن و هزینه‌های نظامی‌گری
از سوی دیگر، درگیری‌های نظامی، به‌ویژه جنگ یمن، فشار مضاعفی بر بودجه عربستان وارد کرد.
آغاز جنگ در سال ۲۰۱۵ هزینه‌های دفاعی عربستان را به‌شدت افزایش داد و علاوه براین حملات انصارالله به استان‌های مرزی عربستان همچون عسیر، جازان و نجران، باعث توقف فعالیت بسیاری از شرکت‌های صنعتی و تجاری در این مناطق شد.
در سال ۲۰۱۷، این کشور قراردادی ۱۰۰ میلیارد دلاری برای خرید تسلیحات با آمریکا امضا کرد که البته تنها بخش کوچکی از آن اجرایی شد.
با این حال، پرداخت هزینه‌های جنگ همچنان ادامه دارد.
طبق گزارش‌ها، هزینه جنگ یمن تنها در سال نخست آن نسبت به ۲۰۱۳ بیش از ۲۲ میلیارد دلار افزایش داشت و تخمین‌ها از هزینه روزانه جنگ تا ۲۰۰ میلیون دلار نیز حکایت دارد.
نشریه فارن پالیسی نیز هزینه شش‌ماهه اول جنگ را بالغ بر ۷۲۵ میلیارد دلار برآورد کرده است که بخش زیادی از آن صرف خرید تسلیحات شده است.
در نتیجه، ذخایر ارزی عربستان از ۷۳۷ میلیارد دلار در سال ۲۰۱۴ به ۴۸۷ میلیارد دلار در سال ۲۰۱۷ کاهش یافت.
همچنین، حملات پهپادی به تأسیسات نفتی آرامکو در سال ۲۰۱۹ آسیب مالی قابل‌توجهی به صنعت نفت عربستان وارد کرد.
این حمله باعث شد تولید نفت این کشور از ۹.۲ میلیون بشکه به ۵.۷ میلیون بشکه در روز سقوط کند.
برآوردها نشان می‌دهد که خسارت این حملات بیش از ۵۳۳ میلیون دلار بوده است.
در مجموع، از سال ۲۰۱۴ تا ۲۰۱۷، عربستان با کسری بودجه‌ای معادل ۹۳۸ میلیارد ریال سعودی یا ۲۵۰ میلیارد دلار مواجه بوده است.
پروژه‌های کلان اقتصادی
در سال‌های اخیر، عربستان با اجرای پروژه‌های کلان اقتصادی تلاش کرده است ترکیب اقتصادی خود را متنوع سازد.
هزینه‌های این پروژه‌ها نیز بار مالی سنگینی بر بودجه کشور وارد کرده‌اند.
صندوق بین‌المللی پول در مه ۲۰۲۳ اعلام کرد که عربستان برای رسیدن به تراز بودجه‌ای در آن سال، نیاز به نفت با قیمت حداقل ۸۰.۹ دلار در هر بشکه دارد.
این در حالی است که تحلیلگران بلومبرگ معتقدند با سطح فعلی تولید (۹.۲ میلیون بشکه در روز) و تداوم هزینه‌های کلان، عربستان تنها با نفت ۹۵ دلاری می‌تواند تراز بودجه را حفظ کند.
اما قیمت واقعی نفت کمتر از این برآوردهاست.
در نتیجه، عربستان در سال‌های اخیر همچنان با مشکل مزمن کسری بودجه مواجه است.
طبق آخرین آمار، تنها در سه‌ماهه نخست سال ۲۰۲۵، عربستان با کسری بودجه ۱۵ میلیارد دلاری مواجه شده که معادل ۵۰ درصد کل کسری پیش‌بینی‌شده سالانه است.
در مجموع، وابستگی ۷۵ درصدی بودجه عربستان به درآمدهای نفتی، در کنار جنگ‌های پرهزینه، هدف حمله قرار گرفتن زیرساخت‌ها و پروژه‌های عظیم اقتصادی که اغلب بازدهی بلندمدت دارند، موجب شده‌اند تا این کشور علی‌رغم ثروت نفتی، درگیر یک بحران ساختاری کسری بودجه شود.
در صورتی که تنش‌های منطقه‌ای افزایش یابد یا قیمت نفت کاهش یابد، عربستان به‌عنوان یکی از بازیگران اصلی بازار جهانی نفت، نخستین کشور آسیب‌پذیر خواهد بود.
این وضعیت در بلندمدت می‌تواند بر ثبات اقتصادی و سیاسی عربستان اثرگذار باشد، مگر آن‌که این کشور بتواند به‌صورت اساسی ترکیب اقتصاد خود را متنوع و پایدار سازد.
*بازنشر مطالب شبکه‌های اجتماعی به منزله تأیید محتوای آن نیست و صرفا جهت آگاهی مخاطبان از فضای این شبکه‌ها منتشر می‌شود.