اما و اگرهای کارشناسانه درباره پروژه انتقال آب هزار مسجد به مشهد

خبرگزاری مهر، گروه استان‌ها- میثاق اشرافیان: فرشته تقی زاده از پاسخ منفی اتاق فکر دانشگاه فردوسی مشهد به پروژه انتقال آب هزار مسجد به مشهد خبر داد و اظهار کرد: ساکنان هزار مسجداز مسئولان و استاندار خراسان رضوی تقاضا کردند به مصوبات اتاق فکر دانشگاه فردوسی مشهد توجه کنند.
مدیرعامل انجمن دیده بان آب هوا و زمین افزود: به دعوت مدیر سمن طبیعت لایین شهرستان کلات و همچنین ساکنان روستاهای همجوار با رودخانه لایین، جمعی از افراد عضو در سمن‌های محیط زیستی و فعالان رسانه‌ای جهت بررسی میدانی پروژه انتقال آب از یال شمالی هزار مسجد به مشهد به بازدید از این منطقه رفتند.
وی گفت: بازدید از منطقه زیبای هزار مسجد، فرصتی بود تا از منطقه‌ای دیدن کنیم که مردمان آن برای پایداری منابع خدادادی شأن از مسئولان و تصمیم گیران درخواست توقف پروژه انتقال آب از هزار مسجد به مشهد را دارند.
پروژه انتقال آب هزار مسجد تبعات منفی بسیاری به همراه دارد
تقی‌زاده بیان کرد: پروژه انتقال آب هزار مسجد تبعات منفی بسیاری به همراه دارد و باعث تخریب مبدا و عدم پایداری منابع آبی برای مقصد است از همین رو در اتاق فکر دانشگاه فردوسی مشهد با حضور اساتید و متخصصین این موضوع مورد بررسی و واکاوی علمی قرار گرفت تا بهترین تصمیم گرفته شود.
مدیرعامل انجمن دیده بان آب هوا و زمین ادامه داد: با برگزاری اتاق فکر دانشگاه فردوسی مشهد و بررسی نقاط قوت و ضعف پروژه‌ی انتقال آب از یال شمالی هزار مسجد توسط اساتید حاضر در این اتاق منتج به صدور رأی برای توقف پروژه انتقال آب هزار مسجد به دلایل مختلف علمی شد و راه‌های جایگزین توسط اساتید دانشگاه و متخصصان ارائه شد.
وی با بیان اینکه تمام ساکنان این روستاها تنها یک خواسته از مسئولان دارند و آن توقف پروژه انتقال آب هزار مسجد به مشهد است، بیان کرد: در ابتدای این بازدید به روستای بابارمضان رفتیم.
در این روستا مردم خواستار اجرایی شدن مصوبات اتاق فکر دانشگاه فردوسی مشهد در این رابطه شدند.
تقی‌زاده تاکید کرد: حضور زنان، مردان و حتی کودکان هزارمسجدی در این مطالبه گری گویای اهمیت آب در زندگی آنان بود.
مرزدارانی که اجرای طرح‌های مخرب انتقال آب می‌توانست در سالهای پیش رو آنها را به مهاجرت وادار کند، پیشروی صحرای قره قوم را تسریع و هزارمسجد زیبا را از این همه زیبایی شگفت انگیزش، تهی کند.
مدیرعامل انجمن دیده بان آب هوا و زمین افزود: از آنجایی که خدای هزارمسجد همواره در این مطالبه گری‌ها حضور دارد، شرایط برای حضور فعالان محیط زیست برای بازدید از روستای سنگ دیوار که در نقطه صفر مرزی واقع است نیز فراهم شد.
در این محل که خط مرزی ایران و ترکمنستان کاملاً قابل مشاهده بود، رودخانه با دبی بسیار اندکی به سمت ترکمنستان جاری بود و مردم محلی روستای سنگ دیوار نیز خواستار آن بودند که به جای اجرای طرح انتقال آب، در فصل زمستان که استفاده از آب موجود در رودخانه کاهش می‌یابد با سرمایه گذاری در این منطقه موجبات اشتغالزایی، جذب گردشگران و افزایش جمعیت را در این منطقه فراهم آورند و از آب به صورت مجازی در آن مقطع زمانی استفاده نمایند.
وی ابراز امیدواری کرد این مطالبه مردمی که پشتوانه علمی دارد مورد توجه شخص استاندار خراسان رضوی که همواره نظر متخصصین و اساتید را ارج نهاده و برگزاری اتاق فکر را راه برون رفت از بحران‌ها و معضلات محیط‌زیستی می‌دانند، قرار گیرد و راهکارهای جایگزینی که در اتاق فکر مطرح گردیده است را اجرایی نمایند.
«علم» به انتقال آب هزار مسجد به مشهد رأی نداد
در همین حال؛ احمد مزروعی، مدیر عامل سمن دیده بان طبیعت هزار مسجد در گفتگو با خبرنگار مهر اظهار کرد: سال‌ها آب منطقه‌ای و وزارت نیرو طرح انتقال آب هزار مسجد به مشهد را مخفی نگه داشتند.
این مردم با حضورشان در این منطقه مرزدار هستند.
مزارع ما متکی به آب است و اگر آب را انتقال بدهند، مردم مهاجرت می‌کنند به حاشیه شهر مشهد و امنیت به خطر می‌افتد.
مدیر عامل سمن دیده بان طبیعت هزار مسجد افزود: مشهدی‌ها به خاطر حفظ امنیت خودشان نباید با انتقال آب هزار مسجد موافقت کنند.
این طرح را دانشمندان دانشگاه فردوسی بررسی کردند و به انتقال آن رأی ندادند، علم قابل احترام است و علم به اجرای این پروژه رأی نداد.
طرح انتقال آب از هزار مسجد فاقد آینده‌نگری است
در ادامه کامران داوری، سرپرست پژوهشکده آب و محیط زیست دانشگاه فردوسی مشهد در خصوص تبعات اجرای این پروژه در گفتگو با خبرنگار مهر اظهار کرد: آب منطقه‌ای استان صرفاً به دنبال تأمین آب مورد نیاز مردم مشهد است اما باید به کارشناسان آب منطقه‌ای استان این نکته را تاکید کرد که تأمین آب برای شهر مشهد صرفاً برای برآورده شدن نیاز امروز که نباید باشد، بلکه نگاه ما باید بلند مدت و تأمین آب برای همیشه باشد، آیا این اقداماتی که می‌خواهند انجام دهند، تأمین آب برای همیشه شهر مشهد را به مخاطره نمی‌اندازد.
سرپرست پژوهشکده آب و محیط زیست دانشگاه فردوسی مشهد تصریح کرد: به نظر بنده بهتر است آبفا به دنبال تأمین آب برای شهر مشهد باشد و به جای آب منطقه‌ای استان باید به دنبال پایایی آب باشد اما این تفکیک وظیفه ظاهراً در وزارت نیرو انجام نشده است و آب منطقه‌ای استان خودش را ملزم می‌داند این آب را تأمین کند و شاید این نگاه تا حدودی برخواسته از ملاحظات امنیتی که پیرامون موضوع آب است این نکته را پررنگ می‌کند.
وی با بیان اینکه نگاه امنیتی باید هر دو جنبه موضوع انتقال آب را در نظر بگیرید، تصریح کرد: استان معتقد است در خصوص انتقال آب هزار مسجد مجوزی به شکل کامل و مکتوب نداده است و تنها مجوز مشروط داده شده و شروط این مجوز هم در این طرح برآورده نشده است.
داوری در خصوص جنبه اجتماعی انتقال آب از هزار مسجد عنوان کرد: مردمان ساکن در یال شمالی هزار مسجد با اجرای این پروژه مشکل دارند و در تمام این جلسات اعتراضات خود را بیان کرده‌اند و مطالعات اجتماعی این طرح قرار بوده این نکته یعنی دیدگاه ساکنان آنجا در نظر گرفته شود اما همانطور که می‌بینید در این مورد نیز کاری انجام نشده است و برنامه‌ریزان این طرح چون آگاه بودند اهالی این منطقه با انتقال آب مخالف هستند متأسفانه در رابطه با مطالعات اجتماعی این طرح خواست اهالی این منطقه را در نظر نگرفته‌اند و این طرح را پیش برده‌اند.
سرپرست پژوهشکده آب و محیط زیست دانشگاه فردوسی مشهد افزود: از نقطه نظر من دولت باید درمانی برای رشد جمعیت لجام‌گسیخته شهرهای بزرگ در نظر بگیرد، شهرهای بزرگی چون مشهد و تهران و اصفهان تمام منابع ملی را می‌بلعند، سد دوستی ساخته می‌شود که برای مشهد آب بیاورد در حالی که بودجه ساخت سد دوستی از بودجه ملی آمده که متعلق به تمام ایرانیان است و فقط متعلق به مردم شهر مشهد نیست و عملاً با طرح‌هایی این چنین داریم دیگران را دعوت می‌کنیم که برای زندگی به مشهد و شهرهای بزرگ بیایند در حالی که روند مهاجرت باید معکوس شود اما متأسفانه با سیاست‌های غلطی که به کار گرفته شده است ما داریم به پدیده حاشیه‌نشینی دامن می زنیم و هر سال شاهد افزایش جمعیت ساکن در حاشیه شهرهای بزرگ هستیم و باید این موضوع درمان شود و راهکار این است که سکونت در شهرهای بزرگ شامل عوارضی شود که محل تأمین بودجه وام‌های کم بهره‌ای شود جهت سکونت و ساخت‌وساز در شهرهای کوچک تا این جمعیت متعادل شود.
وی در خصوص تبعات اجرای این طرح از لحاظ علمی گفت: این طرح فاقد آینده نگری لازم است با توجه به شرایط تغییر اقلیمی که ما با آن دست به گریبان هستیم و قطعاً دبی آب هزار مسجد در طول زمان کاهش پیدا خواهد کرد و برای شهر مشهد هم منبع تأمین آب قابل اعتمادی نخواهد بود و تمام تلاش‌ها در این پروژه نیز همچون سد دوستی که هم‌اکنون خشک شده است، محکوم به شکست خواهد بود چون توجه نشده است در آینده شامل چه اتفاقاتی خواهد شد.
به جای انتقال آب از هزار مسجد باید به دنبال روش‌های خلاقانه رفت
در ادامه کمال الدین ناصری، عضو هیئت علمی دانشکده منابع طبیعی و محیط زیست دانشگاه فردوسی مشهد در خصوص طرح انتقال آب هزار مسجد به مشهد در گفتگو با خبرنگار مهر اظهار کرد: مشهد به شدتی که گفته می‌شود مشکل آب ندارد و اگر هم دارد باید با آن بسازد نه اینکه برود آب را از جای دیگر به مشهد بیاورد و آنجا را هم درگیر مشکل کند، ما با همین مقدار آبی که داریم می‌توانیم و باید به دنبال راه چاره خلاقانه مانند سایر کشورها برویم.
عضو هیئت علمی دانشکده منابع طبیعی و محیط زیست دانشگاه فردوسی مشهد تصریح کرد: ما با همین آبی که در مشهد داریم اگر از روش‌های خلاقانه استفاده کنیم می‌توانیم کارایی و راندمان آن را بالا ببریم و تا سال‌ها می‌تواند همین مقدار آب پاسخ‌گوی نیاز مردم مشهد باشد و هیچ نیازی به اجرای طرح‌های خانمان‌سوز و مخرب نداریم و چه نیازی است زیر بار بودجه گزاف برای اجرای همچنین پروژه‌هایی برویم.
وی معتقد است مساله کمبود آب در مشهد یک موضوع برساخته است و یک چالش واقعی نیست و افرادی این موضوع را علم کرده‌اند و چاشنی ترس را به آن افزوده‌اند در حالی که از منظر اساتید دانشگاه این موضوع در خود مشهد قابل درمان است و چالش برانگیز نیست.
ناصری در خصوص آسیب‌های این طرح گفت: هم در مبدا و هم در مقصد این طرح دارای آسیب‌های فراوانی است همین الان در مبدا یعنی در کوه‌های هزار مسجد طبیعت آنجا در معرض نابودی و رو به زوال است و مورد هجوم صحرای قره‌قوم ترکمنستان است و اجرای این پروژه اکوسیستم آنجا را آسیب پذیرتر و شکننده‌تر خواهد کرد و تبعات این موضوع دامن مشهد را هم خواهد گرفت زیرا باید توجه کرد ارتفاعات هزار مسجد لبه فلات ایران است و پشت این لبه صحرای بزرگ قره‌قوم قرار گرفته است و ما از این کوه‌ها مانند یک دیوار قلعه باید محافظت کنیم و زیرا اگر این قلعه از بین برود شهرهای کلات و مشهد حتماً آسیب خواهند دید.
عضو هیئت علمی دانشکده منابع طبیعی و محیط زیست دانشگاه فردوسی مشهد اضافه کرد: در مقصد نیز این طرح آسیب‌های اجتماعی دارد و همین الان که جمعیت شهر مشهد چند برابر توان آن جمعیت دارد باعث می‌شود دوباره ما شاهد افزایش جمعیت ساکن در اینجا شویم و لازم است ما به دنبال طرح‌هایی برویم که جلوی افزایش جمعیت در مشهد را بگیریم.
وی ادامه‌داد: اگر تمام منابع و بودجه به سمت مشهد سرازیر نشود و آمایش سرزمینی درست انجام شود شاهد پدیده مهاجرت از روستاها و شهرها به مشهد نخواهیم بود و این جمعیت مهاجر در مبدا خود یعنی شهر یا روستای خود ساکن خواهد شد.