عید قربان؛ جشن بندگی، آیین فداکاری
اصفهان-عید قربان، فراتر از یک آیین مذهبی، آیینه‌ای است برای سنجش بندگی انسان در برابر اراده الهی. این روز، نماد فداکاری، گذشت و بازگشت به حقیقتی است که در هیاهوی زندگی روزمره گم شده است.
خبرگزاری مهر- گروه استان‌ها: در تقویم اسلامی، عید قربان یکی از بزرگ‌ترین اعیاد مسلمانان است؛ روزی که نه‌تنها نماد اطاعت از خداوند و تسلیم در برابر اراده الهی است، بلکه یادآور مفهومی عمیق از فداکاری، تقرب و اصلاح درونی است.
این روز در فرهنگ دینی، اجتماعی و عرفانی مسلمانان جایگاهی بی‌بدیل دارد.
اما فراتر از مراسم قربانی و دید و بازدیدهای رایج، چه حقیقتی در دل این عید نهفته است که آن را تا این اندازه درخشان و تأثیرگذار ساخته است؟
تسلیم‌پذیری؛ جوهره عید قربان
حجت‌الاسلام والمسلمین محمدرضا دهقانی، استاد حوزه و دانشگاه، در گفت‌وگو با خبرنگار مهر، با اشاره به بُعد معرفتی عید قربان می‌گوید: قربان، تجلی تسلیم کامل در برابر امر خداوند است.
حضرت ابراهیم (ع) نماد انسانی است که عقل، عشق و اراده‌اش را یک‌جا به درگاه الهی تقدیم می‌کند.
در حقیقت، قربانی کردن اسماعیل، قربانی کردن تعلقات است؛ آن‌هم در اوج عشق و وابستگی.
وی می‌افزاید: این روز برای ما مسلمانان تنها یک مناسک نیست، بلکه تمرینی است برای این‌که در لحظه‌های سخت زندگی، دل از وابستگی‌ها بکنیم و به چیزی فراتر از منافع شخصی بیندیشیم.
قربانی؛ از نماد تا حقیقت
قربانی کردن در این روز، گرچه در ظاهر با ذبح حیوانات انجام می‌شود، اما حقیقتی درونی دارد.
مهدی رفیعی، پژوهشگر حوزه ادیان و عرفان اسلامی، در این‌باره اظهار می‌کند: قربانی کردن، صرفاً یک آئین ظاهری نیست.
اگر دل از خودخواهی، غرور، حسد، و خودبرتربینی برنداریم، قربانی ما چیزی جز پوست و استخوان نخواهد بود.
روح عید قربان، در بریدن از نفس و وصل شدن به اصل است.
وی تأکید می‌کند: در عرفان اسلامی، عید قربان نقطه اوج سیر و سلوک است؛ آن‌جا که انسان باید «اسماعیل‌های» درون خود را بشناسد و با اراده‌ای آگاهانه آن‌ها را در راه حقیقت قربانی کند.
بُعد اجتماعی عید قربان؛ همدلی و مواسات
در کنار جنبه‌های معنوی، عید قربان فرصتی است برای تجلی بُعد اجتماعی دین.
توزیع گوشت قربانی میان نیازمندان، کمک به محرومان و تقویت روح همیاری، از جمله آثار ملموس این عید است.
حجت‌الاسلام علی نیک‌فر، فعال فرهنگی و استاد دانشگاه، با تأکید بر این بُعد اجتماعی می‌گوید: عید قربان، عید گسستن از خود و پیوستن به جامعه است.
وقتی فردی گوشت قربانی‌اش را با دیگران تقسیم می‌کند، در واقع از انحصارطلبی عبور می‌کند.
این رفتار تمرینی است برای بازتولید عدالت اجتماعی در بستر دین.
قربان؛ مناسکی که باید دوباره فهمیده شود
با همه عظمت این عید، اما برخی کارشناسان معتقدند که بازخوانی عمیق‌تری از عید قربان در جامعه امروز لازم است.
چراکه این مناسک، در بسیاری موارد به انجام ظاهری محدود شده و از حقیقت باطنی آن فاصله گرفته‌ایم.
زهرا احمدی، جامعه‌شناس دین، در این زمینه به مهر می‌گوید: در بسیاری از خانواده‌ها، عید قربان به مراسمی صرفاً آئینی و گاه حتی نمایشی تقلیل یافته است.
لازم است رسانه‌ها، آموزش و خطبای دینی در بازتعریف این عید به عنوان فرصت بازسازی معنوی و اخلاقی، نقشی فعال ایفا کنند.
عید قربان، جشن ذبح نفس است.
نمادی از عبور از خود و تسلیم در برابر امر خداوند.
این عید، آینه‌ای است در برابر جان انسان تا از خود بپرسد: کدام اسماعیل را باید قربانی کنم؟
در زمانه‌ای که بشر گرفتار انواع تعلقات، خودخواهی‌ها و دوگانگی‌هاست، بازگشت به معنای اصیل عید قربان می‌تواند راه نجاتی باشد؛ راهی به سوی روشنایی، فداکاری، و نزدیکی به حقیقتی که ما را از بند اسارت‌های درونی آزاد می‌کند.